TT - Từ đơn khiếu nại của một người bị hại trong vụ án hình sự vì thời gian quá lâu mà vụ án của mình không được đưa ra xét xử, cơ quan chức năng đã kiểm tra phát hiện nguyên nhân là do... hồ sơ vụ án đã bị kiểm sát viên làm thất lạc, không chuyển qua tòa án thụ lý xét xử! Từ đó, phát hiện thêm hàng loạt hồ sơ khác cũng đã bị tồn đọng trên 10 năm, người phạm tội có thể tự do vì thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đã không còn!

Từ nỗi bức xúc hơn 11 năm của bị hại

Khoảng giữa tháng 2-1992, bà Nguyễn Thị Rĩ (sinh 1957, ngụ P.12, Q.Gò Vấp, TP.HCM) có mâu thuẫn và xảy ra xô xát với bà Đinh Thị Phương. Thấy vậy, Đinh Văn Đỡ (sinh 1958) và Trần Văn Hà (1964), người thân của bà Phương, đã nhảy vào bênh vực. Hà dùng cây sắt tròn dài 60cm đâm vào tay và đầu bà Rĩ. Đỡ cũng dùng tay không đánh bà Rĩ. Bà Rĩ bị thương tật tỉ lệ 12% vĩnh viễn.

Tháng 4-1992, sau khi khởi tố và kết thúc điều tra vụ án, Cơ quan điều tra Công an Q.Gò Vấp chuyển hồ sơ sang Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) quận đề nghị truy tố Đinh Văn Đỡ và Trần Văn Hà về tội cố ý gây thương tích.

Tháng 12-1992, VKSND Gò Vấp đã ra cáo trạng, chuyển hồ sơ qua tòa án truy tố hai bị can Hà và Đỡ, đồng thời cho phép hai bị can này được tại ngoại. Tuy nhiên, khi nhận được cáo trạng bà Nguyễn Thị Rĩ không đồng ý nên khiếu nại vì cho rằng vết thương trên tay bà là do bà Phương gây ra chứ không phải do Hà và Đỡ (bà Phương không bị khởi tố trong vụ án). VKSND Gò Vấp đã cho rút hồ sơ vụ án lại để yêu cầu cơ quan điều tra bổ sung. Hồ sơ vụ án được giao cho kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê thụ lý.

Theo điều 142 Bộ luật tố tụng hình sự: kể từ khi nhận được hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, trong thời hạn không quá 20 ngày đối với tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng; không quá 30 ngày đối với tội nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, viện kiểm sát phải ra một trong các quyết định sau: truy tố bị can ra trước tòa án bằng bản cáo trạng, trả hồ sơ để điều tra bổ sung, đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án. Trong trường hợp cần thiết viện trưởng có thể gia hạn thêm nhưng không quá 15 ngày đối với tội ít nghiêm trọng và nghiêm trọng; không quá 30 ngày đối với tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.

Suốt từ thời gian đó đến nay, nỗi bức xúc của bà Nguyễn Thị Rĩ đã bị “chìm vào quên lãng”. Bà Rĩ cứ chờ đợi mà vẫn thấy những thủ phạm gây thương tích cho mình nhởn nhơ, không hề bị xử lý theo pháp luật. Đến mãi tháng 8-2003 (tức 11 năm sau), không thể chờ đợi thêm nữa, bà Rĩ mới làm đơn khiếu nại lên các cơ quan chức năng và VKSND TP.HCM.

Theo yêu cầu của VKSND TP, VKSND Q.Gò Vấp đã cho rà soát lại quá trình thụ lý giải quyết vụ án thì mới phát hiện hồ sơ vụ án đã bị thất lạc! Theo giải trình của kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê, sau khi nhận hồ sơ để chuyển điều tra bổ sung, ông Lê không rõ cơ quan điều tra đã hoàn lại hay chưa (!?), đến nay hồ sơ bị thất lạc ở giai đoạn nào ông không rõ!

Với thời gian kéo dài hơn 11 năm, theo qui định của Bộ luật hình sự VN, hành vi phạm tội của các bị can gây thương tích cho bà Rĩ đã rơi vào trường hợp “hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự”.

22 hồ sơ khác bị kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê “ngâm” hàng chục năm!

Kết quả kiểm tra, rà soát sổ sách và hồ sơ lưu trữ tại VKSND Gò Vấp từ năm 1990 đến nay có tới 23 vụ án bị tồn đọng quá hạn, chưa được xử lý (trong đó có 22 hồ sơ do kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê thụ lý, một hồ sơ còn lại tồn đọng 11 năm do kiểm sát viên Tấn Đông thụ lý).

Trong các hồ sơ trên đây có những vụ đã được cơ quan điều tra khởi tố từ năm 1990, chuyển hồ sơ cho VKS đề nghị xem xét nhưng kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê đã không ra quyết định giải quyết, để hồ sơ “treo” cho tới tận bây giờ.

20/22 hồ sơ này đều đã được thụ lý hơn 10 năm, còn hai hồ sơ mà cơ quan điều tra đã kết luận, chuyển sang từ 1997-1998 đến nay cũng khoảng 5-6 năm trời mà VKS không ra quyết định truy tố. Trong số 23 hồ sơ bị tồn đọng trên, có tổng cộng 38 bị can đã bị khởi tố về các hành vi cố ý gây thương tích, cướp giật, gây rối trật tự công cộng, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Điều quan trọng là tất cả những hành vi phạm tội của các bị can bị khởi tố, đề nghị truy tố trong các hồ sơ trên tính đến nay đều đã rơi vào trường hợp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Như vậy, với quyền hạn, trách nhiệm của mình, kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê đã để thất lạc, tồn đọng rất nhiều hồ sơ vụ án mà đáng lý phải ra quyết định truy tố các bị can này trên cơ sở hành vi phạm tội đã bị cơ quan điều tra khởi tố. Về nguyên tắc, tất cả những người thực hiện hành vi phạm tội đều phải bị khởi tố, truy tố xét xử theo pháp luật. Với hành vi bỏ sót hồ sơ trên đây, kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê đã giúp gần 40 bị can có hành vi vi phạm thoát khỏi sự trừng trị của pháp luật.

Cơ quan chức năng chưa xác định được nguyên nhân vì sao kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê trong suốt quá trình công tác lại liên tục làm thất lạc, tồn đọng hồ sơ vụ án hình sự, tạo điều kiện cho tội phạm thoát khỏi sự trừng trị của pháp luật như vậy. Điều đáng nói là sau khi phát hiện thì VKSND Q.Gò Vấp lại chỉ đề xuất một hình thức kỷ luật hành chính nhẹ nhàng: buộc thôi việc kiểm sát viên Nguyễn Pha Lê.

Hình thức kỷ luật hành chính này liệu có tương xứng với mức độ sai phạm nghiêm trọng, mang tính hệ thống của kiểm sát viên Pha Lê? Trách nhiệm quản lý của lãnh đạo VKSND Q.Gò Vấp trong trường hợp này như thế nào mà kiểm sát viên có thể liên tục làm thất lạc, “ngâm” hàng chục hồ sơ trong suốt một thời gian dài mà không bị phát hiện xử lý? Chúng tôi xin chuyển những câu hỏi này đến VKSND Q.Gò Vấp và cơ quan cấp trên là VKSND TP.HCM.