Khởi đầu từ nhà sử học Hoàng Đạo Thành, với cuốn Việt sử tân ước toàn biên, các thế hệ tiếp nối trong gia đình viết sách có Hoàng Đạo Thúy, Hoàng Đạo Kính, Hoàng Đạo Cương, Hoàng Đạo Cung, Hoàng Đạo Bảo Trâm…

Các tác phẩm dòng họ Hoàng Đạo trao tặng Thư viện Quốc gia Việt Nam có: Việt sử tân ước toàn biên của Hoàng Đạo Thành; Trai nước Nam làm gì, Nghề thầy, Phố phường Hà Nội xưa, Hà Nội thanh lịch của Hoàng Đạo Thúy;

Văn hóa kiến trúc, Bảo tồn di tích và di sản văn hóa của Hoàng Đạo Kính; Kiến trúc nhà hát, Thành phố và ngôi nhà, Thoại, Suối của Hoàng Đạo Cung; Mô phôi răng miệng của Hoàng Đạo Bảo Trâm; Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ của Hoàng Đạo Cương…

Trong đó hai cuốn sách của hai ông cháu Hoàng Đạo Thành - Hoàng Đạo Cương là Việt sử tân ước toàn biên (Hoàng Đạo Thành) và Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ (Hoàng Đạo Cương) vừa được ra mắt dịp này.

Cha nhà sử học cách tân, con nhà văn hóa lớn

Hoàng Đạo Thành (?-1908) là sử gia Việt Nam cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, nhà chí sĩ hoạt động trong phong trào Duy Tân và cũng là thân phụ của nhà văn hóa Hoàng Đạo Thúy.

Năm 1884, ông đỗ cử nhân, làm đến chức quan Đồng Tri phủ, sau bỏ quan về quê. Ông có lòng yêu nước, cùng Đào Nguyên Phổ và các chí sĩ khác hoạt động trong phong trào Duy Tân.

Ông viết bộ sách Việt sử tân ước toàn biên khi đang làm chức giáo thụ (viên chức trông coi việc giáo dục tại một phủ thời đó), với lời tựa của người bạn thân thiết Đào Nguyên Phổ.

Việt sử tân ước toàn biên in năm 1906 là bộ sách toàn biên về lịch sử Việt Nam được biên soạn theo cách thức mới.

Bộ toàn biên tân ước này được biên soạn nhằm phục vụ việc phổ cập lịch sử Việt Nam, đồng thời trực tiếp liên quan đến môn Việt sử thuộc chương trình Cải lương giáo dục khoa cử lúc bấy giờ.

Bộ sách còn giúp tìm hiểu thêm về quá trình phổ cập lịch sử Việt Nam cũng như chương trình Cải lương giáo dục chữ Hán đầu thế kỷ 20 (1906).

Nhà sử học Dương Trung Quốc đánh giá cuốn sách cho chúng ta ngày nay phải suy nghĩ về cách dạy sử, học sử.

Tiếp nối cha, Hoàng Đạo Thúy (1900-1994) cũng là một nhà cách mạng và nhà văn hóa lớn. Trước Cách mạng Tháng Tám, ông là thủ lĩnh Phong trào Hướng đạo Việt Nam khu vực Bắc Kỳ.

Sau cách mạng, ông được Đảng, Bác Hồ giao nhiều trọng trách như: Giám đốc Trường võ bị Trần Quốc Tuấn, Cục trưởng Cục Công binh, Cục trưởng Cục Quân huấn, Tổng thư ký Ban Thi đua Trung ương…

Trong vai trò một nhà văn hóa, một thủ lĩnh Hướng đạo sinh, ông để lại nhiều cuốn sách mà đến nay vẫn nguyên giá trị như: Trai nước Nam làm gì, Nghề thầy, Phố phường Hà Nội xưa, Hà Nội thanh lịch…

Và các thế hệ kiến trúc sư - hiệp sĩ bảo tồn di sản

Con trai nhà văn hóa Hoàng Đạo Thúy là Hoàng Đạo Kính, Hoàng Đạo Cung cũng đều là những kiến trúc sư nổi tiếng, đã viết nhiều cuốn sách về văn hóa và kiến trúc.

Hoàng Đạo Kính từ năm 13 tuổi đã được chọn là một trong 100 "hạt giống đỏ của cách mạng" để đào tạo ở Liên Xô.

Ông dành cả cuộc đời cho công tác bảo tồn, trùng tu các công trình di tích kiến trúc của đất nước, trong đó có Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội, Nhà hát lớn Hà Nội, kinh thành đô Huế, phố cổ Hội An, tháp chàm Mỹ Sơn… Ông được coi là "hiệp sĩ bảo tồn di tích".

Con trai ông Kính - KTS Hoàng Đạo Cương tiếp bước cha dành nhiều tâm huyết cho công tác bảo tồn, trùng tu di tích. Trước khi được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ông là Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích thuộc Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch.

Cuốn sách Bảo tồn, tu bổ di tích kiến trúc gỗ của ông Hoàng Đạo Cương được đánh giá là công trình có giá trị chuyên môn đặc biệt.

KTS Lê Thành Vinh - nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích - đánh giá đây là cuốn sách hiếm hoi đưa ra một hệ thống cơ sở lý luận tương đối đầy đủ về tu bổ di tích kiến trúc gỗ. Trước đó, chưa có công trình nào tổng kết chuyên ngành này một cách bài bản và toàn diện.

GS Hoàng Đạo Kính và những chuyện gay cấn trùng tu

Ông Hoàng Đạo Kính vừa nhận giải thưởng lớn Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội bởi những đóng góp của ông trong bảo tồn di tích ở Hà Nội hơn nửa thế kỷ qua.