Cuộc bỏ phiếu mang tầm vóc tôn giáo toàn cầu được thực hiện trong bí mật tôn kính, thiêng liêng và đã trải nhiều thế kỷ.

Trong suốt chiều dài lịch sử Giáo hội Công giáo hơn 2.000 năm, những quy định về Mật nghị hồng y đã dần được hình thành và hoàn thiện qua biết bao biến cố lịch sử cùng những lần cải tổ, thay đổi sâu rộng.

Khác với hiện nay, trong khoảng 1.200 năm đầu của lịch sử Giáo hội Công giáo La Mã, cộng đoàn địa phương cũng được tham gia bầu chọn giáo hoàng. Các giáo sĩ sẽ lựa chọn ứng viên qua sự đề cử từ giáo dân và các giám mục sẽ là người chọn ra vị giáo hoàng kế nhiệm.

Theo dòng lịch sử

Tuy nhiên, sự can thiệp của các thế lực chính trị, đặc biệt là hoàng đế các đế quốc thời Trung cổ đã khiến quy trình này nhiều lần rơi vào khủng hoảng.

Để giải quyết những khó khăn trong việc chọn ra "người kế vị Thánh Peter", năm 1059 Giáo hoàng Nicholas II ban hành sắc lệnh "In nomine Domini" trao độc quyền bầu giáo hoàng cho các hồng y.

Đến năm 1179, Giáo hoàng Alexander III chính thức phê chuẩn sắc lệnh của Giáo hoàng Nicholas II thông qua tông hiến "Licet de vitanda". Đặc biệt, tông hiến này cũng đặt ra yêu cầu một hồng y phải đạt 2/3 số phiếu bầu mới trở thành giáo hoàng và quy định này vẫn được duy trì đến hôm nay.

Tuy nhiên, bước ngoặt đến vào năm 1268 khi lần bầu giáo hoàng vào năm này rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng: 18 hồng y bất đồng suốt gần ba năm liền trong việc chọn tân giáo hoàng tại thành phố Viterbo, miền trung nước Ý.

Quá mệt mỏi sau 33 tháng ròng rã, dân chúng quyết định khóa kín Điện Tông tòa, buộc các hồng y không được rời đi cho đến khi bầu được giáo hoàng mới. Cuối cùng, họ chọn một tổng phó tế làm giáo hoàng - người sau này lấy tông hiệu là Gregory X.

Từ trải nghiệm đó, năm 1274 Giáo hoàng Gregory X ban hành tông hiến "Ubi periculum", chính thức thành lập Mật nghị hồng y, yêu cầu quá trình bầu giáo hoàng phải diễn ra trong khu vực cách ly tuyệt đối. Kỳ mật nghị đầu tiên theo quy chuẩn mới được tổ chức năm 1276, bầu ra Giáo hoàng Innocent V.

Các giáo hoàng kế vị tiếp tục hoàn thiện quy trình của Mật nghị hồng y thiêng liêng - cuộc bỏ phiếu chọn ra giáo hoàng, người kế nhiệm ngai tòa của Thánh Peter. Năm 1621, Giáo hoàng Gregory XV đặt ra quy định hình thức bỏ phiếu kín bằng văn bản.

Đến 1904, Giáo hoàng Pius X đưa ra yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối về những gì đã xảy ra trong và sau thời gian mật nghị. Năm 1945, Giáo hoàng Pius XII tiếp tục cải tổ qua tông hiến "Vacantis Apostolicae Sedis", quy định rõ quyền hạn của các vị hồng y trong thời kỳ Sede vacnate (tức "Trống tòa").

Theo đó, kể từ thời điểm "Trống tòa" bắt đầu, tất cả các hồng y - bao gồm cả quốc vụ khanh Tòa thánh và các tổng trưởng của các bộ - đều thôi giữ chức vụ của mình, ngoại trừ hồng y nhiếp chính, hồng y chánh tòa ân giải tối cao và giám quản của Rome.

Đặc biệt, năm 1970 Giáo hoàng Paul VI ban hành tự sắc "Ingravescentem Aetatem", quy định chỉ những hồng y dưới 80 tuổi mới được quyền tham gia Mật nghị hồng y và bỏ phiếu chọn ra tân giáo hoàng.

Từ năm 1996, các quy định hiện hành được hệ thống hóa trong tông hiến "Universi Dominici Gregis" của Giáo hoàng John Paul II và được chỉnh sửa lần cuối bởi Benedict XVI vào năm 2013.

Theo quy định mới, nếu sau 34 vòng bỏ phiếu vẫn không có kết quả, các hồng y cử tri sẽ tiến hành bỏ phiếu cho hai vị hồng y có số phiếu cao nhất tính đến thời điểm đó nhưng các ngài vẫn phải đạt 2/3 số phiếu để trở thành tân giáo hoàng.

Thánh lễ, phiếu bầu và sự cầu nguyện

Khi giáo hoàng qua đời hoặc từ nhiệm, Giáo hội bước vào thời kỳ "Trống tòa". Ở giai đoạn này, tất cả các hồng y của Giáo hội, kể cả những vị trên 80 tuổi, sẽ tổ chức các phiên họp toàn thể để thảo luận về các vấn đề của Giáo hội, công tác chuẩn bị tang lễ cho cố giáo hoàng và định ngày bắt đầu Mật nghị hồng y.

Các cuộc họp này cũng là cơ hội để thảo luận về định hướng cho Giáo hội, những thách thức đối diện và các yếu tố quan trọng cho tân giáo hoàng.

Theo Vatican, kỳ Mật nghị hồng y năm 2025 sẽ khai mạc ngày 7-5. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại có hơn 120 hồng y cử tri và cũng là lần đầu các hồng y châu Âu không chiếm đa số.

Đúng 10h sáng 7-5, các hồng y sẽ tham dự Thánh lễ "pro eligendo Pontifice" tại Vương cung thánh đường Thánh Peter do niên trưởng hồng y đoàn - Hồng y Giovanni Battista Re, chủ trì. Sau đó các ngài sẽ di chuyển đến nhà khách Santa Marta (nhà khách Thánh Marta) để lưu trú trong thời gian diễn ra mật nghị.

Buổi chiều cùng ngày, các hồng y sẽ tập trung tại nhà nguyện Pauline của Điện Tông tòa và di chuyển sang nhà nguyện Sistine. Tại đây các hồng y sẽ bắt đầu bằng lời nguyện cổ "Veni Creator Spiritus" và tuyên hứa sẽ tuân thủ nghiêm ngặt mọi quy định của Mật nghị hồng y.

Các ngài cũng tuyên thệ sẽ giữ bí mật tuyệt đối về những gì diễn ra trong suốt và sau kỳ mật nghị cầu xin Chúa Thánh thần soi sáng để có thể chọn ra vị giáo hoàng mới dẫn dắt Giáo hội.

Sau lời tuyên thệ, trưởng ban nghi lễ phụng vụ của Giáo hoàng - Giám mục Diego Ravelli - hô to: "Extra omnes!" (Tất cả ra ngoài!), yêu cầu mọi người không phận sự rời khỏi nhà nguyện Sistine, chính thức cách ly các hồng y cử tri với thế giới bên ngoài.

Việc cách ly các hồng y với bên ngoài nhằm giúp các ngài có thể tĩnh tâm, đưa ra chọn lựa thấu đáo mà không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ tác động nào. Cánh cửa đóng lại cũng là lúc mật nghị chính thức bắt đầu.

Ngày đầu tiên của mật nghị chỉ có một lần bỏ phiếu vào buổi chiều. Từ ngày thứ hai trở đi, mỗi ngày có bốn vòng bỏ phiếu: hai lần vào buổi sáng, hai lần vào buổi chiều. Sau mỗi phiên, khói từ ống khói trên nóc nhà nguyện Sistine sẽ phát tín hiệu ra bên ngoài. Khói đen báo hiệu chưa có kết quả và khói trắng thông báo đã chọn được tân giáo hoàng.

**************

Trong lịch sử hơn 2.000 năm, Giáo hội Công giáo từng chứng kiến một số kỳ Mật nghị hồng y đặc biệt. Điển hình như kỳ Mật nghị hồng y 1268 - 1271 kéo dài suốt 33 tháng ròng rã do không thể thống nhất những bất đồng từ hai nhóm hồng y, một ủng hộ giáo hoàng và một ủng hộ hoàng đế của đế chế La Mã thần thánh.

>> Kỳ tới: Những kỳ Mật nghị hồng y đặc biệt

Sẽ ra sao nếu thế giới có tân Giáo hoàng là người Đông Nam Á hay châu Phi?

Chiều 28-4 (theo giờ Việt Nam), Tòa Thánh Vatican thông báo ngày 7-5 tới sẽ bắt đầu Mật nghị Hồng y, chọn ra người kế nhiệm cố Giáo hoàng Francis vừa qua đời.