Vì, theo nghĩa đen, Công-Gô hay Marốc làm gì có… Tết như Việt Nam ta! Còn theo nghĩa bóng, là cả một pho truỵện dài “thời sự thế giới” hàng ngày chiếm trang nhứt nhựt trình. Những năm cuối thập niên 50 đầu 60 đó của thế kỷ trước, cả ở Marốc lẫn Công-gô (sau này thành Zaire) nội chiến cứ lan từ nơi này sang nơi khác sau khi giã từ chế độ thuộc địa. Mở báo ra cứ phải đọc miết mỗi ngày tin nay lính dù Bỉ tấn công nơi này, mai ông Lumumba bị lật đổ, mốt bị giết, nay ông Ben này bị bắt cóc, mai ông Ben kia bị ám sát... Dân Sài Gòn đâm ngán nên mới chế ra cách nói “đến Tết Công gô” hay “đến Tết Marốc”, như tính phi lý trong ‘Chờ Godot” của văn hào Samuel Beckett.

Ấy thế mà sáng nay, tình cờ mở trang báo điên tử của tờ ‘Aujourd’hui Le Maroc” http://www.aujourdhui.ma/ , lại thấy ở một góc trang báo một mục thăm dò “Đánh giá chính phủ”, nội dung như sau:

"Hãy bỏ phiếu cho thành viên chính phủ nào mà họat động làm hài lòng bạn nhất. Chỉ số hài lòng này sẽ giúp bạn đọc trên mạng của bổn báo xếp hạng các bộ trưởng trong chính phủ. Kết quả đánh giá của các bạn sẽ được cập nhật hàng tháng".

Toàn bộ nội các, từ ông Thủ tướng Driss Jettou đứng đầu danh sách lễ tân chính phủ đến ông Yasmina Baddou, quốc vụ khanh Bộ Lao động - Gia đình - Xã hội đứng cuối danh sách, đều có mặt cho cuộc bỏ phiếu tên mạng này.

Bên cạnh mục bỏ phiếu “Đánh giá chính phủ” đó, còn một mục tương tự, mở rộng hơn: “Phong vũ biểu tín nhiệm 100 nhân vật hàng đầu”, trong đó có mặt những tên tuổi thuộc đủ mọi lĩnh vực, từ chính khách tham chính hay không tham chính, thủ lĩnh nghiệp đoàn, tổng giám đốc công ty… đến ca sĩ, cầu thủ, huấn luyện viên bóng đá. Mỗi tháng cập nhật kết quả một lần. Số phiếu tham gia sáng hôm 06-01-2006 lên đến 85.632.

Tất nhiên, đây không phải là những “cân đong” hội đủ tính đại diện đo lường xã hội học, song đó cũng là những chỉ báo cho thấy rõ ràng là tại xứ Marốc này đã “đến Tết Marốc”. Hơn 40 năm sau những năm tháng hỗn loạn, xã hội đã lột xác, người dân được mời thoải mái bày tỏ sự hài lòng hay không hài lòng trên mặt báo. Không chỉ các chính khách mà cả những người được gọi là “của xã hội”. Việc kêu gọi đánh giá mức độ hài lòng đó cho thấy xã hội đang xem trọng những giá trị nào. Đó không phải là quyền chức, là của cải, là thân thế, mà là độ tin cậy của xã hội, của nhân dân đặt vào cá nhân người lãnh đạo.

Nghĩ đi nghĩ lại, tiêu chí ấy đáng được đặt lên hàng thứ nhất lắm chứ, đâu chỉ ở Maroc...