Cố đô Nhật Bản, Kyoto, giữa lòng thế kỷ 21 yên bình, chỉ có âm vang tiếng guốc của các maiko trong bộ kimono, thoăn thoắt đi giữa những con phố cổ.

Sâu sắc, thầm lặng và mạnh mẽ

Hồi ức của một geishalà bộ phim nổi tiếng chuyển thể từ một tiểu thuyết nổi tiếng. Hào quang của nó sẽ sáng hơn nếu dàn nữ chính là người Nhật. Và những định kiến của nó gieo vào tâm trí khán giả đại chúng quá sâu đậm về nghề geisha.

Hirokazu Kore-eda đã làm một bộ phim như lời hồi đáp với định kiến ấy, đồng thời là bức tình thư tinh tế gửi xứ Phù Tang xưa. Với Makanai: Đầu bếp nhà Maiko, chưa bao giờ Kore-eda tạo ra một bộ phim tươi sáng hơn so với các phim gần đây trong sự nghiệp của mình.

Maiko là từ chỉ những thực tập sinh đang trong quá trình đào tạo để trở thành geisha. Kiyo và Sumire, hai thiếu nữ đang tuổi ăn học một ngày nọ đến đất cố đô ôm ước mơ trở thành những maiko. Họ phải học các kỹ năng như múa, hát, dẫn trò chơi... 

Một quá trình khổ luyện để trở thành một nghệ sĩ thực thụ. Từng thước phim trôi qua về hành trình Kiyo và Sumire chinh phục giấc mơ của mình.

Trong ngôi nhà của những maiko đó, cô bé Kiyo vụng về, không đạt được bất kỳ kỹ năng nào ngoài khiếu nấu nướng mà thật ra nghề nghiệp này không cần lắm. Vậy là thay vì trở thành maiko, Kiyo chuyển qua làm makanai, người chuyên nấu ăn ở nhà Maiko.

Lý do Kiyo đảm nhận công việc makanai cũng chính vì muốn được ở lại cùng cô bạn Sumire. Như lời hứa ban đầu của hai thiếu nữ 16 tuổi buổi lìa bỏ gia đình để đuổi theo ước mơ.

Makanai: Đầu bếp nhà Maiko trước nhất là câu chuyện về tình bạn. Một tình bạn trong sáng và cao thượng đến mức những trắc trở và khoảng cách chỉ như lớp bụi mờ trên chiếc gương soi mà hai người bạn nhẹ nhàng lau sạch. 

Không có "sự thật trần trụi" nào được vạch trần. Không có số phận nghiệt ngã nào được khắc họa, dẫu phim không phải vẽ ra thế giới bằng gam màu hồng... 

Đã năm thứ 23 của thế kỷ 21 rồi nhưng phim vẫn giữ ta lại trong cái trầm mặc của một tâm hồn Nhật Bản. Sâu sắc nhưng thầm lặng, thầm lặng nhưng mạnh mẽ bước đi trong một thế giới hãnh tiến thay đổi không ngừng.

Đẹp và... không buồn

Ấn tượng mà Makanai: Đầu bếp nhà Maiko mang lại chính là vẻ đẹp đến từ những khung hình đậm chất điện ảnh. Ánh sáng ấm áp, màu sắc của những món ăn, sự sặc sỡ của những bộ kimono. Cái đẹp trong các điệu múa, cách trang điểm...

Kyoto trong phim, dẫu vẫn là Kyoto trong Cố đô của nhà văn Kawabata, nhưng thi thoảng Hirokazu Kore-eda đem ta về hiện tại với chiếc điện thoại di động, khu chung cư, những cô cậu học trò hay du khách xin chụp hình với các maiko.

Quá khứ và hiện tại đổ về như hai dòng sông gặp nhau ở cố đô. Còn các cô gái theo nghề geisha kết nối cái thế giới tinh thần với đời sống trần tục. Thông qua việc gìn giữ các giá trị cũ, họ đã chứng minh vì sao nghề nghiệp của mình đáng trọng. Còn một điều nữa, cái gì quan trọng thì nên nói hai lần, đó không phải là một nghề "bán phấn buôn hương".

Có lẽ không khó để Hirokazu Kore-eda xây dựng một thế giới đậm tính nữ trong phim. Trong các phim điện ảnh gần đây của ông như Kẻ trộm siêu thị (Cành cọ vàng Liên hoan phim Cannes 2018) hay Người môi giới, nhân vật nữ chiếm số lượng và đóng vai trò lớn, giữ vị trí chủ động. 

Trong Makanai: Đầu bếp nhà Maiko cũng thế. Họ không ồn ào, không dữ dội nhưng sự kiên định của họ là sự kiên định của dòng suối nhỏ, dịu êm nhưng không ngừng chảy.

Ba thế hệ khác nhau cùng chung sống trong nhà Maiko. Ba đại diện cho những giai đoạn trong cuộc đời. Những hệ giá trị khác, những bối cảnh xuất thân khác nhưng sức mạnh nữ tính thì không khác.

Từ những thiếu nữ tuổi ăn tuổi lớn liều lĩnh luôn muốn lao về phía trước, đến những thiếu nữ khao khát yêu thương nhưng không xuôi tay chấp nhận sống cuộc đời mất tự chủ, đến những người phụ nữ ở tuổi trung niên mạnh mẽ vun vén, che chở cho không chỉ cá nhân, gia đình mà còn là giá trị của một cộng đồng.

Tính nữ trong phim gắn liền với cái đẹp đài các, nhưng cái đẹp ấy không nhất thiết phải đi cùng nỗi buồn như một niềm bi cảm. Trái lại, bản thân cái đẹp ấy trở thành một thứ sức mạnh không phô trương nhưng khiến người khác phải tôn trọng.

Qua chín tập phim, khán giả chắc chưa hẳn thỏa mãn nếu muốn giải đáp hết "101 câu hỏi về nghề geisha". Có lẽ người làm phim cũng không mang vác tham vọng đó. Bộ phim tái khẳng định lại giá trị của một hình ảnh đã trở thành "nàng thơ" của văn học nghệ thuật. 

Tưởng chừng như chỉ còn bóng dáng các maiko/geisha bước đi trên những đường phố, thì chừng đó người ta vẫn còn tin vào một thứ sức mạnh neo giữ truyền thống không trượt đi trong bất kỳ thời đại nào.

Người Kiến 3: Phim siêu anh hùng ngày càng nhàm, nhạt

Trong Người Kiến 3 (Ant-Man and the Wasp: Quantumania), Người Kiến và phản diện Kang đều mờ nhạt. Dòng phim siêu anh hùng đang đi vào lối mòn về nội dung.