Rất nhiều người, kể cả cư dân sống trong kinh thành, bỗng nhiên kháo nhau cùng khám phá chiếc cổng, kèm theo là khám phá cả kinh thành lẫn những gì trong lòng nó với sự ngạc nhiên xen lẫn tự hào.

Qua bao cuộc bể dâu, kinh thành Huế nơi bị xâm chiếm làm nhà cửa, chỗ thành vườn cây cối, hoa màu. Nhiều đoạn tường thành, pháo đài trở thành khu ổ chuột, nhếch nhác... Nay thật đáng mừng khi chính quyền giải tỏa dân cư để di tích được "sống". 

Cuộc di dời mới chỉ một phần với 576 hộ thượng thành song đã lộ diện hai cổng vòm và rất nhiều yếu tố kiến trúc đầy bất ngờ ở kinh thành. Nhiều người hi vọng sự lộ diện sẽ còn lắm bất ngờ nữa sắp tới, khi gần 2.400 hộ sẽ rời khỏi các pháo đài.

Hẳn nhiên nay kinh thành đang lộ bày, sẽ còn nhiều công việc phải làm nữa, từ cải tạo cảnh quanh, phục hồi hệ thống thủy lợi, kiểm soát xây dựng của dân cư trong kinh thành... 

Sự khôi phục những giá trị tự thân vốn có của kinh đô duy nhất của nước Việt Nam thống nhất sẽ trở thành hiện tượng hiếm hoi và đặc biệt xiết bao.

Trong nỗi ngạc nhiên, tự hào, chúng tôi men theo bức tường thành dài hơn 10 cây số, 3 tầng bậc dày hơn 21m gồm 24 pháo đài cùng các pháo nhãn, pháo xưởng, đường vận binh và nhiều công trình tầm cỡ độc đáo trên đó như Kỳ đài, Quan Tượng đài... 

Chợt giật mình: trong tâm lý nhiều người lâu nay dường như có sự so sánh nào đó về di sản cha ông để lại không có gì sánh vai cả với một số nước lân cận trong khu vực. 

Đi du lịch, riêng việc tham quan các khu di sản ở Nhật Bản, Hàn Quốc hay Thái Lan, không ít người có cảm giác chung là hài lòng những cách làm bài bản dựa trên sự trân quý nâng niu di sản xứ người.

Và không ít băn khoăn: vì sao quy mô, giá trị công trình kể ra cũng "vừa phải", mà người ta làm hấp dẫn thế, giỏi thế, thu được nhiều tiền vậy?

Nhưng thực tế hệ thống kinh thành Huế đồ sộ không thua kém nhiều nước, nay với hệ thống kinh thành lộ bày này, nếu được khôi phục đầy đủ chắc chắn không hề kém cạnh, thậm chí nổi trội cả quy mô lẫn giá trị. 

Chợt nghĩ về mình, không ai không liên tưởng đến biết bao di sản lớn lao đang bỏ bê, khai thác thì "tự nhiên", kém hấp dẫn đến mức chạnh lòng.

Từ Huế, mới gần đây thôi, chính quyền đã di dời những khí tài quân sự ngay trước Trường Quốc Tử Giám xưa cạnh hoàng cung đi nơi khác; dù tạo thêm một điểm xanh không lớn nhưng đã trở thành điểm đến hấp dẫn, tuyệt đẹp, nức lòng mọi người.

Với kinh thành Huế, "khối ngọc quý" nay thêm phần lộ tỏ, và sẽ còn có thể tiếp tục bày ra những thành phần độc đáo, quý giá nữa. Vấn đề là chúng ta làm gì để mài giũa "khối ngọc quý" ấy trở nên quý hơn, sáng rỡ hơn, hay cứ để vậy, tự nhiên như là đá, là đất?

Điều quan trọng hiện nay chính là nhìn nhận và tôn vinh các di sản ấy đúng giá trị ngọc tự thân; phải khơi gợi làm sao để cho nó "sống" trong niềm tự hào của người Việt nối tiếp. Và phải tiếp tục duy trì bằng cách bảo tồn và khai thác thông qua kinh tế du lịch. 

Phải tính toán và tìm ra cách đầu tư bài bản, chuyên nghiệp, có cả chiến thuật lẫn chiến lược để nó tiếp tục tồn tại, góp phần nuôi sống và làm giàu cho người dân - chủ nhân hiện tại của di sản.

Lần xuất hiện hai cổng vòm này hi vọng không chỉ là phát hiện, mà là thêm lời nhắc nhở, rằng kinh thành Huế - di sản của tiền nhân - thực sự là một kho vàng để lại mà mấy chục năm qua có phần bỏ bê, để cho nhiều hộ dân sinh sống trên đó trong tình trạng tạm bợ, khốn khổ. 

Nếu việc di dời lần này đã làm từ trước đây nhiều năm, nếu di tích được chăm chút khai thác và làm kinh tế du lịch thành công như các nước láng giềng mà chúng ta đã thấy, ắt hẳn sẽ không có cảnh sống khổ trên kho vàng.

Hai chiếc cổng gạch mới phát hiện ở Kinh thành Huế: Có thể là chỗ đặt đại bác

TTO - Theo thông tin từ Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế, hai chiếc cổng nhỏ bằng gạch vừa được phát hiện ở Kinh thành Huế có thể là chỗ đặt đại bác phòng thủ Đông thành Thủy quan.