Ông Grigory Rodchenkov, một cựu quan chức chống doping của Nga, tiết lộ người Nga đã dùng tiểu xảo để tráo đổi mẫu nước tiểu. Ảnh: New York Times

Những chiếc lọ này được sản xuất bởi công ty Thụy Sĩ Berlinger thành lập năm 1865, bắt đầu được đưa vào dùng từ Olympic Sydney 2000 tới nay.

Tráo đổi mẫu nước tiểu 

Chúng vô can trong cuộc chiến chống doping trên toàn cầu cho đến trước tuần này, khi Grigory Rodchenkov, một cựu quan chức chống doping của Nga, tiết lộ rằng người Nga đã dùng tiểu xảo để tráo đổi mẫu nước tiểu trong thời gian diễn ra Thế vận hội mùa đông ở Sochi (Nga) năm 2014.

Mẫu lọ được gia đình Berlinger giới thiệu tới Tiểu ban y tế thuộc Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) vào cuối những năm 1990. Theo tiến sĩ Don Catlin, một thành viên tiểu ban khi đó thì mẫu này được thiết kế khác biệt nhiều so với các mẫu trước đó. “Chúng tôi đều hài lòng bởi nó có dáng vẻ đạn bắn không thủng”, ông Catlin nói. Giá mỗi chiếc lọ 15 USD, chúng được dùng như mẫu lọ chuẩn ở các cuộc thi thể thao trên thế giới.

Nhưng với tiến sĩ Rodchenkov thì không phải vậy, theo tiết lộ của ông trên tờ The New York Times. Các quan chức Nga tìm ra cách mở nắp lọ mà không làm vỡ, trầy xước nắp, thay mẫu thử nước tiểu bị nhiễm doping của VĐV bằng nước tiểu “sạch” đã được dự trữ trước đó.

Lọ Berlinger đi theo bộ 2 chiếc: một để lấy mẫu thử A của VĐV trong cuộc thi đấu, một để lấy mẫu thử B. Khi mẫu A dương tính, mẫu B sẽ được đem ra thử để khẳng định lại kết quả. Khi mẫu thử A âm tính, VĐV vô tội, nhưng mẫu B vẫn được lưu trữ đến 10 năm để sau đó khi cần có thể đem ra thử. Gia đình Berlinger ngạc nhiên với tiết lộ của tiến sĩ Rodchenkov, vì nắp của những chiếc lọ này có răng kim loại, không thể tháo ra mà không để lại dấu vết nào.

Những chiếc lọ thủy tinh vuông đang là đối tưởng điều tra. Ảnh: New York Times

Ông Rodchenkov nói ít nhất 15 VĐV Nga giành huy chương ở Sochi cả mẫu A và B của họ đều bị đổi trước khi chúng được xét nghiệm. Mỗi đêm, những chiếc lọ được tuồn qua một lỗ trong phòng thử nghiệm doping mà Rodchenkov quản lý tới tay một người đàn ông được cho là người của an ninh Nga, sau 2 giờ đồng hồ, những chiếc lọ được trả lại chỗ cũ. Không nắp lọ nào, được thiết kế với khóa 7 chữ số, cho thấy dấu hiệu bị phá hủy. Hơn 100 lọ như vậy đã bị tráo đổi ruột, không VĐV Nga nào bị tuyên bố dính doping, đoàn Nga giành được nhiều huy chương nhất thế vận hội Sochi. Không rõ loại “ma thuật” nào được sử dụng, tiến sĩ Catlin nghi rằng người ta dùng nhiệt để mở và đóng nắp.

Mỗi đêm, những chiếc lọ được tuồn qua một lỗ trong phòng thử nghiệm doping. Ảnh: New York Times

Áp lực thành công tại Olympic Sochi 

Phòng thử nghiệm tại Olympic Sochi có gần 100 nhân viên, bao gồm các nhân viên của Nga và các chuyên gia chống doping quốc tế đến từ nhiều nước. An ninh được bố trí chặt chẽ với nhiều máy quay, người ra vào đều phải có thẻ. Nhưng rất ít khi các nhân viên làm việc vào ban đêm, vì thế đây là kẽ hở. Ông Rodchenkov nói mỗi đêm, một quan chức thể thao đưa cho ông một danh sách những mẫu thử doping của các VĐV Nga cần phải tráo đổi để ông thực hiện.

Rodchenkov được nhà làm phim người Mỹ Bryan Fogel giúp đỡ đào thoát khỏi Nga tới Los Angeles (Mỹ) sống cuối năm ngoái. Ông kêu gọi IOC và Cơ quan chống doping thế giới (WADA) thử những mẫu B lấy từ các VĐV Nga tại Olympic Sochi sẽ xác thực được kết quả. Trước đó, ông bị WADA cáo buộc giúp các VĐV Nga che đậy bê bối doping, phá hủy hàng trăm mẫu thử doping, các quan chức Nga buộc ông phải từ chức. Lo ngại cho sự an toàn của mình, ông đào tẩu qua Mỹ. Đầu năm 2016, hai đồng nghiệp của Rodchenkov chết một cách khó hiểu trong vòng có một tuần.

Phòng thử nghiệm tại Olympic Sochi. Ảnh: New York Times

Các quan chức thể thao Nga tất nhiên đang kịch liệt phản đối tiết lộ này, cho rằng đó là một âm mưu nữa chống nước Nga. Điền kinh Nga đang bị Liên đoàn điền kinh quốc tế (IAAF) cấm không cho dự các giải đấu điều kinh do bế bối doping phát hiện vào năm ngoái. Các quan chức đang xem xét có gỡ bỏ lệnh cấm này trước Olympic Rio de Janeiro 2016 hay không.

Theo giới quan sát thể thao quốc tế, Nga chịu áp lực rất lớn là phải thành công tại Olympic Sochi trên sân nhà, đại hội mà họ chi đến 50 tỉ USD để xây dựng cơ sở vật chất, nhằm lấy lại vị thế siêu cường của họ. Tại Olympic Sochi, đoàn Nga giành 33 huy chương các loại, trong đó có 13 huy chương vàng, xếp vị trí số 1 trên bảng xếp hạng huy chương. Trong khi đó, tại Olympic mùa đông Vancouver 2010, Nga chỉ giành 3 huy chương vàng, đứng thứ 11 toàn đoàn.