Lấy đất nhà tổng thống chia dân nghèo

Phóng to

Nông dân đồn điền Hacienda Luisita biểu tình ở Manila đòi đất hồi tháng 11-2011 - Ảnh: AP

Báo Manila Standard Today cho biết với số phiếu 8-6, Tòa án tối cao đã quyết định bán 4.300ha trong tổng số gần 5.000ha đất của đồn điền trồng mía Hacienda Luisita cho 6.296 nông dân đang làm thuê trên chính mảnh đất này. Thuộc quyền sở hữu của gia đình Aquino - Cojuangco từ cuối thập niên 1950, đây là đồn điền lớn thứ hai tại Philippines do một gia đình sở hữu.

Thoạt đầu, gia đình Aquino - Cojuangco đòi chính phủ phải bồi thường tới 10 tỉ peso (234,3 triệu USD) nếu muốn thu hồi diện tích đất này. Tuy nhiên, Tòa án tối cao lại khẳng định sẽ chỉ thu hồi đồn điền này với giá đất vào năm 1989, nghĩa là một năm sau khi chính quyền Philippines thông qua luật cải cách đất đai, tức chỉ với giá 172 triệu peso (4 triệu USD), tương đương 40.000 peso (937 USD)/ha, và cũng sẽ bán lại cho nông dân với giá này.

Trỗi dậy từ đất

Theo báo Manila Bulletin, quyết định của Tòa án tối cao Philippines xuất phát từ chương trình cải cách đất đai do chính mẹ Tổng thống Benigno Aquino là cựu tổng thống Corzon Aquino đưa ra vào thập niên 1980. Lúc đó, bà Corzon Aquino muốn giành lại quyền lợi cho người nông dân sau nhiều thập niên bị giới địa chủ giàu có đè nén. Nhưng kế hoạch cải tổ của bà thất bại do vấp phải phản ứng quá dữ dội của giới địa chủ, trong đó có chính người nhà của bà.

Trong luật cải tổ đất đai có một điều khoản cho phép các địa chủ giữ đất, nhưng phải chia cổ phiếu cho nông dân đang làm thuê trên mảnh đất đó. Tuy nhiên, vào năm ngoái, Tòa án tối cao Philippines đã bác bỏ điều khoản này do nó chẳng đem lại một sự cải thiện nào đối với đời sống của nông dân làm thuê. Giới địa chủ Philippines đã lợi dụng nhiều kẽ hở luật pháp để cố bám lấy những thửa đất khổng lồ của họ trong khi nông dân không có đất cứ tiếp tục phải đi làm thuê.

Giới địa chủ luôn lấy cớ về trường hợp đồn điền Hacienda Luisita để cố giữ đất. Cha của Tổng thống Benigno Aquino đã giúp gia đình nhà vợ Cojuangco mua khu đất 6.475ha từ thập niên 1950. Đồn điền này đã cung cấp tiền bạc và cơ sở chính trị để gia đình Aquino - Cojuangco trỗi dậy. Sau này, dù nhà Aquino - Cojuangco có bán bớt đất, song đồn điền Hacienda Luisita vẫn còn lại gần 5.000 ha.

Báo Daily Inquirer cho biết trong những năm gần đây, nông dân làm thuê ở đồn điền Hacienda Luisita liên tục khiếu kiện và đòi chính phủ chia phần đất chính đáng của họ theo luật cải cách năm 1988. Họ cũng nhiều lần biểu tình đòi đất và đòi tăng lương. Nhiều cuộc biểu tình đã biến thành bạo lực, như năm 2004, cảnh sát tỉnh Tarlac đã bắn chết bảy nông dân trong phong trào “nổi dậy” này.

Năm 2010, khi tranh cử tổng thống, ông Benigno Aquino đã bán hết cổ phần ở đồn điền Hacienda Luisita khi bị phe đối lập chỉ trích là “đạo đức giả”. Tuy nhiên, em họ của tổng thống là Fernando Cojuangco lại thẳng thừng tuyên bố sẽ không có chuyện trả đất cho nông dân dù là 1m2 đất đi nữa.

Thắng lợi của nông dân

Ngày 24-4, như báo Daily Inquirer đưa tin, Cơ quan cải cách đất đai Philippines (DAR) đã tuyên bố sẽ sớm thu hồi đồn điền của nhà Aquino - Cojuangco theo phán quyết của Tòa án tối cao Philippines. Các luật sư đại diện cho đồn điền Hacienda Luisita và chính quyền Tổng thống Benigno Aquino cũng cho biết sẽ tôn trọng quyết định của Tòa án tối cao.

“Đây là một chiến thắng lớn lao của nông dân và là một cột mốc lớn trong nỗ lực cải cách đất đai nhiều năm qua” - ông Felix Nacpil, chủ tịch Hiệp hội nông dân Alyansa, nhận định.

Hàng chục ngàn nông dân làm việc ở đồn điền Hacienda Luisita cũng đã lặn lội cả 100km từ tỉnh Tarlac tới thành phố Baguio để chờ nghe phán quyết của Tòa án tối cao. Và họ đã reo hò vui sướng, nhảy múa loạn xạ trước viễn cảnh của một cuộc đổi đời sắp tới.

“Điều tốt đẹp nhất cho cả đất nước này và Tổng thống Benigno Aquino là gia đình Aquino - Cojuangco chấp nhận phán quyết của Tòa án tối cao” - chuyên gia về Philippines Steven Rood thuộc Quỹ châu Á nhận định.

Nghị sĩ Rafael Mariano cho rằng chính quyền Benigno Aquino cần lập tức phân phối đất cho nông dân để tránh gây ra bất ổn. Thậm chí, theo một số nghị sĩ Philippines, như trang Asia Correspondent cho biết, số tiền 4 triệu USD mà gia đình Aquino - Cojuangco nhận được đã là quá hời, lẽ ra chỉ nên nhận 1 peso, bởi trong suốt 50 năm qua gia đình này đã thu lợi nhuận khổng lồ từ mồ hôi, nước mắt và cả máu của hàng ngàn nông dân nghèo đã đổ ra cho mảnh đất này.

Giới quan sát đánh giá phán quyết của Tòa án tối cao về đồn điền Hacienda Luisita sẽ mở ra một chương mới trong lịch sử cải cách đất đai của Philippines.