Bà Lê Thị Thìn, phó chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa (thứ hai từ phải sang), trong lần gặp gỡ người dân xã Hà Vinh, huyện Hà Trung để trao đổi về các khoản thu ở địa phương - Ảnh: AN BÌNH

“Do thực hiện chưa tốt công tác dân chủ tại cơ sở nên trong tổ chức thực hiện có nhiều vướng mắc” - ông Lê Xuân Thảo, chủ tịch UBND xã Hà Vinh, huyện Hà Trung, cũng rút ra điều này sau khi nhiều người dân trong xã bức xúc về các khoản thu nặng nề, kéo dài, không minh bạch.

Thu mang tính áp đặt

Giữa tháng 9-2016, bà Thìn đã về xã Hà Vinh trực tiếp gặp gỡ, đối thoại với người dân về tình hình thu các khoản phí, các khoản đóng góp của địa phương.

Tại đây, người dân đã nêu lên những bức xúc về một số khoản thu của xã, thôn, đặc biệt là tại thôn 11 và cách thức xã tổ chức thu hồi nợ các khoản đóng góp.

Các ý kiến cũng cho rằng để xảy ra tình trạng trên là do thiếu dân chủ trong việc huy động các khoản thu trong dân, các bước triển khai thực hiện chưa đúng quy trình, chưa công khai, minh bạch; một số cán bộ thôn triển khai tinh thần chỉ đạo của xã về thu đóng góp, thu nợ chưa đúng, mang tính áp đặt, vô cảm, gây bức xúc trong nhân dân.

“Ở thôn 11, tỉ lệ người dân đi họp không được cao. Những hộ phản đối nhiều nhất thường là những hộ ít đi họp nên không nắm được thông tin. Cách thức triển khai của anh trưởng thôn còn nhiều vấn đề bà con chưa đồng tình.

Còn tất cả những thôn khác đã làm đường bêtông và các công trình khác cũng do người dân đóng góp nhưng người dân vẫn rất ủng hộ. Thôn nào làm khách quan minh bạch thì ở đó ổn định không có vấn đề gì” - chủ tịch UBND xã Hà Vinh lý giải.

Ông cũng nhận trách nhiệm “là người quản lý nhưng thiếu sâu sát”.

UBND tỉnh Thanh Hóa đã yêu cầu Hà Vinh công khai, minh bạch tại trụ sở UBND xã, các nhà văn hóa thôn về các khoản đóng góp theo quy định, đồng thời thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở đối với các khoản đóng góp tự nguyện, để mọi người dân được biết, được bàn, được kiểm tra.

Dân không được thông báo cụ thể

Thực tế ở nhiều xã, người dân không được thông báo về các khoản thu chi. Thậm chí, ở xã Thiệu Công (huyện Thiệu Hóa), xã - thôn không ban hành thông báo thu tới từng hộ dân.

Thay vào đó, chỉ có một danh sách chung ở ngoài thôn. Hộ nào đóng khoản gì thì được ghi biên lai nhận tiền và phiếu thu bản sao. Biên lai và phiếu thu này chỉ ghi số tiền nộp, không ghi rõ cách tính như thế nào.

Vì vậy khi được hỏi, hầu hết người dân dù giữ gìn phiếu thu rất đầy đủ cũng không nhớ được là mình phải đóng tổng cộng bao nhiêu khoản, khoản nào của thôn, của xã hay của hợp tác xã. Hoặc nhớ được khoản thu nhưng không hiểu là được tính theo đầu sào hay theo khẩu như thế nào.

Trong thông báo thu của UBND xã Thiệu Công vụ chiêm 2016, có một khoản đáng lưu ý là “thu nợ vốn đối ứng xây dựng giao thông nội đồng, thu đến 2015” với mức 20kg/sào/năm.

Khoản này được ông Trịnh Duy Sở, chủ tịch UBND xã, giải thích là thu theo nghị quyết của HĐND xã nhiệm kỳ 2011-2015. Thời kỳ đó, có gói kích cầu xây dựng đường giao thông, tỉnh hỗ trợ 170 triệu đồng/km, huyện hỗ trợ 100 triệu đồng/km.

“Chớp thời cơ đó, HĐND xã ra nghị quyết rồi mới họp dân, quyết định mức thu này trong vòng 5 năm. Nếu không có số hỗ trợ này thì dân sẽ phải đóng góp nhiều, chẳng biết đến khi nào mới làm được như hôm nay” - ông Sở nói.

Đến nay, thời gian thu theo nghị quyết đã hết mà công trình làm đường này vẫn còn nợ gần 800 triệu đồng.

Ông Trịnh Duy Sở còn cho biết thêm Nhà văn hóa thôn Oanh Kiều 1 xây dựng năm 2012, được huyện hỗ trợ 100 triệu đồng, xã hỗ trợ 50 triệu đồng. Tuy nhiên, khi được hỏi thì nhiều người dân không hề biết mình được hỗ trợ khoản này.

Vận động khéo để người dân đồng thuận

Phó chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Thị Thìn cho rằng nếu đã trót thu sai đối tượng thì phải họp dân lại xin lỗi và nếu như người dân vẫn đồng tình đóng góp thì thôi, nếu không đồng tình thì phải cân đối nguồn để trả lại.

“Thực tế ở Thanh Hóa, khi xây dựng các công trình công cộng, đường sá nông thôn mới, nhiều người dân đã hiến đất và tự nguyện đóng góp rất lớn. Tôi cho rằng quan trọng nhất là khơi gọi được trong người dân tinh thần vì cái chung, vì tương lai của chính mình và con cháu mình.

Ở thôn 11, xã Hà Vinh, tôi thấy trưởng thôn ở đó bị dân phản ứng rất nhiều. Có lẽ cán bộ này không có phương pháp, truyền đạt không kỹ, cách làm chưa minh bạch nên dân chưa đồng tình” - bà Thìn nói.