Phóng to

Một bệnh nhi bị quai bị đang được điều trị tại khoa nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1 chiều 17-11-2004 Ảnh: T.T.D.

TT - Từ đầu tháng 11-2004 đến nay, bệnh quai bị đã xảy ra ở một số nơi tại TP.HCM, đặc biệt là ở xã Long Hòa, huyện Cần Giờ với gần 130 ca. Tuổi Trẻ đã phỏng vấn bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ - phó giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM

Khởi đầu, dịch bệnh đã bộc phát ở Trường tiểu học Đồng Hòa (Long Hòa) và đang có nguy cơ lan rộng ra hai trường khác trong xã. Bác sĩ Thọ cho biết:

- Hiện nay thời tiết đang chuyển vào mùa lạnh, cùng với những bệnh lây lan qua đường hô hấp, bệnh quai bị có xu hướng gia tăng theo mùa. Bệnh quai bị (còn gọi là bệnh viêm tuyến mang tai truyền nhiễm) do một loại virus cấp tính thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Khi bị bệnh, bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng sốt, sưng và đau một hoặc nhiều tuyến nước bọt, thường là tuyến nước bọt mang tai, đôi khi là tuyến dưới lưỡi hoặc tuyến dưới hàm trên.

Bệnh có thể gây các biến chứng như viêm tinh hoàn, thường là một bên, và xảy ra ở 20-30% nam giới trưởng thành; viêm buồng trứng, gặp ở 5% nữ trưởng thành. Bệnh có thể gây vô sinh, tuy hiếm gặp. Tử vong do quai bị cũng rất thấp (1/10.000 trường hợp mắc). Quai bị cũng có thể gây một số biến chứng như gây điếc vĩnh viễn một bên tai (hiếm gặp). Với phụ nữ, trong ba tháng đầu mang thai bị mắc quai bị có thể làm tăng tỉ lệ sẩy thai.

* Xin bác sĩ (BS) cho biết bệnh thường xảy ra ở lứa tuổi nào?

- Quai bị là bệnh ít gặp hơn so với các bệnh truyền nhiễm thông thường khác ở trẻ như sởi, thủy đậu. Bệnh xảy ra nhiều nhất vào mùa đông và mùa thu. Dịch bệnh thường phát triển ở những tập thể đông đúc như trường học. Trẻ em là đối tượng dễ mắc nhất, thường ở lứa tuổi 5-9 tuổi. Tuy nhiên những nghiên cứu huyết thanh học cho thấy có đến 85% người đến tuổi trưởng thành có nguy cơ mắc bệnh quai bị nếu không được tiêm văcxin phòng bệnh. Khoảng 1/3 số người nhiễm bệnh thể ẩn không có triệu chứng.

* Bệnh lây truyền bằng cách nào? Thời gian ủ bệnh ra sao? Khi bị bệnh rồi sau này có còn mắc bệnh nữa không?

- Bệnh chủ yếu lây truyền trực tiếp qua những giọt nước bọt nhỏ khi nói chuyện, ho... bắn ra. Tỉ lệ lây nhiễm cao nhất xảy ra vào khoảng 48 giờ trước khi khởi phát bệnh. Nhiễm bệnh ở thể ẩn cũng có thể lây nhiễm cho người khác. Thời gian ủ bệnh (từ khi nhiễm virus quai bị đến khi phát bệnh) 12-25 ngày, thường là 18 ngày. Khi đã bị bệnh, sau này sẽ có khả năng miễn dịch lâu dài (không bị tái phát bệnh).

* BS hãy cho một lời khuyên về việc chăm sóc trẻ bị quai bị?

- Bệnh nhân nên đến cơ sở y tế để khám và điều trị. Cần nghỉ ngơi hợp lý, chăm sóc răng miệng, ăn thức ăn mềm, nhiều dinh dưỡng để tăng sức đề kháng, cần chú ý khả năng nhai. Đắp khăn ấm vùng tuyến mang tai, mặc quần lót nâng dịch hoàn để giảm đau, giảm căng. Vệ sinh cá nhân và tẩy uế sát trùng các chất dịch tiết.

* Các biện pháp phòng chống lây nhiễm bệnh thế nào, thưa BS?

- Để phòng chống lây nhiễm bệnh trong cộng đồng và ngăn chặn bùng phát thành dịch, điều cần thực hiện là phải cho bệnh nhân ở nhà, không đi làm, đi học, hạn chế tiếp xúc với người thân, nếu có tiếp xúc mang theo khẩu trang. Thời gian hạn chế người bệnh là trong vòng chín ngày kể từ khi bắt đầu có triệu chứng sưng tuyến mang tai; sát trùng tẩy uế các bề mặt, đồ dùng nhiễm chất tiết mũi họng của người bệnh.

Các trường học cần lưu ý: nếu có học sinh mắc bệnh quai bị thì cho nghỉ học ngay để tránh lây lan sang các học sinh khác.

Trong thời gian dịch bệnh phát triển mọi người nên đảm bảo vệ sinh cá nhân hằng ngày, thường xuyên rửa tay bằng nước xà phòng. Sử dụng các thuốc sát khuẩn đường mũi họng như nước súc miệng diệt khuẩn, dung dịch nước tỏi hằng ngày. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh. Khi cần thiết tiếp xúc phải đeo khẩu trang. Hạn chế tới những nơi tập trung đông người, đặc biệt tại những phòng chật hẹp, ít không khí nơi đang có dịch.

Tăng cường sức khỏe bằng ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý. Khi có biểu hiện bệnh phải đến cơ sở y tế để được khám bệnh và điều trị kịp thời. Các cơ quan y tế cần phải tiến hành điều tra người bệnh và khu vực nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Thanh khử trùng môi trường, các vật dụng trong gia đình, trường học nơi có người bệnh bằng Chloramine.

* Có nên chích ngừa quai bị và chích khi nào là tốt nhất?

- Bệnh quai bị đã có văcxin phòng ngừa. Hơn 95% những người đã tiêm chủng được miễn dịch kéo dài rất lâu, có thể suốt đời. Văcxin có thể tiêm cho trẻ từ sau 15 tháng tuổi. Ở Mỹ người ta còn khuyến cáo cần phải nỗ lực gây miễn dịch bằng chích ngừa cho tất cả đối tượng trước tuổi dậy thì, đặc biệt là nam giới.

*Xin cảm ơn BS.