Những không gian phát triển mới góp phần định hình siêu đô thị TP HCM, ngang tầm các thành phố lớn khu vực châu Á - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Nếu như trước đây, kinh tế TP được nhìn theo mặt phẳng với những khu công nghiệp, cao ốc, cảng biển và trục giao thông lớn thì nay không gian phát triển được mở rộng theo chiều đứng sau khi TP.HCM sáp nhập cùng Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Đó là hệ sinh thái tích hợp giữa kinh tế xanh và kinh tế số, gắn trực tiếp với đời sống dân sinh, bao gồm các hoạt động từ nông nghiệp công nghệ cao, giám sát môi trường, logistics thông minh, du lịch bay tầm thấp, đến taxi điện, cứu hộ khẩn cấp và vận tải hàng hóa tự động.
Mở rộng không gian tăng trưởng
Mọi thứ diễn ra ở độ cao mà con người vẫn có thể cảm nhận theo cách vừa gần gũi vừa hiện đại. Một drone giám sát có thể bao quát hàng chục hecta cây trồng mỗi ngày, một thiết bị bay tầng thấp có thể giao hàng từ Bình Dương đến Vũng Tàu chỉ trong vài chục phút. Cùng với hạ tầng dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và năng lượng tái tạo, mô hình này đang hình thành một tầng phát triển mới mang tính bền vững và hiệu quả.
Trên thế giới, Trung Quốc là quốc gia đi đầu trong phát triển kinh tế không gian cận biên. Trong 4 năm qua, nước này đã hình thành hơn 50.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, từ UAV dân dụng, drone giao hàng, taxi bay, đến các dịch vụ giám sát và an ninh tầng thấp.
Chính phủ Trung Quốc đã ban hành khung pháp lý riêng, thành lập Cục Kinh tế không gian cận biên, và quy hoạch "đường bay tầng thấp" tại hàng chục TP như Thâm Quyến, Hàng Châu, Quảng Châu. Họ xem đây là một động lực tăng trưởng mới, đặc biệt khi các ngành công nghiệp truyền thống đang chậm lại.
TP.HCM mở rộng với đặc thù vừa có đô thị lớn, vừa có cảng biển nước sâu, vừa có vùng nông nghiệp và rừng ven biển, đây đều là những yếu tố hội tụ đủ điều kiện để trở thành trung tâm tiên phong trong khu vực về phát triển không gian cận biên.
Điều đặc biệt mô hình chính quyền hai cấp giúp cơ chế điều hành trở nên linh hoạt hơn. Cấp TP đảm nhận chiến lược và quy hoạch hạ tầng không gian như quy hoạch vùng bay, khu công nghệ tầng thấp, trung tâm dữ liệu và năng lượng xanh.
Cấp cơ sở có thể trực tiếp thử nghiệm mô hình mới, liên kết doanh nghiệp, hợp tác với các trường đại học và start-up để triển khai dự án thực tế. Khi quyền tự chủ được trao xuống gần dân hơn, sáng kiến địa phương có thể nảy nở, mô hình mới có thể thử nghiệm nhanh hơn, và người dân có thể tham gia sớm hơn vào nền kinh tế mới.
Ngoài ra kinh tế không gian cận biên không chỉ nằm trên bầu trời mà còn lan xuống mặt đất. Một nông dân ở Củ Chi có thể dùng drone phun thuốc, giám sát độ ẩm và năng suất cây trồng.
Một hợp tác xã ở Phú Mỹ có thể vận hành kho hàng thông minh, kết nối trực tiếp với cảng Cái Mép qua nền tảng dữ liệu. Một thanh niên ở Dĩ An có thể khởi nghiệp với dịch vụ vận hành UAV, du lịch bay tầng thấp hay giám sát rừng, biển. Mọi thứ đều nằm trong tầm tay nếu hạ tầng, dữ liệu và chính sách được mở ra.
Từ mở không gian đến mở tư duy
Khi không gian phát triển mở rộng theo chiều đứng, TP.HCM mở rộng có thể tái cấu trúc mô hình kinh tế theo hướng đa tầng. Tầng cao là trung tâm tài chính, thương mại, đổi mới sáng tạo; tầng trung là công nghiệp và logistics; tầng thấp là sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, dịch vụ bay, du lịch sinh thái và logistic tầm thấp.
Giữa các tầng đó là "tầng dữ liệu", đây còn được gọi là "bộ não số" của siêu đô thị, kết nối mọi hoạt động, giúp chính quyền điều hành thông minh và người dân được phục vụ tốt hơn. Nhưng để mô hình này thành hiện thực, ba điều kiện tiên quyết phải được đáp ứng: hạ tầng, thể chế và con người.
Trong đó hạ tầng phải đồng bộ về hạ tầng số lẫn vật lý. Thể chế phải linh hoạt, cho phép thử nghiệm mô hình mới và điều chỉnh kịp thời. Và con người phải được chuẩn bị từ đào tạo kỹ năng công nghệ, ngoại ngữ, đến kỹ năng khai thác dữ liệu và quản lý vận hành. Khi ba yếu tố này kết hợp, không gian cận biên sẽ không chỉ là nơi thử nghiệm, mà là nền tảng phát triển thật sự của đô thị mở rộng.
Kinh tế không gian cận biên còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Nó giúp giảm chênh lệch giữa đô thị và nông thôn, tạo việc làm chất lượng cao tại chỗ, giảm áp lực di cư, đồng thời khuyến khích phát triển xanh và tiết kiệm tài nguyên.
Người dân không cần rời quê mới có thể tiếp cận công nghệ. Doanh nghiệp nhỏ có thể tham gia chuỗi giá trị toàn cầu mà không cần nhà xưởng lớn. Mỗi làng nghề, mỗi cụm dân cư, mỗi bãi biển hay vùng rừng đều có thể trở thành một "điểm nhấn" trong mạng lưới kinh tế mới.
Với TP.HCM mới, kinh tế không gian cận biên không chỉ mở ra vùng phát triển rộng hơn, mà còn khơi dậy một cách nhìn mới về phát triển: phát triển không phải chỉ đi lên, mà còn "đi ngang" và "đi sâu" vào đời sống người dân, sâu vào từng mét vuông đất và từng khoảng không gian trên đầu họ. Đây chính là tư duy phát triển bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau, không để vùng nào đứng ngoài cuộc cách mạng công nghệ.
Kinh tế không gian cận biên, nếu được triển khai đúng hướng, sẽ không chỉ tạo ra tăng trưởng, mà còn tạo ra sự hòa hợp giữa công nghệ và con người, giữa phát triển và tự nhiên, giữa tốc độ và bền vững.
Tại sự kiện "Toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ 1" mới đây, Liên minh Kinh tế tầm thấp (LAE) chính thức ra mắt, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ công nghệ toàn cầu.
Theo chuyên gia Đỗ Thiên Anh Tuấn, kinh tế không gian cận biên hay còn gọi là kinh tế không gian tầm thấp là khái niệm chỉ hệ thống các hoạt động kinh tế diễn ra tại những khu vực nằm ở rìa hoặc vùng chuyển tiếp của một không gian phát triển, ví dụ như giữa trung tâm và ngoại vi, giữa đô thị và nông thôn hoặc giữa các vùng kinh tế, hay giữa các quốc gia liền kề.
Đây là không gian mà ở đó mức độ tích hợp kinh tế - xã hội, hạ tầng và thể chế còn hạn chế, nhưng tiềm năng gia tăng giá trị cận biên rất lớn nếu được đầu tư và kết nối hợp lý.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận