Nhân viên của một cửa hàng ở P.10, Q.Gò Vấp, TP.HCM giới thiệu về khả năng trị bệnh ung thư của loại sâm Ngọc Linh đang được bán tại cửa hàng - Ảnh: Đức Thanh

Khi tiếp xúc với giới buôn “thần dược”, chúng tôi được biết một số loại dược liệu quý vốn gần như tuyệt chủng trong tự nhiên vẫn đang được rao bán khắp nơi. Giá cả thì vô chừng, từ vài triệu đến cả trăm triệu đồng/kg. Họ cũng khẳng định đa số trong đó là đồ dỏm, được phù phép lên đời từ những loại có hình dáng tương tự...

Đủ giá lòe người mua

Ông Nguyễn Văn Đạt, một người khá có tiếng trong giới buôn thần dược ở TP.HCM, tiết lộ sâm Ngọc Linh bị khai thác nhiều tới nỗi gần như tuyệt chủng trong tự nhiên. Do đó, những nơi rao bán loại sâm này nhiều khả năng chỉ là những loại củ có hình dáng tương tự.

Một cơ sở buôn bán thuốc nam ở Q.12, TP.HCM báo giá 90 -100 triệu đồng với loại “sâm Ngọc Linh” chừng 3 - 4 củ/kg, loại nhỏ hơn thì được báo giá khoảng 50 - 60 triệu đồng/kg.

Hàng hiếm, giá cao nên người bán tìm cách hô biến những củ tam thất hoang, củ gáy... thành sâm Ngọc Linh.

Thậm chí, để làm ra vẻ hàng rất hiếm, ông K., chủ cơ sở này, còn đưa cho khách xem hình “một củ sâm Ngọc Linh do bà chị họ ở Kon Tum mới đào được sáng nay”, hứa hẹn sẽ tự đưa đi kiểm định và giao hàng trong hai ba ngày tới. Nhưng khi khách vừa về thì ông Kh. gọi điện báo củ sâm đó đã có người mua với giá cao hơn, nếu muốn mua thì phải trả thêm tiền, không thì tiếp tục đợi.

Một loại cây khác cũng được đồn đại là có thể chữa nhiều bệnh ung thư là cây xáo tam phân, đã bị khai thác tới cạn kiệt trong tự nhiên ở vùng đất Ninh Hòa, Khánh Hòa.

Một số chủ cửa hàng ở Q.Gò Vấp, Q.12 đang bán một loại xáo tam phân “khai thác tự nhiên ở Campuchia”. Nhưng ông Đạt nói loại này dễ bị làm giả bằng cây thần xạ hương hoặc một loại cây khác có hình dạng, màu sắc tương tự, giá cả có khi tới 2,8 triệu đồng/kg.

Thế nhưng ông Chiến, quê Gia Lai, một đầu nậu xáo tam phân, chỉ bán với giá 1,2 - 1,7 triệu đồng/kg. Ngoài ra, ông giới thiệu cho chúng tôi một loại cây khác là lan kim tuyến, còn gọi là cỏ kim cương. Ông Chiến nói trong thời điểm cực thịnh, loại cây này được phong là “thần dược” chuyên trị bệnh ung thư phổi và giá của nó lúc đó lên đến 100 triệu đồng/kg.

T., giám đốc một công ty chuyên bán dược liệu ở Q.12, đưa ra một bọc nấm lim, kích cỡ to nhỏ không đều nhau. T. nói nấm loại nhỏ, cùi nấm dày mới là nấm tự nhiên, bán giá 3 triệu đồng/kg. Còn nấm lim loại to, cùi nấm mỏng và xòe to được bày bán nhiều trong các cửa hàng là nấm trồng, T. chỉ bán giá 1,2 - 1,5 triệu đồng/kg.

Tác dụng không rõ

Theo lời Trâm Anh - nhân viên tư vấn bán hàng của công ty dược liệu TN, loại được chọn nhiều nhất để biếu nhau là những loại có tác dụng bổ dương, hoặc những bình rượu ngâm củ sâm quý để chưng trong phòng khách khoe sự giàu có và sang trọng.

Bởi vậy, nhiều người bán có thể thao thao về khả năng “lâm trận” do hàng loạt loại thảo dược mang lại. Chẳng hạn loại nấm Ngọc Cẩu. Bằng nhiều chiêu trò đồn thổi, loại nấm này được cho rằng có thể biến một người đàn ông từ bất lực thành người hùng trong chuyện phòng the. Nhờ đó tạo thành những cơn sốt, nâng giá lên cao.

Chúng tôi gặp Hoàng, một sinh viên năm thứ tư tại một cửa hàng dược liệu trên đường Quang Trung (Q.Gò Vấp). Hoàng mang theo 3 triệu đồng để mua 1 kg “nấm lim xanh xịn” gửi về quê Nghệ An cho bố bị ung thư phổi giai đoạn cuối. Bố Hoàng mắc bệnh, nằm điều trị ngoài Hà Nội.

Ông tình cờ đọc được mẩu quảng cáo trên báo về nấm lim xanh có tác dụng chữa bệnh ung thư. Ông gọi điện vào số của người trong bài quảng cáo “đã khỏi bệnh sau 3 tháng dùng nấm” để hỏi và được khẳng định một lần nữa.

Tuy nhiên, sau khi dùng nấm cùng với một số loại lá cây khác được hai tuần, ông buộc phải ngưng truyền hóa chất vì men gan tăng cao. Bác sĩ điều trị cho rằng chính việc uống các loại thảo dược không theo chỉ định của bác sĩ đã dẫn đến tình trạng trên.

Ông Trà Văn Hải, bí thư xã Ninh Vân (thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, nơi từng xuất hiện tình trạng “sôi sùng sục” đi đào xáo tam phân để bán), cho biết tình hình người dân đi đào tìm rễ cây xáo tam phân ở địa bàn xã Ninh Vân không còn, do cây xáo tam phân gần như cạn kiệt, rất hiếm khi người dân tìm thấy. Vì vậy giá của rễ cây khoảng 3 triệu đồng/kg, tuy nhiên cũng có loại hàng được trà trộn thêm, còn thân cây giá khoảng 500.000 - 700.000 đồng/kg. Số này thường là hàng tồn, dự trữ từ trước kia.

“Ngay tại nguồn có giá cao như trên thì những loại xáo tam phân đang rao bán trên thị trường có giá hơn 1 triệu đồng/kg chắc chắn là hàng giả”, ông Hải nói. Nói về công dụng của cây xáo tam phân, ông Hải cho biết ở xã Ninh Vân nhiều người dân bị bệnh ung thư dùng loại cây này để trị bệnh nhưng chưa thấy người nào khỏi.

Trong khi đó, lương y Đinh Công Bảy, Hội Dược liệu TP.HCM, cho biết các loại cây, nấm dược liệu được nêu trong bài và được người bán quảng cáo có khả năng trị bách bệnh như ung thư, xơ gan, gút... chỉ là lời đồn đại của người bán, họ thổi phồng công dụng để có thể bán được hàng.