Dù sản lượng cá ngừ đánh bắt tăng gấp 2-3 lần, nhưng giá cá tuột dốc do các chủ vựa chê chất lượng cá giảm sút.

Phóng to

Một ngư dân Bình Định sửa lại hệ thống đèn cao áp trên chiếc tàu câu cá ngừ đại dương vừa cập cảng Hòn Rớ (Nha Trang, Khánh Hòa) sáng 30-3 - Ảnh: DUY THANH

Nhiều chủ tàu cho biết đang tính đến chuyện quay lại nghề câu vàng truyền thống, sản lượng đánh bắt thấp hơn nhưng giá cá vẫn cao gấp ba lần so với giá cá câu đèn.

Giá cá ngừ câu đèn lao dốc

Chiều 4-4, sau một thời gian giảm xuống mức 38.000 đồng/kg, giá cá ngừ câu đèn tại chợ cá Nam Trung bộ (cảng cá Hòn Rớ, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa) đã nhích lên 42.000-45.000 đồng/kg. “Tôi làm nghề câu cá ngừ đại dương hơn 15 năm nay, chưa bao giờ nghĩ rằng giá cá này chỉ bán được xấp xỉ 40.000 đồng/kg như hiện nay!” - ông Lê Văn Hùng (tài công một tàu câu cá ngừ đại dương tỉnh Khánh Hòa) nói.

Theo ông Hùng, với chi phí mỗi chuyến ra khơi 120-150 triệu đồng, trong khi chuyến câu thành công chỉ được 3 tấn cá, tính ra chưa đủ bù chi phí. Ngư dân Võ Phi Long, chủ tàu câu cá ngừ đại dương tỉnh Bình Định, cho biết cảng Hòn Rớ là cảng cá lớn nhất Nam Trung bộ, nhưng tàu vô 3-4 ngày phải năn nỉ thì nậu, vựa mới chịu mua cá ngừ đại dương, nhưng “ép” với giá rẻ mạt với lý do thịt cá bầm, nhão, có vị chua.

“Tàu tôi về bến đã nửa tháng nay nhưng giờ chưa ra khơi được vì giá bán cá không đủ để sắm chuyến đi mới, anh em thợ câu thì nản chí, lưỡng lự không muốn đi...” - ông Võ Văn Đẹp, một chủ tàu câu cá ngừ đại dương ở Khánh Hòa, nói. Ông Đỗ Trung Hiệp, trưởng cảng cá Hòn Rớ và chợ cá Nam Trung bộ, cho biết giá cá ngừ đại dương câu đèn giảm từng ngày kể từ sau Tết Quý Tỵ đến nay.

Khi nghề câu này mới xuất hiện, giá bán cá cũng được 100.000-115.000 đồng/kg, sau đó nhanh chóng giảm mạnh do bị nhiều chủ vựa chê. Theo ông Hiệp, giá cá ngừ câu đèn lao dốc đã kéo giá cá ngừ câu vàng giảm theo, từ mức 180.000 đồng/kg còn 110.000-120.000 đồng/kg. Tuy nhiên, mức giá này cũng còn cao gấp ba lần giá cá ngừ câu đèn, do chất lượng được đánh giá cao hơn.

Chất lượng cá giảm sút

Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Văn Vũ - quản lý vựa cá Tám Đuộng ở cảng Hòn Rớ - khẳng định cá ngừ đại dương câu đèn cho chất lượng quá kém, không thể xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Hoa Kỳ, EU để làm món ăn tươi sống, mà chủ yếu xuất cho thị trường Trung Quốc và một phần nhỏ ở Đông Nam Á làm sản phẩm nấu chín. “Phẩm cấp cá thấp nên giá mua thấp hơn nhiều so với cá ngừ câu vàng. Hiện nay, thị trường Trung Quốc bắt đầu kén chọn nên việc xuất khẩu cá ngừ của doanh nghiệp Việt Nam cũng gặp khó khăn, khiến lượng cá tồn rất lớn” - ông Vũ nói.

Theo ông Đỗ Trung Hiệp, hiện lượng cá ngừ đại dương đánh bắt được đã vượt quá nhu cầu mua và dự trữ của các doanh nghiệp. “Tại cảng có sáu nậu, vựa mua cá ngừ đại dương nhưng không xuể. Xe của cảng chở cá đến nhập kho lạnh của doanh nghiệp thu mua và xuất khẩu cá ngừ đại dương lớn nhất Nam Trung bộ đặt tại tỉnh Khánh Hòa mà phải chờ đến bốn ngày mới đến lượt vì cá quá nhiều, kho chứa quá tải” - ông Hiệp nói.

Ngư dân Trần Tá ở Phú Yên cho biết ông có hai chiếc tàu câu cá ngừ đại dương. Khoảng tháng 9-2012, ông chuyển từ câu vàng sang câu đèn, nhưng đến đầu năm 2013 thấy giá cá câu đèn giảm quá sâu nên quay lại với nghề câu vàng. “Giá cá ngừ câu vàng bây giờ cũng xuống quá, đi chuyến biển lãi ít hơn trước, nhưng tôi nghĩ chỉ có câu vàng truyền thống mới bền vững và giữ được nghề câu cá ngừ đại dương này. Tôi rất hi vọng giá cá ngừ câu vàng sẽ tăng trở lại trong thời gian tới” - ông Tá bộc bạch.

Ông Nguyễn Hữu Vinh, chi cục trưởng Chi cục Khai thác và bảo vệ thủy sản tỉnh Phú Yên, cho hay sau một thời gian câu đèn không hiệu quả và kém bền vững, hầu hết tàu câu cá ngừ đại dương của tỉnh này đã trở về nghề câu vàng truyền thống.

“Chết” vì chạy theo phong trào

Ngư dân Lê Văn Hùng cho biết trước đây vẫn quen nghề câu vàng, mỗi chuyến kéo dài hàng tháng trời với sản lượng của những chuyến trúng lớn khoảng 1,5-2 tấn cá. Trong năm 2012, với giá cá ngừ câu vàng trung bình ở mức 170.000-190.000 đồng/kg, mỗi chuyến thu về 350-380 triệu đồng, kiếm được một khoản lợi nhuận kha khá.

Tuy nhiên từ giữa năm 2012, nghề câu đèn xuất hiện và thu hút nhiều chủ tàu câu vì cho sản lượng hơn gấp đôi câu vàng, thời gian đi biển rút ngắn còn khoảng 20 ngày, giá mua ở mức 120.000-140.000 đồng/kg, ngư dân trúng lớn. “Nhiều tàu ồ ạt chuyển sang câu đèn và tôi cũng lao theo từ tháng 10-2012. Ai ngờ bây giờ giá cá xuống thấp thế này, đi chuyến biển về hầu như không còn lãi, có người bị lỗ chi phí” - ông Hùng nói.

Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản cuối tháng 8-2012, số lượng tàu câu cá ngừ đại dương ở ba tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa tăng đột biến. Cả ba tỉnh có 1.191 tàu câu cá ngừ đại dương bằng nghề câu vàng truyền thống, trong khi có đến 1.235 tàu dùng phương pháp câu đèn - đa số là tàu làm các nghề khác mới chuyển sang nghề này.

Trao đổi với chúng tôi, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Vũ Văn Tám cho biết đã cảnh báo về những nguy cơ tiềm ẩn của phương pháp câu đèn. Bộ đang chỉ đạo các cơ quan trực thuộc đẩy nhanh nghiên cứu để sớm kết luận về chất lượng cá ngừ câu bằng phương pháp này. Trước mắt, bộ khuyến cáo ngư dân không nên phát triển thêm phương pháp câu đèn, đồng thời làm tốt hơn nữa khâu bảo quản để cá đánh bắt được không bị giảm chất lượng.