Một góc trong khu vực sản xuất phần vỏ đạn của Nhà máy Z113. Để làm ra một viên đạn phải trải qua 59 công đoạn rất kỳ công. Trong đó, chỉ riêng làm ra một vỏ đạn phải trải qua 43 công đoạn

Tuổi trẻ của nhiều thế hệ gia đình đều gắn với Z113, như gia đình thiếu tá Nguyễn Đức Thành (trưởng ban kỹ thuật Xí nghiệp 1) - một trong những gia đình có 3 thế hệ quân giới. Con trai anh là Nguyễn Trung Đức, tốt nghiệp Đại học Công nghiệp Hà Nội, hiện là công nhân phân xưởng sản xuất đạn con. Trong ảnh: thiếu tá Thành trao đổi với con trai về một vỏ đạn vừa được sản xuất

Trên thế giới, ngay cả những quốc gia tiên tiến nhất trong lĩnh vực sản xuất đạn cũng có những công đoạn phải làm bằng thủ công, máy móc không thể thay thế con người. Trong ảnh: một nữ công nhân tỉ mỉ xếp từng đầu đạn lên giá

Một tổ của máy tổng lắp thành viên đạn - nơi một viên đạn được hoàn chỉnh - gồm 4 công nhân và 1 nhân viên kiểm nghiệm. Từng viên đạn sau khi lắp hoàn chỉnh được dẫn tới một ống nhỏ dưới chân máy, chuyển đến khay chứa sản phẩm và trở thành một viên đạn hoàn chỉnh

Các nữ công nhân bôi sơn cổ từng viên đạn - một trong hai công đoạn cuối cùng. Đây là thao tác bịt kín mối ghép mới bảo quản đạn được lâu dài. Công việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận và chính xác. Theo quy định, các công nhân phải bịt khẩu trang để tránh hơi ẩm trong hơi thở làm ảnh hưởng đến chất lượng bề mặt viên đạn, phải đeo găng tay để tránh mồ hôi tay làm gỉ kim loại

Một khay đạn K59 bôi sơn xong sẽ được sấy khô trong 24 tiếng và bảo quản trong hòm sắt chuyên dụng

Cận cảnh một khay đạn K59 đang chờ sấy khô

Hộp đạn K59 gồm 16 viên xếp trong hộp giấy trước khi được đặt vào hòm đạn bảo quản

Một hòm đạn K59 gồm 1.920 viên đang chờ nghiệm thu để xuất hàng. Trên từng hòm đạn đều có ký hiệu lô đạn của nhà máy, ký hiệu thuốc phóng, số lượng viên…

Hình ảnh quen thuộc ở Nhà máy Z113 khi chiều về, những đứa trẻ lớn lên ở “thung lũng sản xuất đạn” đạp xe vui đùa rất bình yên

“Thung lũng Z113” có hơn 2.000 hộ. Rất nhiều gia đình có truyền thống con nối nghiệp cha mẹ vào nhà máy làm. Tuổi trẻ của nhiều thế hệ gia đình đều gắn với Z113, như gia đình vợ chồng thượng úy Nguyễn Nhuận Tuấn - có 3 thế hệ làm trong nhà máy. Ông nội Tuấn lên nhà máy từ khi thành lập (năm 1957), là thợ đốt nồi hơi. Ông có 8 người con thì 5 người đều trong ngành quân giới. Bố của thượng úy Tuấn là nhân viên phòng tài chính Nhà máy và mẹ anh là nhân viên Phòng Kiểm tra chất lượng sản phẩm. Tuấn hiện là trợ lý bảo vệ an ninh, dân vận nhà máy. Vợ Tuấn tốt nghiệp Đại học Kinh doanh và công nghệ Hà Nội, đang là công nhân phân xưởng sản xuất đạn con.