Phóng to

James Joyce sinh ngày 2-2-1882 tại Rathgar, ngoại ô Dublin trong một gia đình trung lưu có đến 10 anh chị em. 11 tuổi ông mất mẹ, đã ảnh hưởng đối với cuộc đời ông.

Ngay từ nhỏ ông đã mê Odysseus (trường ca bất hủ của Homer) sau này đã ảnh hưởng rất lớn đến cuốn Ulysses. Lúc còn ở đại học vì quá say mê nhà viết kịch Na Uy Henrik Ibsen, ông đã tự học tiếng Na Uy để có thể đọc những tác phẩm bằng ngôn ngữ gốc. 18 tuổi ông đã đăng bài phê bình về tác phẩm kịch của Ibsen. Ibsen đọc và viết thư cảm ơn. Việc này đã khích lệ James Joyce ước mơ trở thành một nhà văn.

Tình yêu của ông cũng mãnh liệt. Một lần ông gặp người phụ nữ xinh đẹp đi bộ trên đường rồi hò hẹn. Sau này ông chung sống rồi cưới nàng dù chỉ là người hầu phòng khách sạn và học vấn thấp. Về sau ông viết Ulysees cũng nhờ cảm hứng từ tình yêu sâu đậm này.

James Joyce đi vòng quanh châu Âu và thay đổi chỗ ở liên tục, từ Pola (Croatia), Trieste (Italia) đến Zurich (Thụy Sĩ). Sau đó ông quay về Trieste, đến Paris rồi lại Rome. Ông sống bằng nhiều nghề: dạy học, viết văn, làm ở ngân hàng... Có lúc ông sống nhờ vào sự bảo trợ của người khác.

1915-1919 ở Zurich ông hoàn thành cuốn tiểu thuyết đầu tay A portrait of the artist as a young man và gần nửa cuốn Ulysses. Lúc ở Rome ông đã hình thành Dubliners và bắt đầu viết cuốn tiểu thuyết: The Dead.

Càng lớn tuổi thị lực của ông càng kém, từ 1917-1930 ông phẫu thuật mắt hơn 25 lần. Nhiều khi ông phải nhờ bạn bè chép các sáng tác của mình cho kịp thời hạn. Do vậy có cuốn sách ông mô tả âm thanh và mùi vị còn phong phú hơn cảnh vật.

James Joyce viết chậm rãi và rất cẩn thận. Ông luôn mang theo một cuốn sổ, khi bắt gặp một từ lạ là ghi chép ngay, sau đó bổ sung vào bản thảo khi hiệu đính.

Lúc cuộc chiến thế giới lần thứ II bùng nổ ông quay về Zurich và mất tại đó tháng 1-1941.

James Joyce được xem như một nhà văn chủ nghĩa hiện đại. Ông học hỏi rất nhiều, nhất là ở hai nhà văn Tolstoy (Nga) và Edouard Dujardin (Pháp) nhưng cũng đầy sáng tạo. Ông phá vỡ cấu trúc hành văn truyền thống theo cách kể tuyến tính bằng phương pháp "dòng ý thức". Đó là dòng ý nghĩ không theo quy luật và trình tự; có khi mấy chục ngàn từ không một dấu ngắt câu và quan điểm người nghệ sĩ phải có trách nhiệm với các yếu tố khác nhau của cuộc sống và chân thực.

Phóng to Áo Trắng số 35 (ra ngày 1-11-2008) hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.