Người đi giữa “rừng xe” trên vỉa hè vòng xoay Công trường Quốc Tế, Q.3, TP.HCM - Ảnh: T.KIỀU

Giành lại vỉa hè là cuộc rượt đuổi giữa chính quyền và người vi phạm trật tự đô thị, giữa cái đúng và cái sai, giữa quyền lợi của số ít người hưởng lợi từ vỉa hè và câu chuyện văn minh, trật tự vỉa hè.

Sự ra quân đồng loạt của các quận, huyện TP.HCM và Hà Nội trước đây trong việc tái lập trật tự đô thị đã được dư luận cả nước quan tâm, đồng tình ủng hộ. Tôi tâm đắc những địa phương ở Hà Nội hay một số quận, huyện TP.HCM lúc đó đã có cách làm bài bản: bước đầu quán triệt nội bộ quyết tâm của thành phố, kiên quyết chỉ ra chuyện "chống lưng". Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung lúc đó đã nói về chuyện công an đứng đằng sau những quán bia vỉa hè.

Bắt đầu từ câu chuyện những người đứng sau chuyện trục lợi từ vỉa hè, nhìn thẳng vào sự vụ, sự việc sẽ có quyết sách đúng. Đây cũng là cách làm trong sạch guồng máy nhà nước, nâng cao vị trí, chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước cấp phường, xã, nơi được coi là quyết định sự thành bại của cuộc giành lại vỉa hè và duy trì thành quả của chiến dịch.

Giành lại vỉa hè, đồng thời phải tính đến việc giữ lại vỉa hè về lâu về dài. Dù khó khăn và đụng chạm lợi ích lớn nhỏ của nhiều người nhưng cần quyết tâm làm. UBND TP.HCM từng giao UBND các quận, huyện chấn chỉnh tình trạng "chợ tự phát", lấn chiếm trái phép vỉa hè, lòng lề đường để tụ tập, buôn bán. Duy trì trật tự vỉa hè, tiếp đó phải là việc sử dụng vỉa hè hiệu quả cũng như đảm bảo mỹ quan đường phố. Và vấn đề thu phí vỉa hè được đặt ra, dư luận bàn tán với nhiều ý kiến trái chiều.

Có người ước tính: điều kiện thực tế vỉa hè của TP.HCM có thể thu về hàng ngàn tỉ đồng mỗi năm. Cũng có dư luận tỏ ra ái ngại cho việc thu phí vỉa hè. Họ cho rằng: "đòi" lại vỉa hè cho người đi bộ, rồi lại tính đến thu phí, liệu có khác gì trước đây? Thật ra rất khác! Nếu làm tốt, có thêm nguồn thu ngân sách và quan trọng nhất là mục tiêu chúng ta theo đuổi: tái lập trật tự đô thị.

Tham nhũng, bảo kê vỉa hè trước đây là dạng lợi ích nhóm; còn thu phí vỉa hè là để phục vụ người dân, nếu chính quyền làm tốt sẽ giúp một bộ phận người dân có công ăn việc làm ổn định, hợp pháp.

Thu phí vỉa hè không phải là ý tưởng mới. Đây là nội dung được quy định trong Luật phí và lệ phí được Quốc hội thông qua ngày 25-11-2015. Theo đó, hội đồng nhân dân tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương ban hành mức phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố. Cần quy định mức phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố để tạo một hành lang pháp lý nhằm giữ vững thành quả trước đây. Những người kinh doanh trên vỉa hè, đậu xe, giữ xe lề đường… thực hiện việc đóng loại phí này.

Giành lại vỉa hè cho người đi bộ không hẳn cứng nhắc là vỉa hè chỉ dành cho người đi bộ qua lại buồn tẻ mỗi ngày. Khách bộ hành, những người dạo phố đôi khi thèm một ly cà phê, ly kem, một tô phở hay tiện tay mua sắm áo quần chẳng hạn, tại sao không? Ngoài 1,5m dành cho người đi bộ, cần có quy hoạch lại mặt tiền đường, để mọi người có thể ngồi lại thong thả thưởng thức hương vị ẩm thực đường phố, ngắm phố phường sạch đẹp, thành phố hiện đại, văn minh…

Có thể có những cửa hàng, bãi giữ xe trên hè phố (ở những nơi đủ điều kiện) để mọi người có thể mua và bán nhưng không đụng đâu tấp xe đó như hiện nay. Cách này cũng sẽ giải quyết chuyện "chén cơm manh áo" cho những người buôn bán ở mặt tiền, vỉa hè lâu nay có phương kế làm ăn đúng pháp luật. Điều này, theo tôi, Nhà nước cần làm bằng mọi giá để có một đô thị văn minh, đáng sống.