Tính chung trên toàn thế giới, tỷ lệ mắc bệnh ở những phụ nữ có thai là khoảng 7%, tức là cao hơn so với tỷ lệ mắc chung trong cộng đồng. Hen phế quản ở phụ nữ có thai luôn là một vấn đề nhận được rất nhiều sự quan tâm của đông đảo các thầy thuốc, người bệnh cũng như gia đình của họ, đặc biệt là về sự tác động qua lại giữa hen phế quản và thai nghén cũng như chiến lược điều trị hen phế quản ở những phụ nữ đang mang thai.

Ảnh hưởng của thai nghén với hen phế quản

Rất nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của thai nghén đối với tình trạng của bệnh đã được tiến hành, nhưng các kết quả thu được cho đến nay còn có nhiều sự khác biệt và không thống nhất. 

Theo những kết quả này, khoảng 35-42% các trường hợp hen phế quản sẽ nặng lên trong thời kỳ mang thai, 33-40% không thay đổi và 18-28% bệnh sẽ nhẹ đi.

Việc dự đoán diễn biến của bệnh trong thai kỳ ở từng cá nhân là hết sức khó khăn, do sự tác động cùng lúc của rất nhiều yếu tố có ảnh hưởng trái ngược nhau. 

Nói chung, ở những người hen phế quản mức độ nhẹ, bệnh thường ít có những diễn biến đáng lo ngại trong thời kỳ mang thai. Ngược lại, những trường hợp hen phế quản nặng, bệnh thường diễn biến xấu đi trong thời kỳ này. Một trong những lý do quan trọng làm cho tình trạng bệnh nặng lên trong thai kỳ là do người bệnh tự ý ngừng hoặc giảm liều điều trị, do lo ngại về tính an toàn của thuốc đối với thai.

Ảnh hưởng của hen phế quản đối với thai

Hầu hết các bệnh nhân hen phế quản có thể mang thai và sinh nở một cách bình thường như những người khoẻ mạnh khác. Tuy nhiên, những trường hợp hen nặng, không được kiểm soát tốt, có thể gây ra những tác động tiêu cực trên thai do tình trạng thiếu ôxy máu kéo dài. 

Một số nghiên cứu trong khoảng 2 thập kỷ gần đây cho thấy, những bà mẹ bị hen phế quản có nguy cơ đẻ non, thai nhẹ cân hoặc mắc một số bệnh lý (nhịp tim nhanh, co giật, hạ đường huyết…) cao hơn so với những bà mẹ không mắc bệnh. Tuy nhiên, nguy cơ này là rất nhỏ nếu hen phế quản được điều trị ổn định và nó còn có thể được giảm thiểu bằng cách duy trì sự kiểm soát bệnh tối ưu trong suốt thời kỳ mang thai.

Điều trị hen phế quản ở phụ nữ có thai

- Điều trị kiểm soát bệnh:

Với những phụ nữ đang mang thai, mục tiêu, nguyên tắc và cường độ điều trị hen phế quản tương tự như ở những người không mang thai. Do thường xuyên đi khám tại các cơ sở y tế, những sản phụ bị hen phế quản có điều kiện rất thuận lợi để có thể kiểm soát được bệnh một cách tối ưu.

Các thuốc dùng trong điều trị hen phế quản ở những người mang thai cũng không có sự khác biệt đáng kể so với những người không mang thai. Tất cả các thuốc thường dùng trong điều trị hen phế quản như cường bêta 2, theophyllin, corticosteroid dạng hít đều có thể được sử dụng một cách an toàn trong thai kỳ.

- Điều trị cơn hen cấp:

Cũng giống như với điều trị kiểm soát bệnh, việc điều trị cơn hen phế quản cấp ở những phụ nữ mang thai không có nhiều khác biệt so với những người không mang thai. Những loại thuốc thường dùng trong xử trí cơn hen cấp như cường bêta 2 đường khí dung hoặc tiêm truyền, Diaphyllin, corticosteroid tiêm truyền và thở ôxy đều có thể được chỉ định một cách an toàn ở những phụ nữ có thai. Việc chụp X-quang lồng ngực nên được hạn chế tối đa ở những người này để tránh cho thai nhi phải tiếp xúc với các bức xạ ion hóa.

Điều trị hen phế quản ở phụ nữ cho con bú

Những phụ nữ bị hen phế quản được khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ. Nguy cơ mắc các bệnh dị ứng cơ địa ở những đứa con của các bà mẹ bị hen là khoảng 10% và nguy cơ này có thể giảm xuống nhờ được nuôi bằng sữa mẹ. Tất cả các thuốc được dùng trong điều trị hen như corticosteroid, cường bêta 2 đường uống hoặc khí dung, theophyllin đều có thể được sử dụng một cách an toàn ở phụ nữ đang cho con bú.

Tóm lại, việc xử trí hen phế quản ở những phụ nữ có thai không có sự khác biệt đáng kể so với những người không mang thai. Ưu tiên hàng đầu của việc điều trị này là giảm đến mức tối đa các triệu chứng của bệnh. Tất cả các thuốc điều trị hen đều an toàn với thai. 

Cuối cùng, một điều quan trọng cần được nhấn mạnh: nguy cơ đối với thai nhi nếu bệnh hen không được kiểm soát tốt sẽ là cao hơn rất nhiều so với độc tính của thuốc. Do đó, những bệnh nhân hen phế quản khi có thai không nên tự ý ngừng hoặc giảm liều điều trị mà không có ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa.