Phóng to

Đẩy xe gạch đi phơi

Hè, "chạy sô" học thêm là cực hình đối với trẻ em thành thị. Còn với những đứa trẻ ở thôn quê, suốt ngày phơi lưng ngoài nắng ở lò gạch thì được nhìn thấy con chữ, đụng đến con số là cả một niềm mơ ước xa xôi...

Đổi mồ hôi lấy tiền đi học

6 giờ sáng, trâu chưa kịp ra đồng, 5 cô bé làm việc tại lò gạch nhà anh Chinh (thôn Phú Hiệp, xã Hòa Hiệp Trung, Đông Hòa, Phú Yên) đã lục tục kéo đến. Công việc bắt đầu trong ánh sáng tờ mờ của ngày mới. Cô bé nhỏ con nhất nhóm tên Hiên (13 tuổi) vùng vằng: "Hôm qua, tao kéo đất cả buổi rồi, bữa nay tao đi phơi gạch à". Kiều vỗ vai bạn: "Mày ráng đi, con Tuyền bị bệnh, cho nó phơi gạch bữa nữa".

Hiên cho biết, trong 5 công đoạn làm gạch (trừ nung gạch đòi hỏi nhiều kỹ thuật) thì kéo đất là công việc cực nhọc nhất. Hiên trông càng nhỏ hơn trên núi đất sét khổng lồ. Đất sét ướt, nhão nhoét mấy phen làm em suýt trượt chân ngã. Trong không gian chật chội, tiếng máy kéo đất cứ ầm ầm như có ai thét vào tai. Quệt dòng mồ hôi rịn trên trán, Hiên cười: "Hồi mới làm nhức đầu lắm, riết cũng quen". Ngoài sân, dưới cái nắng miền Trung như thiêu đốt cộng với hơi gió Lào gay gắt, Kiều cần mẫn đẩy xe gạch đi đi về về, tốc độ đến chóng mặt.

Nhiều nơi đội ngũ nhân công còn "nhí" hơn. Có em hè này mới vào lớp 5. Đang đẩy xe gạch qua đường, chợt nhìn thấy đứa bạn cùng lớp được ba mẹ chở đi học hè, mắt Tú đượm buồn: "Em thích được học hè lắm. Nhưng hè không làm việc thì vô năm không có tiền đóng học phí". Tiền công một ngày làm việc 8 tiếng từ 15.000 - 18.000 đồng/người.

Tính ra một giờ "đổ mồ hôi sôi nước mắt" tại lò gạch đầy nắng nóng, khói, bụi và tiếng ồn, các em được trả trên dưới 2.000 đồng. Vậy mà cuối tháng cầm 480.000 đồng trên tay, đứa nào cũng mừng rơn. "Đầu tiên là một bộ đồ mới, một chiếc cặp và bộ sách mới. Sau đó là quà cho em và ba má" - Hiên lẩm nhẩm. Còn Ngân chết lịm trong hạnh phúc khi bài toán "chiếc áo dài" cho năm học mới đã được giải. "Số tiền còn lại em phụ mẹ lo cho mấy đứa em" - Ngân cười sung sướng.

Hiểm nguy rình rập

Do ít vốn, dễ làm nên mô hình lò gạch cá thể tư nhân xuất hiện ngày càng nhiều ở các vùng nông thôn tỉnh Phú Yên. Làm việc tại lò gạch được xếp vào loại công việc nặng nhọc, độc hại nên rất hạn chế dùng trẻ chưa đến tuổi lao động.

Song, nhu cầu việc làm thêm của trẻ em nông thôn nghèo vào dịp hè rất cao, trong khi công việc thời vụ phù hợp với lứa tuổi của các em hầu như không có. Một chủ lò gạch bức xúc: "Tui cũng đâu muốn nhận trẻ em. Nhưng nó cần tiền đi học, mình không nhận, tụi nó bỏ học vào Sài Gòn bán vé số, đánh giày để thành trẻ lang thang à?".

Ông Đinh Viết Hậu - Phó trưởng phòng Bảo trợ xã hội (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Phú Yên) nói: "Quy định pháp lý còn nhiều bất cập. Trước mắt, chúng tôi chỉ có thể yêu cầu người sử dụng lao động cam kết bảo đảm đúng thời gian quy định, không bóc lột sức lao động, bắt chẹt tiền lương và trang bị bảo hộ lao động để bảo vệ các em tránh rủi ro lao động".

Cam kết là thế nhưng thực tế thế nào thì phụ thuộc vào cái tâm của người sử dụng lao động là chính. Nhiều lò gạch thuê toàn nhân công trẻ em (vì rẻ và dễ kiểm soát) nhưng an toàn lao động cho trẻ thì chẳng ai đề cập tới. Trẻ vẫn đầu trần chân đất làm việc mặc cho môi trường độc hại với khói, bụi, tiếng ồn và cả những tai nạn không báo trước.

Kéo chiếc áo thun mỏng tang đẫm mồ hôi bám chặt vào người ra giũ giũ, Tú vừa thở hổn hển vừa nói: "Em cũng không quan tâm lắm tới chuyện an toàn lao động. Có việc làm là mừng rồi". Vì nhà nghèo, Tú sẽ phải nghỉ học đi làm kiếm sống. Rồi đây, Tú và nhiều đứa trẻ nông thôn nghèo khác sẽ bỏ trường về với lò gạch như bao anh chị mình. Hiểm nguy đâu chỉ rình rập các em trong 3 tháng hè...