Đây được kỳ vọng sẽ là "đòn bẩy" giải quyết khó khăn về cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng và thu hẹp khoảng cách về giáo dục giữa vùng biên với các khu vực khác.

Đường đến trường quá xa

Với đường biên giới dài gần 300km, tiếp giáp Lào và Campuchia, Quảng Ngãi có 9 xã biên giới gồm: Bờ Y, Ia Tơi, Đăk Plô, Mô Rai, Dục Nông, Sa Loong, Đăk Long, Rờ Kơi và Ia Đal. Địa bàn rộng, giao thông chia cắt, các thôn bản nằm rải rác khiến việc dạy và học tại đây luôn đối mặt với nhiều khó khăn.

Những ngày tháng 8, khuôn viên Trường TH-THCS Sa Loong rộn ràng hơn khi các giáo viên tất bật chuẩn bị cho năm học mới. Thầy Nguyễn Hữu Phượng, hiệu trưởng nhà trường, cùng đồng nghiệp đang cải tạo 3 phòng làm việc cũ thành phòng tin học để kịp phục vụ năm học 2025 - 2026.

Ngồi nghỉ tay, thầy Phượng trao đổi với chúng tôi về thực tế giáo dục nơi biên giới trong những năm qua. Do đời sống còn nhiều khó khăn, các phụ huynh quan tâm tới chuyện học hành của con em chưa đầy đủ. Nhiều học sinh nhà ở xa, đường đi lại gian nan nên hay vắng học.

Điển hình như thôn Bun Ngai, nhiều em phải vượt quãng đường 8km tới trường. Đường quá xa, các em thường men theo đường tắt xuyên rừng cao su để rút ngắn còn 4km. Vào mùa mưa, bùn đất trơn trượt khiến việc đi lại trở nên khó khăn hơn. 

Em Bùi Tuấn Hưng, học sinh lớp 8A, kể: "Những hôm nắng gắt, đạp xe tới trường em rất mệt. Nhiều khi về ăn trưa xong không còn sức, muốn nghỉ buổi chiều nhưng sợ không theo kịp bài nên đành gắng".

Cha của Hưng, ông Bùi Văn Hùng (dân tộc Mường), mỗi ngày 4 lượt chở con đi - đón về suốt những năm qua. "Không đưa đón thì con đi bộ xa quá, mình lo lắm. Mà chở con đi 1 ngày 4 lượt là cả vấn đề. Chở đi xong mình về chưa kịp làm gì thì tới giờ đi đón rồi, nếu làm gắng lại sợ trễ giờ đón con", ông Hùng nói.

Không chỉ Sa Loong, công tác dạy và học ở xã Dục Nông cũng lắm gian truân. Thầy Đinh Văn Truyền, hiệu trưởng Trường TH-THCS Đăk Nông, cho biết cơ sở vật chất của trường đã xuống cấp sau gần 30 năm sử dụng. Không có bán trú hay nội trú, việc quản lý học sinh giữa gia đình và nhà trường còn bất cập. 

Ngoài ra trường thiếu nhà công vụ cho giáo viên. Nhiều thầy cô giáo nhà cách trường hơn 60km, có người cách hàng trăm km. Nhà công vụ hiện chỉ còn 1 - 2 phòng tạm ở được, nhiều giáo viên phải kê giường xếp trong phòng họp để nghỉ trưa, dạy xong 2 buổi/ngày mới về nhà.

Niềm hy vọng từ ngôi trường mới

Thông tin UBND tỉnh Quảng Ngãi đề xuất trung ương đầu tư xây dựng 5 trường phổ thông nội trú liên cấp, trong đó có Sa Loong và Dục Nông, đã mang lại niềm phấn khởi lớn cho người dân. 

"Khi nghe tin sắp xây trường nội trú liên cấp, tôi rất mừng. Con em không phải đi bộ chục cây số mỗi ngày, có nơi học tập tốt hơn cha mẹ cũng yên tâm làm nương rẫy", ông Hùng nói.

Theo thầy Truyền, chủ trương đầu tư xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp TH-THCS ở các xã biên giới đáp ứng nguyện vọng chính đáng của đông đảo người dân và cả nhà trường. 

"Trường nội trú sẽ giúp học sinh nhà xa có nơi ăn ở tập trung, học 2 buổi/ngày, học tăng cường tiếng Việt, ôn luyện kiến thức, tham gia ngoại khóa, rèn luyện thể chất... giúp học sinh vùng biên giới có điều kiện học tập ngang bằng với các khu vực khác, thu hẹp khoảng cách về giáo dục. Giáo viên cũng thuận lợi hơn trong giảng dạy, ứng dụng công nghệ, đổi mới phương pháp", thầy Truyền nói.

Ngoài ra mô hình trường nội trú được bố trí nhà công vụ khang trang, sạch sẽ để giáo viên yên tâm công tác và gắn bó lâu dài với vùng biên. Từ đó, bài toán thiếu giáo viên sẽ phần nào được giải quyết.

Với đặc thù địa hình đồi núi, việc tìm quỹ đất đủ rộng và bằng phẳng để xây trường ở vùng biên giới là điều không dễ. Tuy vậy, ngay sau khi có chủ trương, các địa phương đã nhanh chóng rà soát và chọn vị trí thuận lợi nhất để dành cho giáo dục. 

Trong đó có thể kể đến xã Dục Nông, khu vực dự kiến xây Trường phổ thông nội trú liên cấp TH-THCS rộng hơn 10.000m², bằng phẳng, nằm cách quốc lộ 14 khoảng 50m, đối diện trụ sở Đảng ủy - HĐND - UBND - UBMT TQ xã. Xung quanh là khu dân cư, quán xá đông đúc. 

"Khu đất thuộc quản lý nhà nước, hiện chỉ có cây cỏ dại và Trường TH-THCS Đăk Dục. Xã đã sẵn sàng quỹ đất, chờ ngày khởi công", ông Trần Văn Mậu, phó chủ tịch UBND xã, nói.

Không chỉ xã Dục Nông, mà các xã biên giới khác ở Quảng Ngãi cũng đã triển khai rà soát, chuẩn bị quỹ đất cho việc xây trường nội trú liên cấp. Ông Ngô Tấn Quyết, phó chủ tịch UBND xã Sa Loong, cho biết xã đã chuẩn bị quỹ đất và sẵn sàng khởi công, biến giấc mơ trường nội trú thành sự thật.

Trường đẹp nhất vùng biên giới chuẩn bị năm học mới

Từ vốn đầu tư hàng chục tỉ đồng của Nhà nước, nhiều năm qua Trường tiểu học, Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Pù Nhi, xã biên giới Pù Nhi (Thanh Hóa) được xây dựng nhiều công trình phục vụ dạy học. Hai trường này sẵn sàng bước vào năm học mới.