Ca sĩ Leonard Cohen hát Hallelujah tại London năm 2008 (trái) và cậu bé người Ý hát Hallelujah trên bancông nhà mình trong những ngày “cách ly xã hội” vì dịch COVID-19 - Ảnh: YouTube

1. "King of kings, forever and ever, Lord of lords..." (Vua các vua, mãi mãi và mãi mãi, Chúa các chúa...) của khúc ca Hallelujah vẫn luôn là đoạn ca "bè" nhất, rượt đuổi nhất, phối hợp nhất các giọng ca và bè với các nhạc cụ (tỉ như sự "kết hôn" giữa các giọng cao vút với âm trầm vang dội của các trống timpani), hùng vĩ nhất trong trường ca Messiah của nhà soạn nhạc Handel trên lời của Charles Jennens.

Quả là ngợi ca, đúng như tựa bài hát. Một nhạc khúc để đời suốt từ tháng 4-1742 tới tháng 4-2020 này và sẽ còn nữa....

Tôi rung động với Hallelujah khi lần đầu nghe ca đoàn quốc tế Saigon trình bày tại đường Trần Cao Vân thập niên 1970 cho đến khi nhạc khúc kinh điển ngày càng đại chúng hơn với lời Việt.

Nhiều ca đoàn người Việt trình bày khúc ca này, trong và ngoài nước, như ca đoàn Ngàn Thông,Westminster, Hiển Linh... với chút khác nhau trong cách phát âm nguyên âm "a" và tính nhịp nhàng.

2. Bên cạnh một Hallelujah hoan ca, còn có một Hallelujah khác - một Hallelujah nhạc "đời". Đó là Hallelujah của cố ca sĩ Leonard Cohen - một ca sĩ sáng tác Canada gốc Do Thái, từ trần cuối năm 2016.

Khi xem/nghe Cohen hát khúc hát của mình, trong ấn bản live ở London, người xem/nghe không thấy gì khác ngoài những cảm xúc mà Cohen đang chia sẻ với một ai đó đang trong đau khổ, khi vui mừng vì một chút ấm áp trong cuộc sống hằng ngày - cuộc sống tình ái chẳng hạn - sẽ theo tập quán của người Do Thái mà reo lên ca tụng Ngài (Jah - Ngài ở đây thay cho đấng Jehovah, thượng đế của người Do Thái).

Chính từ gốc gác Do Thái đó mà Cohen thỉnh thoảng viện dẫn Kinh Thánh của người Do Thái, còn được gọi là Cựu ước, tức giao ước cũ của loài người với Thượng đế trước khi có Jesus.

Cohen tán tụng, than vãn tình ái với cô nàng, thỉnh thoảng xúc cảm cao độ thốt lên Hallelujah, theo kiểu một người Do Thái buột miệng gọi Trời của mình chứng giám. Không liên quan gì đến Hallelujah của Handel vốn ca ngợi thượng đế của người theo Kitô giáo.

Song, đối với đại chúng, nhất là phương Tây, đã quen nghe chữ Hallelujah rồi, thì bài hát của Cohen, khi nghe trong đau buồn, lại mang ý nghĩa cầu khẩn Trời cao... Như hình ảnh Cohen trong ấn bản trình diễn ở London, tha thiết van nài, tóm gọn trong từ ngữ Hallelujah.

3. Trong những ngày đại dịch này, không ít người vốn biết, thích và yêu bài hát này của Cohen, đã nghe, xem lại hoặc hát, "bôi" trong đầu cái câu chuyện tình ái mà chỉ nghĩ tới chữ Hallelujah như một cầu khẩn, một van xin Thượng đế - Thượng đế chỉ là một cách gọi, không nhất thiết phải là đấng này hay đức kia...

Như thanh niên Ý nọ, hát Hallelujah ở bancông nhà mình (Best version of Hallelujah from a balcony in Italia), hát không để luyện thi The Voice mà để chia sẻ đau thương với hàng xóm, dân chúng Ý và thế giới qua mạng.

Một khán giả phản hồi: "Tôi nghe tiếng một thiên thần và tôi đã khóc. Nước Ý của các bạn không đơn độc đâu. Tất cả chúng ta đều chứng kiến nỗi đau của các bạn và nghe thấy nỗi buồn của các bạn trong từng giây phút mỗi ngày". Cũng là một cách cầu nguyện thôi, không có gì để gạt bỏ. Kêu van Thượng đế theo kiểu "người thường".

Hallelujah của Cohen, một cách nào đó, đã trở thành ca khúc của thời đại dịch COVID-19. MV New York City Coronavirus Lockdown I Madonna - Hallelujah I Covid-19 I USA I Stay Safe của Madonna quảng bá "ở yên trong nhà, trong an toàn" trên nền ca khúc Hallelujah này đẹp nhưng hơi bị tinh vi!

Nếu Hallelujah của Handel là để hoan ca Thượng đế, thì Hallelujah của Cohen là để cầu xin Thượng đế trong những tháng ngày tan tác.

Vinh danh tác giả ca khúc Hallelujah

TTO - Ca sĩ kiêm nhạc sĩ người Canada Leonard Cohen, tác giả ca khúc Hallelujah nổi tiếng, sẽ được lưu danh trong Bảo tàng Songwriters Hall of Fame dành cho các nhạc sĩ tại New York vào ngày 17-6 tới.