Những quyển sách đoạt giải Sách hay lần 11 - Ảnh: sachhay.org

Tuy nhiên, ai cũng thấy chỉ tôn vinh các cuốn sách hay tại một sự kiện là chưa đủ, điều quan trọng hơn là làm thế nào để lan tỏa các cuốn sách hay này đến rộng rãi cộng đồng.

Trong lần trao giải này, ở hạng mục thiếu nhi, đơn vị chúng tôi có một cuốn sách đoạt giải là Cuốn sách đầu tiên của Ku Hay của tác giả nhỏ tuổi Phạm Hữu Thiên Ân. 

Cuốn sách này trước khi được trao giải chỉ in 1.000 bản, sau khi đoạt giải chúng tôi quyết định in thêm 1.000 bản nữa. 2.000 bản cho một cuốn sách hay dành cho học sinh quả là con số quá khiêm tốn.

Tôi cứ hay suy nghĩ về việc làm thế nào để một ngày nào đó những giải thưởng sách hay, những cuốn sách hay được đông đảo người đọc đón chờ, đón đọc.

Ở nước ngoài, làm sao để có những cuốn sách triệu bản in? Hẳn nhiên, điều đầu tiên và quyết định vẫn là chất lượng cuốn sách. Tuy nhiên, bên cạnh uy tín tác giả và chất lượng nội dung thì công nghệ truyền thông, quảng bá sách giữ vai trò quyết định. 

Cho dù tác giả là người nổi tiếng, họ vẫn cần những lời ngợi khen, đánh giá từ các tạp chí uy tín hoặc các tác giả, học giả hàng đầu cho tác phẩm hay của họ. Tiếp theo là các hoạt động review sách từ báo chí, truyền hình và mạng. 

Việc mua sách qua Amazon cũng dễ dàng, vì vậy có khá nhiều cuốn sách đã tự hào in trên trang bìa: số lượng vài triệu bản đã phát hành.

Tại Việt Nam, đã từ lâu việc lan tỏa rộng rãi những cuốn sách có giá trị luôn là nỗi đau đáu của ngành sách. Mong muốn có con số phát hành hàng triệu bản cho một đầu sách hay hiện chỉ là ước mơ còn xa vời, vì phần lớn đầu sách hiện nay chỉ mong được con số vài ngàn đã là vui. 

Vậy con đường nào để giấc mơ đưa sách hay đến rộng rãi hơn với người đọc chứ không quá ít như hiện nay?

Theo tôi, đầu tiên là việc truyền thông cho các cuốn sách hay. Rõ ràng Giải thưởng Sách là một giải thưởng có uy tín. Tuy nhiên thông tin về giải thưởng cũng như các cuốn sách đoạt giải chỉ được thông tin khiêm tốn trên vài tờ báo và website của ban tổ chức, dẫn đến việc không có nhiều người được biết đến những cuốn sách này. 

Hẳn nhiên việc truyền bá cho giải thưởng sách đầu tiên phải là ban tổ chức, song giải thưởng sẽ có tầm ảnh hưởng rộng hơn và vai trò lớn hơn nếu được các tổ chức, cơ quan tầm cỡ hơn như hội xuất bản hay cấp bộ góp vai trò tích cực hơn vào đó.

Và đặc biệt, nếu ban tổ chức của các giải thưởng sách ở tầm lớn hơn ở các hiệp hội hay cấp bộ thì giải thưởng có thể được lan tỏa ra cộng đồng và nhận được sự cộng hưởng từ xã hội, qua đó chắc chắn những cuốn sách hay không chỉ là những cuốn sách được chọn và trao giải mà còn trở thành những tác phẩm được săn đón cho bạn đọc.

Để làm sách có thể chỉ cần một cá nhân, nhưng để có một xã hội đọc sách thì cần nhiều hơn vậy. Tôi muốn nói đến vai trò của tổ chức xã hội, cơ quan quản lý nhà nước. Có lẽ nên có một sự công nhận với các cuộc tổ chức bình chọn sách hay. 

Hiện nay chúng ta không có quá nhiều giải thưởng sách hay như vậy. Trên cơ sở công nhận chính thức các kết quả bình chọn này, đồng thời ủng hộ, thúc đẩy nhiều giải pháp cho các giải thưởng về sách, các cơ quan quản lý qua đó sẽ chắc chắn giúp cho các cuốn sách hay được nhiều người biết đến và tìm mua.

Trong thời đại hiện nay có nhiều cách giúp cho một cuốn sách hay được quảng bá và lan tỏa rộng rãi. Tôi nghĩ việc lan tỏa những cuốn sách hay là việc quan trọng hơn cả việc bình, chọn và trao giải. 

Nhưng việc này chỉ có thể làm được nếu có sự chung tay, nghĩa là các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức xuất bản xem đó như là việc chung, là trách nhiệm của mình. Bởi đó không chỉ là giấc mơ của tôi, mà là giấc mơ chung của chúng ta.

Giải Sách hay: băn khoăn và chờ đợi...

TTO - Giải Sách hay là giải thưởng độc lập và dân lập về sách đầu tiên của Việt Nam, đã chứng minh được sức sống qua mười mùa giải.