Phóng to

Giá điện sinh hoạt trong biểu giá điện bậc thang (mức thấp nhất và cao nhất) qua các lần điều chỉnh - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH - Đồ họa: NHƯ KHANH. Đơn vị tính: đồng/kWh

Phóng to

Nếu dự thảo quyết định được thông qua, giá điện cho sản xuất sẽ tăng từ 2-7% tùy thời điểm sử dụng - Ảnh: N.C.T.

Theo dự thảo quyết định đang được Bộ Công thương lấy ý kiến nhân dân, nếu so với biểu giá bán lẻ đang được áp dụng (từ năm 2011) thì biểu giá mới nếu được thông qua sẽ tăng tỉ lệ trên giá bán điện bình quân, dẫn đến tăng giá bán cho khu vực sản xuất khá mạnh.

Tăng 2-7%

Cụ thể, theo biểu giá điện 2011, giá bán lẻ điện cho ngành sản xuất (cấp điện áp từ 22kV đến dưới 110kV) so với dự thảo biểu giá mới sẽ tăng 2-6%. Với đơn vị sử dụng điện giờ bình thường và giờ cao điểm sẽ phải chịu mức tăng là 2%, giá điện giờ thấp điểm có tỉ lệ tăng 6%.

Với cấp điện áp từ 110kV trở lên, giá điện giờ cao điểm và bình thường giữ nguyên, riêng giờ thấp điểm tăng 5%.

Cấp điện áp từ dưới 6kV có mức tăng mạnh nhất. Giá điện giờ bình thường và giờ cao điểm sẽ cùng tăng 4%, giá điện giờ thấp điểm tăng tới 7%!

Lý giải tại sao giờ thấp điểm cũng tăng, mức tăng khá mạnh, một quan chức Bộ Công thương cho biết cần điều chỉnh bởi hiện giá điện giờ thấp điểm cho sản xuất chỉ từ 51-58% giá bán lẻ điện bình quân, tức chỉ khoảng một nửa giá bán trung bình cho các hộ khác. Đây là điểm chưa hợp lý bởi người dân dùng điện cho sinh hoạt, dù tiết kiệm chỉ xài 100 kWh/tháng, cũng đã phải trả giá bằng 100% giá bán điện bình quân.

Đáng lưu ý trong khi tăng tỉ lệ, từ đó có thể tăng giá điện sản xuất thì dự thảo lại điều chỉnh khá mạnh biểu giá bán lẻ điện cho kinh doanh (đối tượng là các nhà hàng, khách sạn...). Tùy cấp điện áp và giờ sử dụng, giá bán điện cho đối tượng này sẽ giảm 3-9%.

Trả lời cho việc này, quan chức Bộ Công thương nhấn mạnh thực tế các doanh nghiệp, hộ kinh doanh đang trả giá rất cao so với ngành sản xuất. Nếu như các ngành ximăng, sắt thép theo dự thảo biểu phí mới, giá bán điện cao nhất chỉ đến 187% giá bán điện bình quân, thì giá điện kinh doanh nhiều doanh nghiệp đang phải chịu mức tới 257% giá bán điện bình quân. Ngay cả khi giảm 9% (cho giá giờ cao điểm, cấp điện áp dưới 6kV) thì mức giá cho mục này vẫn ở mức 248% giá bán điện bình quân - cao nhất so với tất cả các đối tượng...

Điểm mới nữa trong biểu giá điện là lần này Bộ Công thương đã tách riêng ngành ximăng, sắt, thép để quy định biểu giá riêng, chứ không cho hưởng giá chung với các ngành sản xuất khác. Giá điện cho nhà sản xuất tiêu thụ rất nhiều điện này có mức khá cao, từ 59-187% giá bán lẻ điện bình quân, tùy cấp điện áp và thời gian sử dụng điện vào lúc bình thường, thấp hay cao điểm.

Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt

Nguồn: quyết định 268/QĐ-Ttg ngày 23-2-2011; dự thảo quyết định Thủ tướng do Bộ Công thương soạn thảo

Giảm số bậc thang điện sinh hoạt

Theo dự thảo, số bậc thang cho điện sinh hoạt được giảm xuống, chỉ còn sáu bậc so với hiện hành đang có bảy bậc (tính cả bậc thang dành riêng cho người thu nhập thấp chỉ dùng dưới 50kWh/tháng). Chính sách hỗ trợ cũng thay đổi về bản chất.

Cụ thể, nếu như trước đây giá điện ở bậc thang đầu tiên 0-50kWh (dành cho người thu nhập thấp đã đăng ký với EVN) có giá bán bằng giá thành điện bình quân, tức ngành điện sản xuất ra giá bao nhiêu sẽ bán cho đối tượng này giá bấy nhiêu, không lấy lãi. Giờ theo dự thảo biểu giá mới, điều này sẽ... không còn nữa. Giá bậc thang đầu tiên - theo dự thảo quyết định - tối đa sẽ bằng 80% giá bán lẻ điện bình quân. Tức người nghèo cũng có thể phải trả giá để cho ngành điện có lãi nếu giá bán lẻ điện bình quân ngày càng theo thị trường, cách xa giá thành sản xuất điện (hiện giá bán điện bậc thang đầu tiên đang được tính tương ứng với giá thành).

Trong dự thảo, Bộ Công thương được giao trách nhiệm sẽ nghiên cứu xây dựng cơ chế giá điện hai thành phần, tức bên cạnh tính giá điện theo điện năng sẽ tính giá điện theo công suất (hướng người dùng công suất càng cao sẽ phải trả tiền càng nhiều - PV). Bộ Tài chính được giao trách nhiệm nghiên cứu để trình phương án điều chỉnh mức hỗ trợ (hiện ở mức 30.000 đồng/tháng) cho các hộ nghèo, hộ chính sách xã hội để phù hợp tình hình kinh tế - xã hội từng thời kỳ.

Cần cân nhắc toàn cục

Theo ông Ngô Trí Long - nguyên viện phó Viện Khoa học thị trường giá cả, trong bối cảnh hiện nay, điều chỉnh giá điện có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khác nhau. Nếu không tăng giá điện sản xuất, trong khi nguồn điện có hạn, thành ra bù giá và không thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ ít tiêu tốn điện hơn. Nhưng doanh nghiệp cũng đang rất khó khăn, nếu điều chỉnh giá điện khiến doanh nghiệp càng khó khăn hơn. Người dân cũng vậy, khả năng chi trả thấp, ai cũng muốn giá điện giữ được, không tăng là tốt nhất.

Cũng theo ông Long, các nước thường có cơ quan thẩm định giá độc lập. Ở VN, việc tăng giá điện thường được giao Bộ Công thương và Bộ Tài chính thẩm định. Mà giá điện tăng hay không, theo quy định hiện nay phụ thuộc giá đầu vào trong ba tháng qua có tăng không. Mùa khô, thủy điện ít, đã phải phát điện chạy dầu thì giá thành điện có thể đã tăng. Nhưng thời gian qua tỉ giá ổn định, có nhiều yếu tố khác cũng giúp giá thành điện nếu cố gắng vẫn ổn định được. Từ đó, ông Long cho rằng cần công khai, minh bạch hơn các yếu tố để các quyết định điều chỉnh giá điện nhận được đồng thuận xã hội.