Đương đầu với sự hỗn loạn bởi đại dịch COVID-19: Chúng ta có thể sống khác đi?

THIÊN ĐIỂU

TTO - Chúng ta có rất nhiều lựa chọn sống mà chúng ta thường không hay biết; chúng ta có thể thay đổi đời mình, chúng ta có thể sống khác đi bằng cách sáng tạo ra một lối sống, lối tư duy mới chứ không phải chỉ sống theo những hệ giá trị cũ.

Dấn thân hơn cho các hoạt động vì cộng đồng trong bối cảnh khó khăn chung cũng là một cách "sống khác đi". Trong ảnh: Hai nghệ sĩ xiếc Hiển Phước, Thanh Hoa biểu diễn xiếc phục vụ y bác sĩ và bệnh nhân tại Bệnh viện Quân y 175 (TP.HCM) - Ảnh: Facebook Thanh Hoa Circus

Buổi trò chuyện triết học trực tuyến của TS Dương Ngọc Dũng - Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM và Trường ĐH Hoa Sen - sáng 14-8 đã giải đáp nhiều câu hỏi thời sự được đặt ra trong bối cảnh đương đầu với sự hỗn loạn bởi đại dịch COVID-19: Chúng ta có thể sống thế nào? Chúng ta có thể thay đổi đời mình?...

Câu trả lời là chúng ta có rất nhiều lựa chọn sống mà chúng ta thường không hay biết; chúng ta có thể thay đổi đời mình, chúng ta có thể sống khác đi bằng cách sáng tạo ra một lối sống, lối tư duy mới chứ không phải chỉ sống theo những hệ giá trị cũ.

Trong buổi trò chuyện thuộc chương trình "Cà phê gặp gỡ và đối thoại trực tuyến", do Cà phê thứ Bảy tổ chức, TS Dũng cho rằng muốn sống khác đi chúng ta phải đánh giá lại toàn bộ hệ thống niềm tin của mình được xây dựng qua văn hóa, giáo dục - một điều gần như bất khả, rất khó khăn, nhưng nó không phải là hoàn toàn không thể.

Tất nhiên, việc đánh giá lại niềm tin của mình không hề dễ dàng. Vừa qua, một số người Việt bất chấp những quy định về phòng chống dịch COVID-19, như trường hợp người đàn ông ở TP.HCM bỏ trốn khỏi khu cách ly hay một phụ nữ khi dương tính với COVID-19 đã thuê taxi "tháo chạy" khỏi TP.HCM về nhà ở Bà Rịa - Vũng Tàu.

Theo TS Dũng, những hành động của chúng ta bị thôi thúc một cách vô thức bởi phần lớn niềm tin đã được cài đặt sẵn. Những người này tin rằng chết hay sống gì cũng phải về nhà, có người thân chăm sóc cho mình thì vẫn tốt hơn, nên đã thúc đẩy họ hành động dại dột, bất kể ảnh hưởng tới cộng đồng.

Cho nên, một điều kiện quan trọng để con người đạt tới sự khai minh trong quan niệm của các nhà triết học hiện đại được ông Dũng dẫn ra đó là phải giữ được sự tự chủ của cá nhân đồng thời với sự kết nối xã hội, tự chủ nhưng không biệt lập, không chối từ, không phản kháng xã hội.

Phải biết rằng một lúc nào đó chúng ta sẽ chọn vượt qua những yêu cầu của "bản sắc nhóm" và lúc nào thì không. Dịch bệnh là lúc rất cần tới sự kết nối cộng đồng mạnh mẽ.

Trong những điều kiện để đạt tới cảnh giới của khai minh, giác ngộ theo các triết gia hiện đại, ông Dũng còn nhắc tới một điều kiện đó là con người phải hiểu được cuộc sống này là đau khổ, chấp nhận nỗi đau đến với chúng ta bất kỳ ở đâu, bất kỳ thời điểm nào; chúng ta không bao giờ xóa được nó, chỉ có thể học cách đối phó với nó.

Hiểu được điều này, con người sẽ bình tĩnh hơn trước đại dịch COVID-19, chấp nhận nó và học cách vượt qua.

Và một điều quan trọng: biết về quyền con người thì cũng đừng quên "thú quyền". "Quan điểm đặt con người làm trung tâm đã lạc hậu. Hệ sinh thái này có nhiều thành phần hợp tác, kể cả vi khuẩn là một phần của hệ sinh thái và góp phần vào cân bằng hệ sinh thái. Và chúng đều có thú quyền của mình" - ông Dũng nói.

Xu hướng tin vào tin đồn

Một "niềm tin" khác của nhiều người Việt, bộc lộ rất rõ trong những ngày đối mặt với dịch bệnh căng thẳng này và cũng rất khó bị phá vỡ, đó là xu hướng tin vào tin đồn hơn là tin vào tin tức trên báo chí.

Bởi trong quan niệm của nhiều người, họ cho rằng báo chí là của Nhà nước, Nhà nước thì có xu hướng che đậy sự thật, còn những người đưa tin đồn kia thì chẳng có động cơ nào để đưa tin sai sự thật.

Trong thực tế, những người tung tin đồn thất thiệt vì quyền lợi lớn cho họ và họ có động cơ để làm điều đó chứ không phải không có.