Có 5 thành tố được đưa vào để tính toán - Ảnh: N.AN

Ông Nguyễn Bích Lâm, tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, đã thông tin như vậy tại buổi họp báo về đề án thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát ngày 20-2.

Theo đề án, phạm vi của khu vực kinh tế chưa quan sát được gồm có 5 thành tố cơ bản, bao gồm:

Hoạt động kinh tế ngầm là hoạt động kinh tế hợp pháp, nhưng bị giấu giếm một cách có chủ ý nhằm trốn tránh nghĩa vụ thuế, tránh thực hiện các thủ tục pháp lý, thủ tục hành chính và trách nhiệm xã hội.

Hoạt động kinh tế bất hợp pháp là hoạt động kinh tế bị pháp luật cấm và các hoạt động kinh tế hợp pháp nhưng hoạt động khi chưa được cấp phép.

Hoạt động kinh tế phi chính thức chưa quan sát được, là bộ phận kinh tế phi chính thức chưa được thu thập thông tin về kết quả sản xuất kinh doanh. .

Hoạt động kinh tế tự sản, tự tiêu của hộ gia đình là hoạt động sản xuất của hộ gia đình tạo ra sản phẩm để tiêu dùng và tích lũy cho chính các thành viên của gia đình đó.

Tính toán 5 thành tố

Hoạt động kinh tế bị bỏ sót trong các chương trình thu thập dữ liệu thống kê là hoạt động kinh tế lẽ ra phải được thu thập thông tin biên soạn các chỉ tiêu trong hệ thống tài khoản quốc gia và các chỉ tiêu thống kê khác, nhưng bị bỏ sót trong quá trình thu thập thônng tin đó.

Để thực hiện đề án, ông Lâm cho biết sẽ khảo sát, đánh giá cụ thể, chi tiết, toàn diện thực trạng các hoạt động kinh tế chưa được quan sát theo 5 nhóm hoạt động của ba khu vực kinh tế; loại hình sở hữu; ngành nghề lĩnh vực và địa bàn..., từ đó xây dựng danh mục các hoạt động kinh tế chưa quan sát được.

Sẽ xây dựng, ban hành hệ thống chỉ tiêu thống kê nguồn thông tin đầu vào đo lường khu vực kinh tế chưa được quân sát, đảm bảo toàn diện, khả thi và phù hợp.

Các hình thức được sử dụng như điều tra thống kê, báo cáo thống kê và khai thác dữ liệu hành chính trong thu thập thong tin. Cài đặt nội dung khu vực kinh tế chưa được quan sát vào các hệ thống chỉ tiêu thống kê hiện có...

Đồng thời sẽ hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách quản lý kinh tế và đăng ký sản xuất kinh doanh, nghĩa vụ đóng góp vào ngân sách, nghĩa vụ xã hội...

"Câu chuyện thu thập đúng, đủ hay không? Ví dụ điều tra hằng năm của kinh tế hộ gia đình, hoạt động sản xuất tự sản tự tiêu... nhưng vẫn còn nhiều hoạt động kinh tế bị bỏ sót, hoạt động kinh tế ngầm và kinh tế bất hợp pháp chưa được nhận diện đầy đủ", ông Lâm cho hay.

Thống kê nhưng có thể không tính toán

Bà Nguyễn Thị Hương, phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, cho biết tới đây sẽ xác định và tính toán thu nhập của những nghệ sĩ có thu nhập cao trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật và điện tử để phản ánh đúng sự đóng góp phần lao động của lĩnh vực này vào GDP.

Ngoài ra, với quan điểm ngay cả những đối tượng như xe ôm hay bán hàng rong cũng đưa ra thống kê để tận thu thuế, bà Hương cho rằng hoạt động sản xuất kinh doanh phải có đóng góp với xã hội và đảm bảo trật tự an ninh xã hội.

Do đó, mục tiêu cao nhất trong việc thống kê khu vực chưa quan sát được là nhận diện các hoạt động, tổ chức quản lý tốt hoạt động sản xuất kinh doanh từ hộ cá thể đến tập đoàn, chứ không phải bất kỳ hoạt động nào cũng thống kê để đánh thuế.

Trả lời Tuổi Trẻ, ông Lâm cho biết năm 2019 sẽ xác định từng hoạt động cụ thể của các thành tố, nhận diện đầy đủ thì sẽ trao đổi các bộ ngành để từ đó theo quy định để tính toán.

"Chúng tôi sẽ thực hiện theo lộ trình, không tham vọng xác định danh mục xong và thu thập thông tin hết tất cả. Như hoạt động mại dâm, buôn bán ma túy, bất hợp pháp trong kinh tế ngầm, hàng giả, buôn lậu qua biên giới thì sẽ xác định đưa vào tính toán cái gì. Riêng hoạt động mại dâm dù một số nước tính toán xem đây là hoạt động bình thường, nhưng ở Việt Nam ta với thuần phong mỹ tục và không thừa nhận nên sẽ xác định là hoạt động bất hợp pháp thì có thể không đưa vào" – ông Lâm nói.