Đầu lâu và xương là một trong những điểm nhấn của lễ hội - Ảnh: livebreathediscover

Lễ hội người chết (Dia de los Muertos) tại thành phố Oaxaca, phía đông nam Mexico mang đậm bản sắc và nghi thức hơn bất cứ nơi nào khác ở Mexico. Không rùng rợn và tang thương như mọi người từng nghĩ, mà đó là dịp để tưởng nhớ những người đã khuất một cách nhẹ nhàng, tha thiết.

Lễ hội tại nghĩa trang

Tối 31-10 tại Panteón San Miguel - nghĩa trang lớn nhất Oaxaca, lễ hội bắt đầu diễn ra sôi nổi. Ban nhạc chơi những giai điệu quen thuộc, nến được thắp dọc bức tường khiến bạn liên tưởng đến khung cảnh 100 năm về trước.

Tại nghĩa trang Panteón San Miguel diễn ra lễ hội sôi nổi tưởng nhớ người chết - Ảnh: National Geographic

Dòng người hóa trang thành ma, bộ xương, xác ướp đi từng hàng qua những bàn thờ, ngôi mộ đường phố hòa trong tiếng nói cười của người dân, tiếng nhạc khan khan thôi lên, khiến khung cảnh trong đêm phút chốc trở nên sinh động.

Du khách sẽ khó tránh khỏi cảm giác xa lạ khi tham dự lễ hội ăn mừng cái chết tại nghĩa trang.

Trong khi đó Panteón Antiguo - một nghĩa trang nhỏ và hẻo lánh ở Xoxocotlán, cách thành phố 5km, dù đã nửa đêm nhưng lễ hội vẫn nhộn nhịp với những gia đình ngồi quanh bia mộ, ăn uống, cười nói và kể chuyện.

Các ban nhạc dân gian Mariachi đi dạo từ mộ này đến mộ khác, chơi những bản nhạc yêu thích của người quá cố. Giống như bàn thờ, những ngôi mộ cũng được bày biện nhiều thức ăn và quà.

Dòng người hóa trang thành ma đi từng hàng qua những bàn thờ, ngôi mộ đường phố - Ảnh: National Geographic

Ban nhạc đánh những giai điệu quen thuộc để tiễn đưa người đã khuất - Ảnh: National Geographic

Nhảy múa với người chết

Một nghi thức khác của Lễ hội người chết là diễu hành đường phố. Mọi người mặc trang phục rực rỡ, hóa trang kinh dị, nhảy múa và uống banda - một loại rượu Mexico.

San Agustin Elta - nơi diễn ra lễ diễu hành nổi tiếng nhất - là điểm đến tuyệt vời cho du khách chiêm ngưỡng những con quỷ, thầy tu, bộ xương Catrina tay cầm rượu mezcal và bia đi qua thị trấn, có thể dừng lại và mời bạn một cái kẹo đầu lâu ngọt lịm.

Vào đêm lễ hội, khắp các nghĩa trang, đường phố rực rỡ ánh đèn - Ảnh: National Geographic

Giữ gìn nét thủ công

Ngoại ô thành phố Oaxaca là nơi vẫn còn lưu giữ nhiều nét truyền thống của người dân địa phương. Người dân ở các thị trấn nhỏ nói tiếng Nahuatl (hay Aztec), trong khi Tây Ban Nha là ngôn ngữ thứ hai.

Nơi đây tập trung nhiều khu chợ nhộn nhịp hằng tuần. Vào phiên chợ chủ nhật ở Tlacolula, bạn sẽ bắt gặp một phụ nữ Zapotec đeo tạp dề rực rỡ hì hục khuấy vại tejate lớn - một thức uống được chế biến từ cacao, ngô và sapoche.

Các khu chợ ở ngoại ô Oaxaca chủ yếu bán những nhu yếu phẩm có sẵn tại địa phương - Ảnh: livebreathediscover

Ngoài ra, còn có nhiều làng nghề đặc trưng như dệt, thêu, khắc gỗ, tiêu biểu là San Bartolo de Coyotopec với đồ gốm đen.

Người Mexico quan niệm về cái chết khác nhau. Chết không phải là điều đáng sợ hay cấm kỵ khi nói hoặc nghĩ về nó. Người Aztec tin rằng chết không phải là kết thúc, chỉ đơn thuần là một phần chu kỳ của cuộc sống.

Người Tây Ban Nha đã dời lễ Aztec trùng với Lễ các thánh (của Công giáo) vào ngày 1-11 và Lễ các linh hồn vào ngày 2-11. Nếu gọi chung là Lễ hội người chết thì không chính xác. Trên thực tế, nó bao gồm nhiều ngày lễ, trong đó ngày của trẻ em đã qua đời là 31-10 và người lớn là 1-11.

Món ăn ngày lễ

Đến Oaxaca trong những ngày lễ này, thực khách sẽ khó lòng cưỡng lại món bánh ngô tamales sốt thịt nai được chế biến từ hơn 40 thành phần hỗn hợp, trong đó có sôcôla đắng và ớt cay. Món ăn được đầu bếp lừng danh Alejandro Ruiz sáng tạo nên và ngày nay đã trở thành món ăn quan trọng trong ngày lễ hội người chết ở Oaxaca.

Ngoài ra, vào buổi tối trong dịp lễ, người dân nơi đây còn thưởng thức rượu mezcal được chưng cất từ cây thùa hoang dã và được các gia đình nông thôn sản xuất bằng phương pháp truyền thống lâu đời của tổ tiên.

Nó không chỉ lưu giữ được mùi vị đặc trưng mà còn thể hiện lịch sử, văn hóa của vùng đất này.

Bánh ngô tamales sốt thịt nai là món không thể thiếu trong ngày lễ - Ảnh: themijachronicles

Kẹo đầu lâu và bánh mì khúc xương

Ẩm thực dành cho người chết là một phần không thể thiếu của lễ hội. Tại chợ Mercado Sánchez Pascuas ở Oxaca, người ta bày bán hoa cúc vạn thọ tươi và mào gà tím, trang trí tường bằng giấy lụa được cắt thành họa tiết tinh tế.

Ớt được xếp chồng lên nhau cạnh những bao tải gia vị cay nồng và mùi quế thơm. Món bánh ngô tamales được bán khắp nơi - một loại bánh mì dành cho người chết có vị ngọt, trông giống xương hoặc khúc gỗ nướng.

Bánh mì khúc xương có vị ngọt để tạo nên sự cân bằng trong vị đắng, đau khổ của cái chết - Ảnh: National Geographic

Kẹo đầu lâu thường đặt ở trên bàn thờ hoặc bên cạnh mộ - Ảnh: National Geographic

Các lối đi khắp chợ phủ đầy hình nộm đầu lâu được làm cho phù hợp với nhiều ngành nghề: bác sĩ, nhạc sĩ, gái mại dâm… trong điệu bộ sinh hoạt hằng ngày. Bạn có thể mua mọi thứ ở đây để xây dựng một bàn thờ đầy đủ tưởng nhớ người đã quá cố.

Bàn thờ là nơi giúp các linh hồn quay lại trần gian trong thời gian ngắn. Mỗi nhà đều lập một bàn thờ, tùy vào tài chính, họ có thể trang trí đơn giản hay xây cả một tòa 5 tầng cao ngất, nhưng tất cả phải có đủ các thành phần cơ bản.

Họ phủ khăn trắng lên bàn, dán giấy họa tiết và những thân cây sậy carrizo được cột thành hình vòm, tượng trưng cho lối thông hành giữa sự sống và cái chết. Sau đó đặt bức ảnh Đức Trinh Nữ Guadalupe - vị thánh được yêu thích nhất ở Mexico - cùng với những món quà của các thành viên trong gia đình gởi tặng người đã khuất.

Bạn sẽ bắt gặp những bộ xương sọ khắp nơi vào lễ hội - Ảnh: wanderlust

Bánh ngô, trái cây, các loại hạt và nước sốt được bày biện ngay ngắn. Mỗi bàn thờ phải có một ly nước để người chết không bị khát nước sau chuyến đi dài. Ngoài ra còn có rượu mezcal, bia và thuốc lá. 

Cuối cùng, di ảnh của người quá cố được đặt ở vị trí trang trọng và gia đình sẽ rải những cánh hoa cúc vạn thọ, thắp nến và hương để dẫn lối các linh hồn về nhà.