Ông Donald Trump luôn tự hào về khả năng kinh doanh và khả năng lãnh đạo của mình, cho rằng với khả năng này ông có thể giải quyết được vấn đề kinh tế của Mỹ hiện tại và “làm nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Trong ảnh: tòa nhà Trump ở New York

Trung Quốc “tốt” cho phép công dân họ du lịch khắp thế giới để học tập, và giúp tạo ra một tầng lớp trung lưu ngày càng phát triển.

Trung Quốc “xấu” là Trung Quốc gần như bị giấu kín với người bên ngoài. Đó là chính quyền kiểm soát quyền tiếp cận Internet của người dân, giới hạn tự do cá nhân, phát động tin tặc tấn công trên mạng và sử dụng sức ảnh hưởng của họ trên khắp thế giới để thao túng các nền kinh tế. Và đồng thời trong suốt thời gian đó, họ đang củng cố sức mạnh quân sự của mình.

Không còn nghi ngờ rằng việc giải quyết Trung Quốc, cùng với việc giải quyết nước Nga, sẽ tiếp tục là thách thức dài hạn lớn nhất của chúng ta.

Chúng ta đã thua cuộc

Chúng ta hiện cạnh tranh với Trung Quốc về kinh tế và chúng ta đã thua cuộc chiến này từ rất lâu. Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ ba của chúng ta, chỉ đứng sau hàng xóm của ta như Canada và Mexico.

Dẫu vậy, Trung Quốc nắm giữ nợ của nước Mỹ (hơn 1,5 ngàn tỉ đôla) nhiều hơn bất cứ quốc gia nào khác (dù Nhật Bản cũng gần sát).

Nhưng chúng ta đã chứng kiến vào mùa hè năm 2015 khi thị trường chứng khoán Trung Quốc sụp đổ, nền kinh tế hai nước bị buộc vào nhau theo một lối rất tiêu cực.

Chúng ta biết rằng chúng ta đã trở nên phụ thuộc vào thị trường đang nổi lên của Trung Quốc. Trong năm 2014, chúng ta nhập khẩu 17% hàng hóa Trung Quốc, nhiều hơn bất cứ nước nào trên thế giới.

Hong Kong, nay đã hoàn toàn thuộc về Trung Quốc, đứng thứ hai và Nhật Bản đứng xa thứ ba. Sức khỏe của nền kinh tế Trung Quốc dựa vào chúng ta. Họ cần thương mại của chúng ta hơn là ta cần họ.

Trong vòng vài thập niên qua, nền kinh tế Trung Quốc đã tăng trưởng thần kỳ 9 - 10% mỗi năm, mặc dù gần đây đã có dấu hiệu nguội đi.

Bất chấp những biến động gần đây, các nhà kinh tế học dự báo rằng trong thập niên tiếp theo Trung Quốc sẽ thay thế Hoa Kỳ giữ vị trí nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Chúng ta đã làm gì để đảm bảo chúng ta sẽ có khả năng cạnh tranh với họ? Chúng ta đã làm gì để đánh bại họ? Tôi sẽ nói các bạn nghe chúng ta đã làm gì: Chúng ta cứ kệ để mọi việc diễn ra.

Kẻ thù

Hẳn sẽ có người mong tôi không nhắc đến Trung Quốc như kẻ thù của chúng ta. Song họ chính xác là như thế.

Họ đã hủy diệt toàn bộ những ngành công nghiệp bằng việc tận dụng lao động giá rẻ, khiến chúng ta mất hàng chục ngàn việc làm, do thám các doanh nghiệp của chúng ta, đánh cắp công nghệ của chúng ta, thao túng và hạ giá đồng tiền của họ, khiến cho việc nhập khẩu hàng hóa của chúng ta bị tốn kém hơn và đôi khi là bất khả thi.

Tôi biết rõ, bằng kinh nghiệm của mình, rằng đây là một vấn đề khó khăn. Người Trung Quốc là những doanh nhân rất khôn khéo và họ có lợi thế lớn so với những hãng sản xuất của chúng ta.

Chừng nào chúng ta còn chơi theo những điều kiện này, chừng đó các công ty Mỹ sẽ không có lựa chọn. Các quốc gia thuộc thế giới thứ ba có chi phí sản xuất căn bản thấp hơn. Họ có chi phí đầu người thấp hơn và trả lương công nhân ít hơn rất nhiều.

Là một doanh nhân, tôi có nghĩa vụ với tất cả nhân viên của mình, với người tiêu dùng và cổ đông, trong việc làm ra sản phẩm tốt nhất với giá thấp nhất có thể.

Tuy nhiên, trong vấn đề chính sách toàn cầu của Mỹ, chúng ta muốn tước đoạt lợi thế của Trung Quốc.

Năm ngoái, Tổng thống Barack Obama đến Trung Quốc và họ đã tổ chức một yến tiệc thịnh soạn đón ông. Trước khi lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình thực hiện chuyến thăm ngược lại đến Mỹ, Nhà Trắng đã thông báo kế hoạch tổ chức một bữa quốc yến phung phí.

Tôi đã phát biểu rằng việc tổ chức một bữa tối để vinh danh ông ta là điều tôi không bao giờ làm. Thay vào đó, tôi sẽ bảo ông ta rằng đã đến lúc chúng ta bàn chuyện làm ăn và chúng ta đi thẳng vào công việc.

Để “khai vị”, chế độ Trung Quốc cần ngừng hạ giá đồng tiền của họ vì làm thế khiến phần còn lại của thế giới khó cạnh tranh hơn.

Thực tế là Trung Quốc cũng cần một nước Mỹ mạnh về kinh tế y như chúng ta cần nền kinh tế của họ.

Ví dụ vào tháng 5-2015, cứ mỗi 5 đôla hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng đó thì người Mỹ mua trị giá 1 đôla. Chúng ta mua tới 20% tổng giá trị xuất khẩu của họ, nhiều hơn đáng kể giá trị mua của EU - vốn là nơi tiêu thụ hàng hóa Trung Quốc lớn thứ hai.

Và với thực tế sức mua của Mỹ tiếp tục tăng mỗi năm, Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào người tiêu dùng Mỹ để trở nên thịnh vượng.

Sức mạnh quân đội và sức mạnh kinh tế

Vậy chúng ta cần làm gì đây? Chúng ta sẽ sử dụng đòn bẩy đang có để thay đổi tình hình sao cho có lợi cho đất nước và người dân Mỹ. Chúng ta phải bắt đầu bằng việc trở nên cứng rắn với người Trung Quốc.

Tổng thống Obama đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ và hứa hẹn với chúng ta về những hành động quyết liệt nhưng rồi chẳng có gì xảy ra.

Khi làm ăn với Trung Quốc, chúng ta cần đứng thẳng trước họ và nhắc họ nhớ rằng việc lợi dụng khách hàng tốt nhất của họ là không tốt cho việc kinh doanh.

Và rồi chúng ta nên ngồi xuống và tìm cách để mối quan hệ này trở nên hợp tình hợp lý hơn. Không có một chính sách đối ngoại nào phù-hợp-cho-tất-cả.

Chúng ta cần làm cho niềm tin của mình trở nên thật rõ ràng và để chúng hình thành bộ khung cho chính sách của chúng ta.

Mọi thứ bắt đầu bằng một nền quân sự mạnh. Chúng ta sẽ có quân đội mạnh mẽ nhất trong lịch sử, và người của ta sẽ được trang bị vũ khí tốt nhất cùng sự bảo vệ tốt nhất hiện có.

Điều này đồng nghĩa với hệ thống tên lửa tốt nhất, chất lượng đào tạo và trang thiết bị tốt nhất phục vụ chiến tranh trên mạng, cùng với những binh lính được huấn luyện tốt nhất.

Và khi họ trở về nhà sau cuộc chiến, thương tích đầy mình, binh lính của chúng ta sẽ không phải chờ nhiều tháng để được chữa trị.

Vậy làm sao để chúng ta đảo ngược tình thế để bắt đầu chiến thắng trở lại? Như tôi đã nói, điều này bắt đầu bằng quân đội mạnh nhất và tối tân nhất thế giới, và cũng là quân đội cơ động nhất.

Chúng ta cần hạch toán một phần chi phí giúp biến chuyển chất lượng quân sự sang người Saudi Arabia, người Hàn Quốc, người Đức, người Nhật và người Anh. Rốt cuộc thì chúng ta đang bảo vệ họ và họ nên chia sẻ chi phí.

Tiếp theo, chúng ta cần hoạt động từ vị thế của sức mạnh kinh tế. Chúng ta có bộ máy tiêu dùng mạnh mẽ nhất thế giới. Chúng ta chỉ cần bắt đầu sử dụng nó sao cho có lợi nhất.

Chúng ta cần dùng sức mạnh kinh tế của thị trường Mỹ và người tiêu dùng Mỹ để hỗ trợ bạn bè của chúng ta, và nhắc nhớ kẻ thù chúng ta về những lợi ích của việc hợp tác.

Chúng ta cần chú ý đặc biệt đến người Trung Quốc. Thời kỳ họ phá giá chúng ta bằng những chính sách bảo hộ và gián điệp điện tử đã hết rồi.

Bình minh mới của nước Mỹ chỉ vừa bắt đầu.

* Loạt bài này được trích từ cuốn sách Donald Trump - Nước Mỹ nhìn từ bên trong (Crippled America - How to make America great again) của ông Donald Trump, bản tiếng Việt do Công ty Nhã Nam và Nhà xuất bản Thế Giới ấn hành.