Phóng to

Cô gái trẻ mang đứa con đang nằm nôi của mình đến bãi rác để vừa trông con vừa làm việc

TT - Hàng triệu khán giả thế giới xúc động và thích thú theo dõi công việc của chú người máy dọn rác phế thải trong bộ phim hoạt hình Wall-E của Hãng Pixar. Ít ai biết chân dung hiện thực của Wall-E cay đắng nhiều hơn thế.

Mở đầu bộ phim hoạt hình Wall-E, chú người máy dọn rác phế thải miệt mài thu dọn những đống rác khổng lồ trên Trái đất hoang tàn. Trong những đống rác phế thải ấy, Wall-E tìm thấy và giữ lại những đồ vật nhỏ nhắn: chiếc áo lót phụ nữ, những món đồ chơi trẻ con, một chiếc giày da, một hộp nhẫn... Chú đem về nhà, trang hoàng “căn hộ” nhỏ bé của mình.

Hãy hình dung Wall-E không phải là chú robot mà thay thế vào đó là những đứa trẻ 15 tuổi, những cô gái bồng con, những phụ nữ lam lũ. Đó chính là chân dung hiện thực của Wall-E: những nhân vật trong bộ phim tài liệu Recycled life (Đời tái sinh) của nữ đạo diễn Leslie Iwerks.

Đời tái sinh xoay quanh những mảnh đời ở bãi rác lớn nhất Trung Mỹ, nằm gần thủ đô Guatemala. Bãi rác khổng lồ này là “mái nhà” của 2.000 gia đình. Họ đã sống và làm việc ở bãi rác lớn nhất và ô nhiễm nhất Trung Mỹ suốt 60 năm qua.

Phóng to
Những đứa trẻ rạng rỡ với chiến lợi phẩm tìm thấy từ bãi rác	Và Wall-E với niềm hạnh phúc tìm thấy món đồ chơi cho mình

Lần đầu tiên trong đời, Leslie Iwerks cùng các đồng nghiệp nhìn thấy những xác chết trẻ em, những xác thú thối rữa, những bình gas xì hơi và mùi hôi thối nồng nặc khi họ quay phim. Với thế giới bên ngoài, bãi rác ở Guatemala là “địa ngục trần gian”, nhưng với những con người nơi đây, họ xem đó là nhà, là miếng cơm manh áo. Họ tận hưởng cuộc sống của mình với niềm hạnh phúc giản đơn, với những nụ cười hạnh phúc khi tìm thấy những vật dụng đời thường.

Những đứa trẻ không được học hành chạy lon ton hò hét mừng rỡ khi thấy những chiếc xe tải chở rác đến. Chúng lao vào, lôi ra từ đống rác đủ thứ đồ chơi, đồ ăn và cả ghế bành đầy nấm mốc; chúng hoan hỉ ngồi lên ghế tận hưởng chiến lợi phẩm của mình. Ở nơi hôi thối và bẩn thỉu ấy, nụ cười của bọn trẻ thật rạng rỡ lạ thường. “Tình người có thể tỏa sáng trong những tình huống mà bạn ít ngờ đến nhất - Mike Glad, nhà sản xuất bộ phim, nói - Những con người này không bần cùng vì họ không hề quan tâm đến điều đó. Chính gia đình, sự đoàn kết và sự an bình trong tâm hồn có thể giúp họ vượt qua những điều kiện khắc nghiệt”.

Theo chân những nhân vật của mình, Leslie cho thế giới nhìn thấy số phận những con người sống nơi đây. Charlie de Leon với nàng mèo Mish mà anh nhặt được từ đống rác cùng “căn hộ” gọn gàng chật ních “chiến lợi phẩm” và những “bữa ăn thịnh soạn miễn phí”, đôi khi vẫn còn hơi ấm, lấy từ những chiếc xe chở đồ ăn thừa của các nhà hàng. Hanley Denning, cô gái Mỹ 35 tuổi, tám năm trời miệt mài lập nên trung tâm giáo dục gần bãi rác dành cho trẻ em, thành lập Tổ chức Safe Passage với hi vọng đem đến một tương lai tươi sáng hơn cho bọn trẻ và gia đình. (Hanley không may qua đời trong một tai nạn giao thông ngay trước khi bộ phim được đề cử Oscar năm 2007).

Những nỗ lực của Hanley đã có kết quả, nhất là sau vụ thảm họa bất ngờ vào năm 2005, khi bãi rác bị thiêu cháy vì chất thải xăng dầu. Từ đó, người ta không cho trẻ em dưới 14 tuổi làm việc ở bãi rác và những nhà mở dành cho chúng được mọc lên. Chính quyền buộc phải quan tâm hơn về giáo dục và y tế cho những con người ở đây.

Tương tự, nỗ lực làm phim của Leslie cũng gặt hái được kết quả tốt đẹp. Sau bốn năm theo đuổi đề tài, Leslie hoàn thành bộ phim Đời tái sinh vào năm 2006 và nhận được đề cử Oscar cho phim tài liệu ngắn xuất sắc nhất.

Con nhà nòi Là cô gái thuộc thế hệ thứ ba trong gia đình có truyền thống điện ảnh (ông nội cô là Ub Iwerks, người đã sáng tạo nhân vật chuột Mickey và cha cô, Don Iwerks, người từng đoạt giải Oscar trọn đời vì những cống hiến cho công nghệ điện ảnh Hoa Kỳ), Leslie Iwerks tiếp nối truyền thống bằng những bộ phim có sức ảnh hưởng với xã hội. Đời tái sinh của cô không chỉ đoạt hàng loạt giải thưởng điện ảnh mà còn đem đến cảm hứng cho những người làm phim của Hãng Pixar, khi họ đang thực hiện phần phác thảo ý tưởng cho bộ phim hoạt hình Wall-E. (Leslie làm việc tại Hãng Pixar và cô đã thực hiện bộ phim tài liệu dài Pixar story sau khi gây tiếng vang với Đời tái sinh). Thông điệp của bộ phim về niềm hi vọng và sự sống còn của những số phận con người sống trên bãi rác, cùng lời cảnh báo về rác thải và môi trường đã được chuyển tải vào bộ phim hoạt hình của Hãng Pixar một cách nhẹ nhàng. Đó là một minh chứng khác cho thấy sức mạnh của thể loại phim tài liệu.