Sách do Nhã Nam liên kết với NXB Tri Thức ấn hành - Ảnh: L.ĐIỀN

Đây cũng là tập sách cuối cùng được ông Tạ Chí Đại Trường săn sóc bản thảo lúc Công ty Nhã Nam đang biên tập, nhưng rốt cuộc ông qua đời trước khi sách kịp in xong.

Nhan đề sách như một cách nhìn riêng về hành trình nghiên cứu lịch sử của mình, “chuyện phiếm” nhưng đây không phải là loại sách “nói cho vui”.

Ngược lại, sáu thiên khảo cứu trong sách này thực sự là sáu công trình để đời, không những bởi giá trị đặc biệt như vạch một hướng tiếp cận khi nghiên cứu đề tài tiền trong lịch sử, mà những cảm nhận sử học của Tạ Chí Đại Trường còn là chất liệu quan trọng để các thế hệ tiếp theo chọn một cách thế để nghiên cứu lịch sử sao cho nhuần nhị mà sâu sắc, tung tẩy nhưng rất đỗi nghiêm nhặt trong từng cứ liệu nhỏ nhất.

Hãy đọc Sex và triều đại để rồi à lên, đề tài hay như thế này mà sao mãi đến Tạ Chí Đại Trường mới thấy khảo và viết? Hay như đọc thiên sử luận Trần, cảm nhận đầu tiên là tác giả phải làu thông bao nhiêu dữ liệu sự kiện và am tường các mối quan hệ lắt léo phức tạp qua ngần ấy thời gian hưng phế... mới có được cách viết tới lui vô ngại như vậy.

Chỉ riêng về nghiên cứu đồng tiền trong lịch sử Việt Nam, sách này in cả ba thiên khảo cứu của Tạ Chí Đại Trường: Tiền bạc, văn chương và lịch sử; Thêm chút tiền cho toàn thư; Thần tiền và tiền thần. Đây là một trong những đề tài được ông theo đuổi trong một thời gian dài, từ hồi trai trẻ trước 1975 cho mãi đến những năm gần cuối đời.

Còn nữa, sách này có một thiên Tây tiến, lại cũng là một đề tài độc đáo của nhà sử học Tạ Chí Đại Trường: Nghiên cứu về biên giới Đại Việt, những vấn đề liên quan đến Trung Hoa và các tộc người thiểu số.

Vậy đó, nếu chúng ta muốn thay đổi quan niệm ít nhiều lầm tưởng khi cho rằng sử học là những vấn đề khô khan chán ngắt hay sách sử của ta thường không có gì mới lạ hay ho, hãy bắt đầu bằng việc đọc Tạ Chí Đại Trường.