Nguyên nhân có nhiều, nhưng khó phủ nhận thực tế: "Không có nhóm cổ phiếu công nghệ dẫn dắt, đặc biệt là các 'trend' mới như AI, bán dẫn, Việt Nam khó thu hút vốn mới", tổng giám đốc một công ty chứng khoán nhận định.

Bỏ lỡ làn sóng hút vốn mới?

Ông Trương Hiền Phương, giám đốc cấp cao Chứng khoán KIS, phân tích: tại Mỹ, lợi nhuận dự báo của nhóm công nghệ năm nay cao gấp ba lần mặt bằng chung, nhờ vậy cổ phiếu lớn liên tục lập đỉnh. Ở Trung Quốc, cổ phiếu công nghệ thậm chí vượt trội Nasdaq nhờ cú hích AI và tham vọng tự chủ chip.

Dù khó so sánh thị trường cận biên với Mỹ hay Trung Quốc, khẩu vị nhà đầu tư mỗi nơi khác nhau, nhưng theo ông Phương, khoảng trống cổ phiếu công nghệ vẫn khiến chứng khoán Việt mất không ít cơ hội hút dòng tiền toàn cầu.

Giữa tháng 8, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE) ban hành Quy tắc xây dựng và quản lý chỉ số cổ phiếu công nghiệp hiện đại và công nghệ (VNMITECH). Bộ chỉ số mới được kỳ vọng giúp các quỹ ETF có thêm lựa chọn đa dạng. Đây cũng là bước đi nhằm cân bằng cấu trúc thị trường, vốn lâu nay chịu chi phối bởi nhóm tài chính - ngân hàng.

Theo HoSE, VNMITECH dự kiến gồm 30 - 50 cổ phiếu, chọn lọc từ các ngành nguyên vật liệu (VNMAT), công nghiệp (VNIND) và công nghệ thông tin (VNIT) theo tiêu chí chặt chẽ.

Điều kiện cơ bản là vốn hóa điều chỉnh free-float tối thiểu 1.500 tỉ đồng, thanh khoản bình quân ít nhất 20 tỉ đồng/phiên...

Về lý thuyết ông Phương nhận định việc xây dựng chỉ số công nghiệp - công nghệ là hấp dẫn. Nhưng thực tế, danh sách nhóm công nghệ khá "hiu hắt", gần như chỉ có FPT đáng chú ý.

Nhưng cổ phiếu này đang là tâm điểm bán ròng của khối ngoại (hơn 16.000 tỉ đồng từ đầu năm. Thị giá cũng rơi khỏi mốc 100.000 đồng sau khi từng đạt đỉnh 152.500 đồng cuối năm ngoái).

Ông Nguyễn Thế Minh, giám đốc phân tích khối khách hàng cá nhân Chứng khoán Yuanta Việt Nam, cũng nhấn mạnh thị trường đang thiếu vắng nhóm công nghệ. Ông cho rằng một phần nguyên nhân khiến dòng vốn ngoại rời đi từ năm 2024 không phải do định giá kém hấp dẫn hay nền tảng yếu, mà nhiều khả năng vì thiếu cổ phiếu công nghệ.

Trong khi đó dòng tiền toàn cầu đổ mạnh vào Mỹ, Đài Loan và Hàn Quốc - những trung tâm công nghệ và bán dẫn hàng đầu thế giới.

Ông Nghiêm Phú Cường, chuyên gia phân tích Chứng khoán MB (MBS), ước tính đến ngày 22-8, top 5 cổ phiếu có tỉ trọng lớn nhất trong VNMITECH chiếm 64% vốn hóa. Tuy nhiên, VNMITECH chỉ tăng 13,9% từ đầu năm - thấp hơn đáng kể so với mức tăng 29,6% của VN-Index.

Rào cản từ chính sách

Thị trường vẫn thiếu vắng cổ phiếu công nghệ, ông Trương Hiền Phương phân tích có yếu tố do rào cản từ quy định. Đặc thù doanh nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam thường cần vốn lớn giai đoạn đầu để phát triển công nghệ, mở rộng người dùng, xây dựng hạ tầng..., nên thường lỗ tạm thời. 

Song quy định hiện hành yêu cầu doanh nghiệp IPO phải có lãi hai năm liên tiếp trước khi chào bán và không có lỗ lũy kế.

Ông Nguyễn Thế Minh đồng tình: phần lớn doanh nghiệp công nghệ Việt Nam hiện là start-up, hoặc mới ở giai đoạn hòa vốn. Các start-up khó niêm yết do quy định yêu cầu phải có lãi. Ngay cả những công ty lớn, được ví như "kỳ lân" như VNG vẫn ghi nhận lỗ lũy kế.

Vài năm tới thị trường cổ phiếu công nghệ Việt Nam khó sôi động ngay. Để tiếp vốn cho sự lớn mạnh của doanh nghiệp công nghệ, nhiều chuyên gia đề nghị cần thành lập sàn giao dịch riêng cho start-up và công ty công nghệ.

Theo ông Minh, sàn này cần khung pháp lý riêng, được thí điểm bởi các quỹ chính phủ (quỹ đầu tư mạo hiểm) để khuyến khích quỹ tư nhân tham gia. Cách làm này sẽ giúp start-up chuyển từ giai đoạn khởi nghiệp sang có lãi, đủ điều kiện niêm yết nhanh hơn.

Ý tưởng này không phải bất khả thi khi Việt Nam đang xây dựng hai trung tâm tài chính quốc tế với cơ chế mở tại Đà Nẵng và TP.HCM. Cuối tháng 7, lãnh đạo UBND TP Đà Nẵng cũng tiết lộ đề xuất nghiên cứu hình thành sàn giao dịch tài sản số và sàn chứng khoán dành cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Ông Trương Hiền Phương nhấn mạnh không thể hạ tiêu chuẩn IPO cho tất cả doanh nghiệp đại chúng, bởi yêu cầu này nhằm bảo vệ nhà đầu tư. Do vậy, việc lập sàn giao dịch riêng cho nhóm công nghệ là cần thiết. 

Nhiều thị trường quốc tế đã áp dụng mô hình này, nhiều doanh nghiệp công nghệ có tiềm năng tăng trưởng mạnh nếu được tiếp cận vốn, trong khi nhiều nhà đầu tư ưa mạo hiểm sẵn sàng đồng hành.

Ngoài ra khi vắng câu chuyện công nghệ hấp dẫn, ông Phương cho biết lĩnh vực tài sản số đang mở ra cơ hội hút vốn mới. Một cổ phiếu hiếm hoi tham gia mảng này đã liên tục lập đỉnh kể từ tháng 8, đạt gần 30.000 đồng/cổ phiếu, so với mức 12.000 - 13.000 đồng/cổ phiếu ba tháng trước. 

"Tài sản số, doanh nghiệp blockchain, công ty đẩy mạnh công nghệ vào mảng này hoàn toàn có thể tạo nên câu chuyện mới trên thị trường chứng khoán", ông Phương nói.

Ông Minh kỳ vọng việc thu hút những tập đoàn hàng đầu như NVIDIA hay TSMC đầu tư vào Việt Nam sẽ tạo cú hích lan tỏa, thúc đẩy hình thành hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ bán dẫn, công nghệ phần cứng, qua đó nâng tầm vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Chứng khoán bất ngờ 'xanh tím', loạt cổ phiếu ngân hàng tăng mạnh

Sau đợt giảm sâu từ vùng đỉnh, nhóm cổ phiếu ngân hàng đồng loạt bật tăng trở lại. HDB và VPB ghi nhận diễn biến hồi phục tích cực góp phần củng cố sắc xanh của thị trường chứng khoán hôm nay.