Điều gì xảy ra với người sống sót sau khi bị sét đánh?

HOÀNG THI

Có người phải học đọc, viết lại từ đầu sau khi bị sét đánh. Cũng có người bỗng trở nên 'siêu chịu lạnh' sau khi thoát khỏi 'thiên lôi'.

Sét là một trong những hiện tượng xảy ra thường xuyên nhất trong tự nhiên. Thống kê cho thấy mỗi năm có khoảng 250.000 người bị sét đánh.

Nhiều người chết, nhưng cũng không ít trường hợp sống sót kỳ diệu sau khi bị sét đánh.

Dù vậy, theo Live Science, người sống sót sau khi bị sét đánh có thể gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cả về thể chất lẫn tinh thần.

Về mặt thể chất, sét có thể gây ra các vết bỏng trên da người, thường được gọi là "hoa sét" Lichtenberg - những dấu hiệu tạm thời trên da do mạch máu bị tổn thương và chảy dịch vào mô xung quanh.

Ngoài ra, những người bị sét đánh cũng có thể trải qua ngừng tim và ngừng thở do sét ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống tim mạch và thần kinh. Sét còn có thể gây tổn thương não, mất trí nhớ và co giật.

Về mặt tâm lý, những người sống sót sau sét đánh có thể mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế sau chấn thương, gặp các vấn đề về tâm trạng và cảm xúc lâu dài. Các nhà nghiên cứu chỉ ra những vấn đề về thần kinh và cơ bắp có thể kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nạn nhân bị sét đánh.

Trí nhớ mất sạch sau sét đánh

Một trong những người sống sót sau sét đánh là Scott Knudsen, một cao bồi tại Texas (Mỹ). Năm 2023, Scott Knudsen chia sẻ với truyền thông và Cơ quan quản lý khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ (NOAA) về câu chuyện của mình nhằm nâng cao nhận thức của mọi người về sét đánh.

Scott Knudsen nhớ lại tai nạn xảy ra vào năm 2005, đúng ngày thôi nôi con gái anh. Anh đang ẵm con trên tay và vợ đứng kế bên, cạnh chuồng ngựa tổ chức sinh nhật, thì bị sét đánh. Trời hôm ấy xanh trong, nhưng cách đó khoảng 20km lại đang có bão.

Vợ anh bị thương ở mắt và tai, còn con gái anh bị thương nhẹ. Chỉ có Scott Knudsen là bị nặng nhất do tia sét đánh thẳng vào đầu anh. Anh gần như không thể tự di chuyển. Cử động cơ mặt của anh cũng rất khó khăn.

Đặc biệt, kết quả quét não cho thấy nhận thức của anh bị ảnh hưởng nặng. Trí nhớ của Knudsen gần như bị xóa sạch hoàn toàn, bao gồm cả kiến thức về cách thực hiện các kỹ năng cơ bản như đọc, viết. Năm đó, anh 37 tuổi.

Vậy là vợ anh phải dạy lại cho anh đọc và viết. Knudsen nói đùa rằng vợ mình như có thêm một đứa con là anh. Hai người cùng nhau học lại số đếm trên bằng bàn phím điện thoại, xem ca nhạc thiếu nhi trên tivi để học từ vựng.

Anh cũng được học lại những kỹ năng trước đây: học đi, học chăm ngựa, học lái xe… Sau khoảng 3 tháng, Knudsen bắt đầu có tiến bộ.

Sau gần 20 năm có dịp hồi tưởng, Scott Knudsen cho biết khoảng thời gian gặp nạn và hồi phục cho anh hiểu giá trị của gia đình và cuộc sống. Anh cũng đã thành lập một dự án thúc đẩy nhận thức của cộng đồng cao bồi về sét đánh.

"Siêu chịu lạnh" sau khi thoát khỏi "thiên lôi"

Harold Deal cũng là một người từng bị sét đánh. Tai nạn xảy ra với anh vào năm 1969, lúc anh 31 tuổi, ở Lawson, Missouri (Mỹ). Sét đánh trúng anh vào lúc 9h12 tối, hất văng anh ngã xuống đất. Đến khoảng 4h20 rạng sáng hôm sau, anh mới dần tỉnh.

Trong tháng tiếp theo, Deal không thể đi lại và mỗi cử động đều khiến lưng anh đau nhức. Anh phải phẫu thuật lưng tại Bệnh viện St. Mary ở thành phố Kansas. Bác sĩ tháo 2 đốt sống lưng của Deal, khiến anh lùn đi gần 6cm.

Sau phẫu thuật, Deal không còn đau nhức nhưng bác sĩ nói anh sẽ không thể đi lại được nữa. Sau này, Deal tập tành và đi được, nhưng đó không phải là điều lạ nhất. Tia sét đã để lại cho Deal một khả năng kỳ lạ: anh không bị lạnh.

Deal đã thử ra ngoài ở nhiệt độ dưới 0^oC ở Hell, Michigan, không mặc áo khoác, không mặc áo dài tay, không mặc quần dài nhưng vẫn không thấy lạnh. Deal có thể ngồi trong bồn nước đá và tắm trong xe trượt tuyết. Trời nóng làm anh khó chịu.

Tiến sĩ Mary Ann Cooper - thuộc Chương trình nghiên cứu chấn thương do sét đánh tại Đại học Illinois ở Chicago - cho rằng sét đánh có thể ảnh hưởng đến cơ thể theo cách này nhưng không thể đoán trước được.

Những trường hợp như Deal là vô cùng hiếm và hầu hết bác sĩ đều không tin được. Tuy nhiên theo tiến sĩ Cooper, có thể sét đánh đã làm ảnh hưởng đến các dây thần kinh cảm giác ở Deal.

Mỹ: gần 90% sống sót sau sét đánh

Theo The Guardian, dù bạn thường nhìn thấy tia sét "xé toạc" bầu trời nhưng thường một tia sét chỉ rộng từ 2-3cm. Dù vậy, tia sét điện tích mạnh đến mức có thể đi kèm nhiệt độ 30.000^oC, nóng hơn 5 lần so với bề mặt Mặt trời.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (Mỹ), quốc gia này ghi nhận khoảng 40 triệu cú sét đánh xuống đất mỗi năm. Tuy nhiên, tỉ lệ người bị sét tấn công rất nhỏ, chưa đến một phần triệu.

Trong số những người không may mắn đó, gần 90% sống sót. Trong 15 năm, từ 2006 đến 2021, 444 trường hợp tử vong do sét đã được ghi nhận trên toàn nước Mỹ.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, số người tử vong do sét gây ra từ năm 2017 đến cuối tháng 7-2022 là 175 người.