Chứng tiểu nhiều

  Tiểu nhiều lần là một than phiền thường gặp. Tiểu nhiều lần liên quan tới bàng quang, bàng quang là một cơ quan có nhiệm vụ lưu trữ rồi thải nước tiểu ra ngoài. Thận thải chất dư và độc do biến dưỡng cơ thể bằng nước. 

  Nước tiểu do thận thải ra bình thường khoảng 1ml/phút, tức khoảng 1,2-2 lít/ngày. Nước tiểu không ra ngoài liên tục mà được trữ lại rồi thải ra ngoài lúc thuận tiện, đó là nhờ bàng quang. 

  Bàng quang là một túi chứa, có khả năng giãn nở và co bóp, dung tích khoảng 300-400ml. Bàng quang nhận nước tiểu từ thận xuống qua 2 niệu quản và tống ra ngoài qua niệu đạo. Bàng quang được điều khiển từ hệ thần kinh giao cảm và trung ương. Bàng quang đầy cho tín hiệu thần kinh cảm giác về tủy sống. Tủy sống có phản xạ đưa tín hiệu vận động đến bàng quang co bóp tống nước tiểu ra ngoài. Khi em bé lớn hệ thần kinh trung ương phát triển sẽ can thiệp vào cung phản xạ này, kềm phản xạ đến khi thuận tiện.

  Ngoài ra, lượng nước tiểu mỗi ngày khoảng 1,2-2 lít. Dung tích bàng quang khoảng 300-400ml. Qua đó ta thấy người bình thường đi tiểu dưới 7 lần/ngày. Tuy thế bình thường ban đêm ngủ 8 giờ, không đi tiểu, hay chỉ 1 lần. Đó là do chất nội tiết ADH tiết ra nhiều hơn vào ban đêm làm thận cô đặc nước tiểu nhiều hơn nên làm giảm lượng nước tiểu về đêm.

  Nước trong cơ thể được duy trì ổn định ở khoảng 70%. Ở tỉ lệ này nồng độ các chất phù hợp cho hoạt động cơ thể. Khi nồng độ này cao thì chất đó bị thải ra qua thận trong môi trường nước (đường thải khác là mồ hôi và hơi thở). Lượng nước đã mất làm ta khát phải uống vào để bù. Khi uống nước (bia) nhiều quá không phải do khát, mà là nồng độ các chất giảm phải thải bớt nước loãng ra, lượng nước tiểu nhiều gây ra đi tiểu nhiều.

Nguyên nhân của chứng tiểu nhiều

  Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng tiểu đêm và được chia làm 2 nhóm: tại chỗ và toàn thân.

Nhóm tại chỗ gồm:

*  Nhiễm trùng tiểu: Tại thận, bàng quang, tuyến tiền liệt, niệu đạo.

   - Nhiễm trùng bàng quang nếu cấp tính thì bàng quang căng lên và đau(bụng dưới) nên phải đi tiểu thường. Viêm mạn thì bàng quang co nhỏ nên không trữ được nhiều nước tiểu.

*  Viêm bàng quang mô kẽ: (không thấy vi sinh gây bệnh), có thể tiểu nhiều lần trong 1 giờ.

   - Bàng quang tăng hoạt (OAB-over active bladder) được cho là do thần kinh trong thành bàng quang bị kích thích nhiều.

   - Bướu bàng quang (lành hay ác tính) gây viêm, chảy máu. Bướu khi to chèn ép gây rối loạn đi tiểu.

*  Tuyến tiền liệt:

   - Tuyến tiền liệt to (theo tuổi) chèn ép đường ra, tiểu khó, tiểu không hết. Tồn lưu nước tiểu nhiều, mỗi lần tiểu được ít nên phải tiểu nhiều lần. Tuyến tiền liệt to có thể là bướu lành hay bướu ác (ung thư).

   - Viêm tuyến tiền liệt thường ở người trẻ cấp tính có triệu chứng đau, tiểu khó. Mạn tính thì nóng, rát, buốt, kích thích đi tiểu, buồn bực.

*  Sa sàn chậu ở phụ nữ: Có thể làm sa bàng quang, tử cung hay ruột. Có thể gây tiểu khó, tiểu không hết, tiểu són…

Nhóm toàn thân gồm:

*  Nội tiết:

   - Đái tháo đường (tiểu đường): Chất nội tiết insulin thiếu hay vô hiệu làm đường trong máu cao phải thải ra qua thận kéo theo nước. Lượng nước tiểu nhiều (đa niệu) nên đi tiểu nhiều lần.

   - Đái tháo đường còn tổn hại dây thần kinh, làm cảm giác và vận động của bàng quang giảm.

   - Đái tháo nhạt, ít gặp hơn, do thiếu chất nội tiết ADH. Nước tiểu có thể đến vài chục lít mỗi ngày.

   - Suy tuyến giáp gây mệt mỏi, ảnh hưởng thần kinh bàng quang.

   - Mãn kinh: Estrogen giảm gây thay đổi niêm mạc âm đạo, niệu đạo

*  Dư cân làm tăng tỉ lệ tiểu són.

*  Ngưng thở lúc ngủ: Hay gặp ở người ngủ ngáy, thức giấc rồi đi tiểu đêm thường trên 2-3 lần/ngày.

Những biến chứng của chứng tiểu nhiều

  Tuyến tiền liệt ở vùng cổ bàng quang. Viêm tuyến tiền liệt tạo cảm giác mắc tiểu thường xuyên. Ung thư bàng quang hay tuyến tiền liệt giai đoạn tiến triển gây tiểu máu và rối loạn đi tiểu.

  Tuy nhiên, số lần đi tiểu không phản ánh trực tiếp chức năng thận. Lượng nước tiểu có thể phản ánh chức năng thận. Lượng nước tiểu giảm, thậm chí vô niệu khi suy thận cấp nặng hay suy thận mạn giai đoạn cuối. Lượng nước tiểu có thể tăng trong suy thận cấp mức độ nhẹ, suy thận đang phục hồi, suy thận mạn giai đoạn nhẹ-vừa.

  Để phát hiện suy thận qua nhận xét lượng nước tiểu bất thường rồi tư vấn y khoa. Các xét nghiệm cơ bản về chức năng thận là urea/máu, BUN, creatinine/máu và chi phí không cao. Nhưng để điều tra nguyên nhân thì phải khảo sát thêm nhiều.

Điều trị chứng tiểu đêm

  Hầu hết, chứng tiểu nhiều không do các bệnh nguy hiểm nhưng gây phiền toái trong sinh hoạt, công việc, mất ngủ… Giải quyết triệu chứng tiểu nhiều phải tìm nguyên nhân.

- Có thể bắt đầu bằng điều chỉnh lối sống, thời điểm uống nước, giảm bia, cà phê.

- Giảm cân, tập thể dục.

  Viêm bàng quang mô kẽ, bàng quang tăng hoạt, hội chứng tuyến tiền liệt không nguy hiểm nhưng chúng ta chưa hiểu rõ cơ chế sinh bệnh nên điều trị khó khăn. Vì vậy, cần tập luyện, hỗ trợ tâm lý, thuốc giảm co thắt.

  Điều trị bệnh gốc: nhiễm trùng, bướu tuyến tiền liệt, sa sàn chậu, nội tiết..., từ dùng thuốc đến nội soi, phẫu thuật.