Như vậy, sau Đường Lâm, cư dân phố cổ Đồng Văn đã chọn con đường trả lại di tích cấp quốc gia để được cải tạo ngôi nhà có danh di sản nhưng lại xuống cấp không thể tiếp tục sinh sống nổi. Theo ông Sùng Đại Hùng, hiện ở phố cổ Đồng Văn có 18 nhà xuống cấp nghiêm trọng, nhiều nhà có tuổi đời hơn 100 năm cần phải sửa chữa ngay.

Trên thực tế, từ khi được công nhận di tích cấp quốc gia và được quy hoạch thành khu du lịch, việc bảo tồn phố cổ Đồng Văn đã được đặt ra rất lâu. Tuy nhiên, những ngôi nhà cứ hư hỏng, xuống cấp dần, người dân chờ mỏi mòn nhưng vẫn chưa có ngân sách sửa chữa. “Bà con đòi trả danh hiệu từ lâu, chúng tôi cũng vận động. Bà con có nghe, nhưng chờ mãi không thấy có kế hoạch sửa chữa nhà thì bà con nghĩ lãnh đạo huyện nói dối. Nhưng huyện thì không có tiền, đề án của Sở VH-TT&DL mãi chưa thấy gì. Đợi mấy năm rồi” - ông Hùng nói.

Đem câu chuyện này đi hỏi giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Giang, ông Hoàng Văn Kiên lại khẳng định: qua kiểm tra chưa thấy gì bức xúc lắm. “Có thể tâm lý chung người dân thấy nhà quá xuống cấp mà chưa được đầu tư kịp thời thì người ta nghĩ vậy”. Tuy nhiên, ông Kiên cũng thừa nhận vì vấn đề kinh phí, việc trùng tu phố cổ Đồng Văn chưa được thực hiện kịp thời. Theo ông Kiên, trong quý 4-2013, Hà Giang sẽ tập trung trùng tu khẩn cấp mười căn nhà có nguy cơ cao nhất. Nguồn vốn được huy động từ ngân sách địa phương và xã hội hóa từ các doanh nghiệp. Những năm tiếp theo, sẽ tiếp tục rót ngân sách để trùng tu các ngôi nhà khác.

Phố cổ Đồng Văn thuộc thị trấn Đồng Văn (Hà Giang) nằm giữa một thung lũng được bao bọc bởi núi đá. Khu phố được hình thành từ cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, là khu vực sinh sống của người Mông, Tày, Hoa. Kiến trúc của phố cổ chủ yếu là những ngôi nhà hai tầng trình tường, lợp ngói âm dương. Hiện phố cổ Đồng Văn còn giữ được khoảng 40 ngôi nhà cổ có tuổi đời trên 100 năm.