Ông Mã Anh Cửu đứng bên một hòm thư trước bưu điện mà Đài Loan xây dựng trái phép trên đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam - Ảnh: AFP

Báo Washington Post dẫn lời đại diện cơ quan ngoại giao của lãnh thổ Đài Loan, ông Bruce Linh Hồ, cho biết chuyến đi đảo Ba Bình lần này nhằm mục đích chống lại việc Philippines đưa vấn đề tranh chấp ở Biển Đông ra Tòa thường trực trọng tài quốc tế ở The Hague.

Vị quan chức này còn nói rằng chuyến thăm của đoàn nhà báo quốc tế nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền của Đài Loan ở khu vực này dù lãnh thổ Đài Loan cách đảo Ba Bình đến 2.000km và Đài Loan cũng chưa hề có chứng cứ gì cho thấy có chủ quyền ở Biển Đông.

Mặt khác, ông Bruce Linh Hồ còn nói rằng chuyến đi cũng nhằm chứng minh đảo Ba Bình là một nơi có thể có người ở chứ không đơn thuần là một “đảo đá” như Philippines tuyên bố trong hồ sơ nộp lên Tòa thường trực trọng tài quốc tế. Một động thái mà giới chuyên gia cho rằng Đài Loan sẽ góp phần gây căng thẳng ở Biển Đông.

Hãng tin Reuters cho biết hơn 20 nhà báo đã đi trên chiếc máy bay vận tải của không quân Đài Loan C-130, đáp xuống một đường băng sân bay mà Đài Loan xây dựng trái phép ở đảo Ba Bình.

Ông Bruce Linh Hồ dẫn đầu đoàn nhà báo này đã đến thăm bưu điện, giếng nước ngọt, cảng biển và cả một ngôi chùa xây dựng theo kiểu truyền thống của Trung Quốc mà Đài Loan xây dựng trái phép trên đảo Ba Bình.

Hiện tại Đài Loan đã xây dựng trái phép một bệnh viện có 10 giường, một trạm hải đăng và trạm hỗ trợ ngành công nghiệp chế biến cá trên đảo Ba Bình. Ngoài ra, Đài Loan cũng triển khai khoảng 200 người cư trú trái phép trên đảo Ba Bình, chủ yếu là lính tuần duyên biển.

Chính quyền lãnh thổ Đài Loan từng rót 100 triệu USD để nâng cấp đường băng sân bay và xây dựng một bến cảng có thể chứa tàu tuần duyên nặng 3.000 tấn.

Ngày 28-1-2016, cựu lãnh đạo Mã Anh Cửu đã đến đảo Ba Bình bất chấp phản ứng của Việt Nam và các nước xung quanh.

Thông cáo từ Văn phòng của ông Mã Anh Cửu cho biết ông Mã Anh Cửu đã đến thăm các cơ sở y tế và nông nghiệp trên đảo Ba Bình, đồng thời nói với các quan chức cảnh sát biển ở đó rằng ông muốn nâng cao năng lực y tế trên đảo Ba Bình nhằm phục vụ mục đích nhân đạo. 

Mỹ đã lên tiếng chỉ trích chuyến đi này của ông Mã. Washington khẳng định chuyến đi của ông Mã là vô ích và kêu gọi các bên tránh thực hiện những bước có thể làm căng thẳng tình hình Biển Đông.

Khi biết kế hoạch ra thăm đảo Ba Bình của ông Mã Anh Cửu, bà Sonia Urbom, người phát ngôn của Viện Mỹ ở Đài Loan (AIT) - nơi được coi như cơ quan đại diện ngoại giao của Mỹ ở vùng lãnh thổ này - tuyên bố Mỹ thất vọng về việc ông Mã Anh Cửu lên kế hoạch ra đảo Ba Bình.

Bà cho rằng những hành động như vậy cực kỳ vô ích và sẽ không đóng góp gì cho giải pháp hòa bình giải quyết tranh chấp ở Biển Đông.

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao VN Lê Hải Bình tuyên bố việc lãnh đạo Đài Loan, bất chấp quan ngại của VN và của cộng đồng quốc tế, vẫn tiến hành chuyến đi đến đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa của VN là xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của VN.

Người phát ngôn Lê Hải Bình cho rằng chuyến thăm trái phép đảo Ba Bình của ông Mã Anh Cửu đã đi ngược lại những phát biểu gần đây của phía Đài Loan mong muốn đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông.

“Một lần nữa, VN khẳng định có đầy đủ căn cứ pháp lý và chứng cứ lịch sử khẳng định chủ quyền không tranh cãi của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Chúng tôi kiên quyết phản đối và yêu cầu phía Đài Loan chấm dứt ngay việc vi phạm chủ quyền của Việt Nam, không tái diễn các hành động tương tự, làm leo thang căng thẳng, phức tạp tình hình ở Biển Đông” - người phát ngôn Lê Hải Bình nhấn mạnh.