Công ty khám phá bộ gen người của cô gái 'tay ngang'

D.KIM THOA

TTO - Không có kiến thức nền tảng về kinh doanh, thương mại, Shoko Takahashi đã 'điếc không sợ súng' để tư duy thoát ra khỏi lối mòn.

Cô Shoko Takahashi - Ảnh: Japan Times

Mối lương duyên giữa khoa học và kinh doanh chưa bao giờ ngọt ngào đến thế với cô gái trẻ Shoko Takahashi.

Công ty Genequest mà Shoko Takahashi giữ vị trí CEO là công ty đầu tiên tại Nhật Bản cung cấp các dịch vụ kiểm tra bộ gen người ở quy mô rộng, bao trùm cho khách.

Takahashi thành lập công ty này năm 2013, trong lúc làm luận án tiến sĩ về bộ gen người để vừa kinh doanh ngắn hạn vừa có dữ liệu phục vụ nghiên cứu lâu dài.

Thời điểm đó, Takahashi chưa hề có kiến thức nền tảng nào về kinh doanh, thương mại. Tuy nhiên, về sau cô thừa nhận có lẽ chính vì thiếu kinh nghiệm mảng này đã khiến cô "điếc không sợ súng" để tư duy thoát ra khỏi lối mòn.

Từng có nhiều công ty khác có dịch vụ cung cấp thông tin một phần nào đó về các bộ gen người ở Nhật, song các công ty này mới chỉ chăm chú khai thác khía cạnh thương mại của công nghệ phân tích bộ gen với cách tiếp cận thông tin theo kiểu cục bộ, chẳng hạn chỉ nghiên cứu những bộ gen liên quan bệnh béo phì.

Cách tiếp cận này không đòi hỏi nhiều đầu tư và cũng có nhu cầu rất lớn trong thị trường nói chung. Tuy nhiên, Công ty Genequest chọn cách đi riêng theo hướng tiếp cận thông tin tổng thể về bộ gen người.

"Tôi đã nhận ra tầm quan trọng của việc sử dụng dữ liệu bộ gen chúng tôi thu thập được. Chúng tôi khác với các đối thủ cùng thị phần là chúng tôi tập trung vào nghiên cứu" - nữ doanh nhân Shoko Takahashi chia sẻ với tờ Japan Times.

"Việc thu thập được nhiều dữ liệu hơn sẽ làm tăng tốc độ nghiên cứu, điều này rất quan trọng trong việc bào chế ra các loại thuốc cho thế giới", cô thêm.

Trong gia đình Takahashi có rất nhiều người làm nghề bác sĩ, vậy nên cô gái trẻ từng đứng trước lựa chọn có nên theo nghề của họ. Song một niềm thôi thúc khác trong cô mạnh mẽ hơn việc chỉ điều trị cho người bệnh tại bệnh viện là áp dụng một cách tiếp cận rộng hơn trong nghề y bằng khoa học. Do đó, cô đã quyết định trở thành nhà nghiên cứu trong lĩnh vực khám phá bản đồ gen.

Khi đã hiểu sâu về sức khỏe và bệnh tật, Takahashi cho rằng cái mà người ta gọi là "ma quỷ" chính là DNA của mỗi người. Bởi thế, ngay từ khi làm luận án, cô đã rất hứng thú với ý tưởng tìm kiếm các giải pháp y học từ bộ gen.

Cũng theo Shoko Takahashi, vẫn còn quá nhiều điều con người chưa biết về bộ gen người, việc nghiên cứu về chúng tiềm ẩn rất nhiều cơ hội đột phá đáng kể trong y học.

Nhận thấy hầu hết các cơ sở dữ liệu gen người đều là dữ liệu gen thu thập từ người phương Tây, cô quyết tâm xây dựng một kho lưu trữ dữ liệu gen của người châu Á. Từ đó, cô kỳ vọng sẽ giúp ích được các bác sĩ lâm sàng, các nhà nghiên cứu và cuối cùng là những bệnh nhân trong châu lục.

Shoko Takahashi nhận bằng tiến sĩ tại Trường ĐH Tokyo năm 2015. Tới nay, cô đã thành công trong việc cung cấp ra thị trường dịch vụ phân tích bộ gen người toàn diện với giá cả phải chăng nhất có thể cho công chúng, chỉ 29.800 yen (271 USD).

Mức phí này ngày trước là 50.000 yen (454,85 USD), tuy nhiên nhờ tốc độ phát triển của công nghệ nên chi phí đã giảm đáng kể như vậy.

Các thông tin tổng thể về bộ gen cho mỗi người nắm rõ ràng thông tin về các nguy cơ có thể mắc những bệnh cụ thể như tiểu đường, viêm gan và các bệnh khác, tửu lượng và xu hướng lệ thuộc chất nicotine...

Muốn sử dụng dịch vụ kiểm tra tổng thể bộ gen, tất cả những gì một khách hàng của Genequest phải làm là mua bộ dụng cụ phân tích trên mạng và gửi mẫu nước bọt về cho công ty. Trong vài tuần sau, họ sẽ nhận được kết quả.

Theo cô Takahashi, mặc dù các bộ xét nghiệm DNA tại nhà không chính xác bằng các xét nghiệm lâm sàng chi tiết hơn, song chúng rất hữu ích trong việc xác định những nhân tố di truyền giúp con người có thể thay đổi lối sống. Cô cũng khẳng định vẫn còn dư địa rất lớn cho việc cải thiện, phát triển thêm dịch vụ.

Dịch vụ xét nghiệm DNA tại nhà của Genequest bắt đầu thu hút nhiều khách hàng quan tâm, bởi tại Nhật ngày càng nhiều người cao tuổi muốn biết trước và phòng ngừa nguy cơ bệnh tật thông qua xét nghiệm này.

Hiện Genequest có hơn 20 dự án nghiên cứu hợp tác dựa trên cơ sở dữ liệu gen người, với nhiều vấn đề nghiên cứu khác nhau như trầm cảm, các bệnh liên quan tới sinh hoạt và chế độ ăn. Tại thời điểm này, mục đích của Shoko Takahashi là mở rộng các dịch vụ của Genequest. Để làm được như vậy, cô cần thu thập được nhiều hơn dữ liệu bộ gen và tiếp tục nghiên cứu của mình.

Theo Viện nghiên cứu Fuji Chimera, thị trường dành cho các xét nghiệm gen của Nhật dự kiến đạt giá trị 6,6 tỉ yen (58 triệu USD) về doanh số bán hàng vào năm 2022, cao hơn 4,3 tỉ yen so với năm 2017. Tại thời điểm này, hai công ty hàng đầu cung cấp dịch vụ này tại Nhật là Genesis Healthcare Co. và Genequest Inc.

Người Nhật có các bộ gen tương đối thuần nhất nếu so với các dân tộc khác, điều này khiến việc nghiên cứu bộ gen của người Nhật Bản thuận lợi hơn với công ty của Shoko Takahashi.

Trong bối cảnh Nhật Bản đang đối mặt với một xã hội già hóa nhanh hơn so với phần còn lại của thế giới (dự kiến tới năm 2035, khoảng 1/3 dân số Nhật ở độ tuổi từ 65 trở lên), Shoko Takahashi tin tưởng nghiên cứu của cô có thể giúp những nước khác đối mặt với tình huống tương tự trong tương lai.

"Tôi nhìn thấy rất nhiều tiềm năng trong việc kinh doanh" - nhà sáng lập Genequest Shoko Takahashi chia sẻ với Hãng tin Bloomberg.

Shoko Takahashi vừa là một trong số hai doanh nhân trẻ người Nhật được Diễn đàn kinh tế thế giới tại Davos (Thụy Sĩ) lựa chọn là Những lãnh đạo trẻ toàn cầu (Young Global Leaders - YGL). Cô sẽ có dịp cùng với các YGL khác tham gia chương trình 5 năm với những thách thức thôi thúc họ phải tư duy rộng hơn, xa hơn quy mô lĩnh vực chuyên môn và trở thành những nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng lớn hơn.