Đường phố đã có quá nhiều phương tiện gây ô nhiễm như thế này. Nếu lùi thời hạn áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới, hiện trạng môi trường sẽ không được cải thiện - Ảnh: Châu Anh

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã chính thức đề nghị lùi thời hạn áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 với một số dòng xe chạy diesel. Còn xe chạy xăng vẫn giữ nguyên lộ trình áp dụng.

Tuy nhiên, đến nay thực tế ngay cả xăng để chạy theo tiêu chuẩn Euro 4 vẫn chưa phải muốn mua là có.

Đề nghị lùi thời hạn

Ngay từ năm 2011, Thủ tướng đã ra quyết định ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải với ôtô, môtô hai bánh, cả với xe sản xuất, lắp ráp và xe nhập khẩu (quyết định 49/2011).

Theo đó, các loại ôtô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 4 (Euro 4) từ ngày 1-1-2017 và mức 5 (Euro 5) từ 1-1-2022.

Với môtô hai bánh mới cũng phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 3 từ 1-1-2017. Đây là các tiêu chuẩn về khí thải quan trọng giúp giảm mức ô nhiễm không khí, theo đúng tiêu chuẩn được nhiều quốc gia áp dụng.

Tuy nhiên, đến ngày 5-1-2017, Bộ GTVT đã ra văn bản xin ý kiến các bộ ngành về việc sửa đổi quyết định 49/2011 của Thủ tướng, đề nghị lùi thời hạn áp dụng tiêu chuẩn Euro 4 với một số dòng xe.

Bộ GTVT cho rằng để phương tiện đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 đòi hỏi phải có công nghệ phức tạp và giá thành cao nên chỉ những nước có nền công nghiệp tiên tiến mới sản xuất được. Vì vậy, Bộ GTVT đề nghị lùi lộ trình áp dụng tiêu chuẩn Euro 4 với một số dòng xe sử dụng nhiên liệu diesel (xe khách và xe tải chủ yếu chạy diesel - PV).

Cụ thể, các loại xe được đề nghị lùi thời điểm áp dụng Euro 4 từ ngày 1-1-2017 sang ngày 1-1-2018 gồm: ôtô chở người, ôtô pick up chở hàng cabin đơn, cabin kép, ôtô tải Van sử dụng nhiên liệu diesel, diesel sinh học.

Các loại xe được lùi thời điểm áp dụng tiêu chuẩn Euro 4 sang tận ngày 1-1-2022 gồm ôtô chở hàng (trừ xe pick up chở hàng, xe tải Van ở trên) sử dụng diesel và diesel sinh học.

Bỏ thời hạn áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 đối với ôtô lắp động cơ diesel (sẽ nghiên cứu ban hành vào thời điểm thích hợp).

Riêng các loại ôtô lắp động cơ sử dụng xăng, xăng sinh học, khí dầu mỏ hóa lỏng - LPG, khí tự nhiên... vẫn áp dụng tiêu chuẩn Euro 4, Euro 5 theo lộ trình cũ.

Doanh nghiệp trong nước chưa sẵn sàng?

Lộ trình đã ban hành cách đây hơn 5 năm, nhưng báo cáo của Bộ GTVT cho thấy trong khi các bộ ngành đã ban hành các quy định thì các doanh nghiệp lại có tâm lý... chờ sửa lộ trình.

Cụ thể, Bộ GTVT nêu đã ban hành quy chuẩn quốc gia về khí thải Euro 3 đối với môtô hai bánh và quy chuẩn quốc gia về khí thải Euro 4 đối với cả ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước và nhập khẩu mới. Bộ Khoa học và công nghệ cũng đã ban hành quy chuẩn về chất lượng nhiên liệu.

Tuy nhiên, Bộ GTVT nêu công tác chuẩn bị của một số doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước để đạt tiêu chuẩn Euro 4 với động cơ diesel là “chưa sẵn sàng”, nhất là với các động cơ hạng nặng.

Xe tải xả khói gây ô nhiễm môi trường trên quốc lộ 1A (TP.HCM) - Ảnh Tự Trung

Theo Bộ GTVT, vì có tâm lý đó nên các doanh nghiệp sản xuất xe tải, xe khách hầu như chưa đăng ký kiểm tra chứng nhận theo tiêu chuẩn Euro 4. Đến ngày 31-12-2016 mới có 6 kiểu loại động cơ được kiểm tra chứng nhận đáp ứng mức Euro 4.

Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô có thêm thời gian chuẩn bị, đáp ứng, thực hiện chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô nên Bộ GTVT vẫn kiến nghị lùi thời điểm áp dụng Euro 4 với một số dòng xe...

Với doanh nghiệp lọc dầu, trao đổi với Tuổi Trẻ sát thời điểm tiêu chuẩn Euro 4 có hiệu lực, ông Nguyễn Hoài Giang - chủ tịch HĐTV Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), đơn vị quản lý Nhà máy lọc dầu Dung Quất - cũng thẳng thắn cho biết hiện xăng dầu của BSR chưa thể đáp ứng tiêu chuẩn Euro 4! Bởi nhà máy của BSR được thiết kế và xây dựng từ năm 1999, và đến năm 2009 hoạt động.

Trong khi quyết định về tiêu chuẩn Euro 4 được ban hành vào năm 2011. Do đó phải đợi nhà máy nâng cấp mở rộng, dự kiến hoàn thành vào năm 2022-2023.

“Lúc đó, những sản phẩm của BSR chắc chắn đáp ứng được tiêu chuẩn Euro 4, thậm chí Euro 5. Còn hiện nay, những sản phẩm của BSR đạt tiêu chuẩn Euro 3 rồi” - ông Giang nói.

Vẫn có thể đáp ứng về xăng dầu

Theo Bộ GTVT, Hiệp hội Các nhà sản xuất, lắp ráp ôtô (VAMA) đã có văn bản báo cáo Thủ tướng kiến nghị xin lùi thời hạn áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với các dòng xe sử dụng động cơ diesel vì quan ngại rằng hiện vẫn chưa có nhiên liệu đáp ứng tiêu chuẩn Euro 4.

Nếu dùng nhiên liệu không đáp ứng có thể gây hỏng hóc xe. Thế nhưng, thực tế ngay từ tháng 1-2017, Tập đoàn Xăng dầu VN (Petrolimex) đã chính thức bán ra thị trường sản phẩm xăng RON 95 với mức khí thải theo tiêu chuẩn Euro 3 và Euro 4.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện một doanh nghiệp đầu mối xăng dầu chiếm thị phần lớn cho biết nếu Nhà nước quyết định thời điểm tất cả doanh nghiệp phải cung cấp xăng đạt chuẩn Euro 4 thì doanh nghiệp sẽ đáp ứng được.

Nhưng hiện tại, ông băn khoăn nếu theo kiến nghị của Bộ GTVT lùi tới năm 2018 mới áp dụng tiêu chuẩn Euro 4 cho dòng xe khách thì sẽ rất khó cho nhà phân phối bởi “không thể có cột xăng riêng bán cho xe khách”.

Với tình hình hiện nay, doanh nghiệp này dự tính cuối năm 2017 mới bắt đầu triển khai và dự kiến từ đầu năm 2018 sẽ bán dầu diesel tiêu chuẩn Euro 4.

Tuy nhiên, vị này cho biết đây chỉ là tính toán của doanh nghiệp, còn lộ trình thực hiện cụ thể thế nào còn phụ thuộc vào quyết định của Chính phủ.