Trần lãi suất huy động hiện là 14%/năm, được NH Nhà nước tiếp tục duy trì vì thực hiện nghiêm là một trong các biện pháp nhằm đạt mục tiêu giảm lãi suất cho vay từ trên 20% xuống 17-19%/năm. Hiện các NH đều trả thêm cho người gửi tiền, cộng cả trả thêm, lãi suất huy động lên đến 17-18%/năm, đẩy lãi suất cho vay phải 20%/năm.

Thông báo của NH Đầu tư - phát triển VN nhằm đón đầu cuộc họp về giảm lãi suất đã được lên lịch từ trước, diễn ra ngày mai 7-9. Theo đó, các NH thống nhất lần cuối, bàn giải pháp điều hòa vốn trước khi thực hiện một thỏa thuận đã đạt được cuối tháng 8-2011 giữa 12 NH lớn với NH Nhà nước về lãi suất.

Khác trước, lần này NH thống nhất cao hơn về trần lãi suất huy động. Một số NH lớn đã chuẩn bị phương án từ chối thỏa thuận trả thêm lãi suất cho người gửi tiền. Các NH thương mại nhà nước phải tuân thủ như NH Đầu tư - phát triển VN thông báo. Với NH cổ phần như Sacombank cho biết sẽ chấp hành vì mục tiêu giảm lãi suất.

Nhưng trần lãi suất cũng chỉ là biện pháp hành chính và sự thống nhất cao không đủ để các NH chấp hành trần lãi suất huy động. “Bụng đói đầu gối phải bò”, nói như một lãnh đạo NH cổ phần, họ buộc phải trả thêm lãi suất và sẽ lặp lại việc này nếu mức 14%/năm mà NH Nhà nước quy định không đủ hấp dẫn người gửi tiền. Nếu được NH Nhà nước - NH “mẹ” của các NH - tạo ra kênh dẫn vốn có lãi suất 14%/năm trở xuống, họ gõ cửa những nơi này chứ không tăng lãi suất để cạnh tranh huy động của dân.

Bao nhiêu thỏa thuận về trần lãi suất bị đổ vỡ là do thiếu kênh dẫn vốn này, biện pháp hành chính không hiệu quả vì thiếu các giải pháp kinh tế hỗ trợ. Vì thế tại cuộc họp về giảm lãi suất, các NH cho biết sẽ đề xuất lại những giải pháp linh hoạt nhằm điều tiết thị trường. Chẳng hạn như tăng dự trữ bắt buộc nhưng có trả lãi suất ở mức hợp lý để điều tiết vốn của một số NH thừa vốn, và NH Nhà nước dùng nguồn này cho NH cần vốn vay lại, giảm bớt trông chờ vào huy động từ dân. Hoặc có cơ chế để NH vay được vốn rẻ từ NH Nhà nước cho NH cần vốn vay với lãi suất phải chăng. NH Nhà nước phải cam kết chặn đứng cuộc chạy đua trả thêm lãi suất nếu nó manh nha tái diễn...

Nguyên nhân của nạn trả thêm lãi suất đã rõ, cũng không thiếu giải pháp để chặn đứng. Thực hiện nó không chỉ có thống nhất của NH thương mại mà NH Nhà nước phải hành động. Sau cuộc họp ngày 7-9, NH ra về với những cam kết mạnh mẽ và có giải pháp khả thi từ NH Nhà nước, khi đó người vay vốn mới có thể hi vọng sớm được vay vốn với lãi suất 17-18%/năm.