Khách tham quan chiêm ngưỡng cổ vật Óc Eo tại phiên khai mạc - Ảnh: L.Điền

Đây là các cổ vật được phát hiện từ nhiều di tích thuộc văn hóa Óc Eo, là bảo vật "trấn sơn" của không chỉ bảo tàng Lịch sử TP.HCM mà còn được góp thêm từ một số bảo tàng các tỉnh: Đồng Nai, Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, An Giang, Kiên Giang.

Vì vậy, chuyên đề triển lãm này là cuộc "trình diễn" quy mô về các cổ vật Óc Eo mà công chúng khó có thể chiêm ngưỡng đầy đủ trong một lần nếu chỉ đến một bảo tàng nào đó kể cả bảo tàng tại An Giang là quê hương của di chỉ Óc Eo.

Mảnh vàng có minh văn - Ảnh: L.Điền

Di tích cảng thị Óc Eo - Ba Thê (thuộc thuyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang ngày nay) vốn thuộc vương quốc Phù Nam, được nhà nhà khảo cổ học Louis Malleret phát hiện vào năm 1944. 

Từ đó đến nay, đã có khoảng 18 điểm di tích phát hiện được cổ vật là đồ trang sức Óc Eo, hiện diện ở cả các tỉnh thuộc miền Đông và Tây Nam bộ.

Cổ vật trang sức Óc Eo chủ yếu làm từ các chất liệu: vàng, đá quý, thủy tinh. Chuyên đề triển lãm lần này giới thiệu hai nhóm sản phẩm kim hoàn của cư dân Óc Eo

Đó là các sản phẩm kim hoàn dùng trong tín ngưỡng tôn giáo như: bệ linga - yoni; các biểu tượng: ốc, rùa, bánh xe...; các lá vàng dát mỏng với kỹ thuật chạm, khắc chìm, thúc nổi nhiều đề tài: nhân thần, linh thú, biểu tượng, hoa sen, văn tự... thể hiện sự ảnh hưởng của hai tôn giáo là Bà La Môn giáo và Phật giáo trong đời sống cư dân Óc Eo bấy giờ. 

Đặc biệt triển lãm lần này còn có một mẫu bùa hộ mệnh bằng kim loại - là hiện vật thuộc nhóm tín ngưỡng người Óc Eo hiếm thấy.

Chuỗi hạt bằng đá của người Óc Eo - Ảnh: L.Điền

Nhóm thứ hai là các sản phẩm kim hoàn là trang sức: Ở đây có đa dạng các loại hình như nhẫn, hoa tai, mặt đeo, hạt chuỗi, mề đay, vật trang sức… 

Kỹ thuật chế tác trên những sản phẩm này còn thể hiện sự giao lưu, ảnh hưởng văn hóa với các nước trong khu vực và trên thế giới như: kỹ thuật tạo hình nhũ trên nhẫn, hoa tai (Champa), kỹ thuật thắt nút trên mặt nhẫn (Java, Ấn Độ), hoa văn bọ hung (Ai Cập), hạt chuỗi khắc khía (Hy Lạp)…

Về nghề kim hoàn, Phù Nam được mệnh danh và "xứ vàng, nên nghề kim hoàn đã có sự phát triển đạt trình độ cao nhằm phục vụ nhu cầu thẩm mỹ, tín ngưỡng tôn giáo đồng thời tạo ra nhiều sản phẩm thương mại đáp ứng nhu cầu giao thương với các nước. 

Triển lãm cũng giới thiệu các vật dụng dùng trong hoạt động chế tác kim hoàn được tìm thấy như nồi nấu kim loại, đá thử vàng, nguyên liệu, bụi vàng còn sót lại trong lòng đất, các khuôn đúc với dấu vết của những trang sức như khuyên tai, nhẫn, con dấu kết hợp làm mặt trang trí trên trang sức (nhẫn, mặt dây chuyền)... với kỹ thuật tạo tác thể hiện óc thẩm mỹ và trình độ nghệ thuật cao, phản ánh đời sống văn hóa tinh thần đồng thời thể hiện sự ảnh hưởng và giao lưu văn hóa Đông - Tây vào thời bấy giờ.

Triển lãm mở cửa mỗi ngày tại số 2 Nguyễn Bỉnh Khiêm - Q1, kéo dài đến hết ngày 31-3-2018.

Khôn đúc dùng trong nghề kim hoàn ở Óc Eo - Ảnh: L.Điền

Nồi nấu kim loại bằng đất nung - Ảnh: L.Điền