Phóng to

Chủ tịch Hồ Chí Minh với các đại biểu Nam bộ năm 1949 (ảnh trên) và với đại biểu phụ nữ các dân tộc ít người năm 1956

Ngoài hai bài thơ rất quen thuộc viết về Bác là Người đi tìm hình của nước và Người thay đổi đời tôi, Người thay đổi thơ tôi, nhà thơ Chế Lan Viên còn có một loạt bài viết từ năm 1954 đến 1976 in trong tập Hoa trước Lăng Người.

Những bài viết của Chế Lan Viên về Bác hay ở sự sâu sắc, ở những phát hiện tài tình về sự giản dị - vĩ đại trong tư tưởng, tâm hồn của Bác.

Thơ Chế Lan Viên thiên về triết luận, lý trí, lý sự, lật ngược lật xuôi vấn đề nên độc giả phổ thông khó đọc, khó nhớ. Trên đài phát thanh, truyền hình, thơ ông cũng được giới thiệu không nhiều.

Phóng to

Nhà thơ Chế Lan Viên

Nói về vai trò quan trọng quyết định vận mệnh của đất nước, của dân tộc, không ai có thể nói hay hơn Chế Lan Viên:

Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mấtSắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương laiThế đi đứng của toàn dân tộcMột cách vinh hoa cho 25 triệu con người.

(Người đi tìm hình của nước)

Bác lãnh đạo cách mạng thành công, làm sống dậy những tinh hoa của văn hóa dân tộc :

Người đánh thức hồn dân tộc đã về kia.Ta nghe bừng tỉnh dậyCâu quan họ, xẩm xoan xưa vứt ngã ba đườngÐiệu lục bát và màu nâu nơi ruộng rẫyBức tranh làng Hồ và cô tố nữ dáng quê hương.

(Người thay đổi đời tôi, Người thay đổi thơ tôi)

Nhà thơ nhận ra trong dòng nước mắt nhân dân ta khóc Bác một sức mạnh đã kết tinh :

... Tổ quốc khóc Người Cha. Ðấy là Việt NamÐấy là sức mạnhTiếng khóc lọc hồn ta như lửa chói ngờiMình nhận ra ta, ta nhận ra Người Cả dân tộc tìm ra mình qua tiếng khóc

(Tiếng khóc đúc Việt Nam thành một khối)

Chế Lan Viên có khi không quen viết kịp thời. Bài thơ vừa dẫn ở trên, ông viết năm 1971, hai năm sau khi Bác qua đời. Những năm sau, ông vẫn tiếp tục phát hiện tầm lớn lao của trí tuệ và lòng nhân ái bao la trong trái tim của Bác ở những bài thơ khác :

Với tất cả chúng ta, Bác là một người ôngRâu như bông và tóc trắng như bôngMàu tinh khiết một đời đạm bạcÐây cũng là nhà hiền triết, hiểu chỗ đến chỗ đi sự vậtNgười về nơi phải về, Người rất ung dungNgười trồng cây, suốt một đời trồngChỗ Người khổ công gieo, ta sẽ háiNhân loại biếc màu xanh Người để lạiTrong thế giới bạo tàn này, Người là những bóng cây xanh.

(Ta nhận vào ta phẩm chất của Người)

Trong bài thơ Cách mạng chương đầu, tái hiện lại những tháng năm Bác về Pắc Bó, Chế Lan Viên có những khổ thơ thấm đượm chất anh hùng ca :

Dân tộc rét chưa che Người đủ ấmHang đá này Bác đắp chiếc chăn suiKhớp xương buốt vì hơi rêu lạnh thấmGió rừng đừng thổi nữa, gió rừng ơi ...

Những đêm ấy Bác thức cùng ngọn lửaThảo từng trang sử lớn cho đờiTượng Mác trầm ngâm trong hình thạch nhũRồi từng dòng từng chữ qua vai.

(Hang mở nước)

Còn nhiều ... còn nhiều những ý thơ lạ, những phát hiện sâu sắc của nhà thơ Chế Lan Viên về Bác Hồ mà trong một bài viết ngắn không thể nào chứa được.