Phóng to

Kể từ năm học 2004-2005 mỗi cán bộ giảng dạy của ĐHQG TP.HCM phải dành 30% thời gian cho nghiên cứu khoa học. Trong ảnh: giảng viên Trịnh Cẩm Tú (Trường ĐH KHTN, ĐHQG TP.HCM) đang hướng dẫn SV khoa sinh học thực tập tại phòng thí nghiệm - Ảnh: Như Hùng

TT - Các trường bán công, dân lập, các ngành học mới và nhiều lớp học ngoại khóa liên tục được mở ra. Thế nhưng số giảng viên có thể đứng lớp thì không thể tăng nhanh. Để giải quyết mâu thuẫn cung - cầu đó, người ta phải mời thầy từ các trường công lập sang thỉnh giảng.

Không ít người thầy nghiêm túc truyền thụ những kiến thức quí báu cho các thế hệ học sinh, sinh viên, nhưng cũng không ít trong số đó xem đây là cơ hội để thể hiện mình là người “năng động” mọi lúc mọi nơi...

Thỉnh giảng đến... 11 môn!

Một sinh viên học cùng lúc ở hai trường ĐH tại TP.HCM sẽ không có gì phải ngạc nhiên nếu lại gặp thầy của mình nơi giảng đường mới. Nhìn vào danh sách giảng viên của một số trường như ĐHDL B, H, V, người ta có thể dễ dàng tìm được những cái tên rất quen thuộc đến từ ĐH K, T.

Điều đó cũng không có gì quá khó hiểu khi biết rằng đến nay số giảng viên thỉnh giảng ở các trường ĐHDL chiếm đến 70% tổng số giảng viên của trường. Nhiều trường, nhiều ngành, tỉ lệ thực tế còn cao hơn nhiều.

Điển hình như khoa Đông Nam Á học ĐH Mở - bán công TP.HCM, trong tổng số 105 giảng viên chỉ có hiếm hoi tám giảng viên cơ hữu, trong khi số giảng viên thỉnh giảng lại lên đến 97 người. Ít hơn như khoa kỹ thuật công nghệ số giảng viên thỉnh giảng cũng lên đến 55 người. Còn ở ĐHDL Hồng Bàng, trong tổng số hơn 800 người tham gia giảng dạy chỉ có khoảng 22% là cơ hữu.

Trong thời gian đầu trên con đường phát triển của mình, các trường bán công, dân lập chắc chắn sẽ còn phải chấp nhận tình trạng “thuê thầy” trong một khoảng thời gian không ngắn nữa. Nhưng điều quan trọng là họ phải làm thế nào tránh không phải thuê những người dạy quá nhiều “sô” để đảm bảo chất lượng dạy, học của trường mình.

Trong giới “dạy sô” không tiếc lời thán phục khi nhắc đến tiến sĩ A. Đó là một giảng viên cơ hữu của ĐH T nhưng lại thỉnh giảng đến... 11 môn tại ĐHDL H. Theo chương trình đào tạo ngành sinh học mà trường này đệ trình với Bộ GD-ĐT, tiến sĩ A. phụ trách những môn học dành cho sinh viên năm 1 đến năm 4 như con người và môi trường, sinh thái học đại cương, quản lý môi trường và tài nguyên thiên nhiên, thực tập thiên nhiên, sinh học môi trường, sức khỏe và môi trường, bảo tồn thiên nhiên, quản lý môi trường nông nghiệp nông thôn, quản lý và công nghệ xử lý chất thải rắn, hệ sinh thái và môi trường vườn và hệ sinh thái rừng ngập mặn.

Số môn mà tiến sĩ A. phụ trách chiếm đến 1/5 chương trình đào tạo một sinh viên ngành công nghệ sinh học - môi trường. Nhiều người tự hỏi tiến sĩ ấy lấy đâu ra nhiều thời gian đến thế để có thể hoàn thành trách nhiệm thật sự của mình?

Nói chuyện với phó trưởng phòng đào tạo ĐH T, ông cho hay ở trường tiến sĩ A. chỉ phụ trách môn môi trường. Và chỉ với một môn học đó, hầu như tiến sĩ đã không còn thời gian để làm việc gì khác (?!). Vậy mà 11 môn học xem ra còn chưa thấm vào đâu so với “khả năng” của tiến sĩ A. Ở ĐHDL H, tiến sĩ còn giữ luôn cả chức vụ phó trưởng khoa.

Vừa chạy vừa giảng!

Khi mà giảng viên phải vừa chạy vừa giảng, nội dung môn học truyền đạt còn chưa đủ, chưa sâu thì làm sao có thể cải tiến hay áp dụng phương pháp giảng dạy hiện đại. Họ bận rộn công việc của trường chính, ít thời giờ đầu tư cải tiến phương pháp giảng dạy nên vẫn theo cách giảng cũ thầy đọc -trò ghi. Ngay cả việc ra đề thi, kiểm soát đề cũng đã là việc khó khăn. Đó là một thực tế.

Còn nhớ cuối năm học trước ở ĐHDL H, trong khi đang ngon giấc thì hiệu trưởng nhà trường nhận được một cú điện thoại của một thí sinh “chơi khăm” cho hay đề thi học kỳ hôm sau đang nằm ở... bưu điện. Ông đến đó xem và sự thật đúng như vậy. Cuối cùng, khi tìm hiểu sự việc, trường cho rằng lý do đề thi biết trước có thể là vì giảng viên ra đề đã dạy ở ĐH K nên có nhiều “điểm tương đồng”.

Hậu quả của “dạy sô” không chỉ riêng sinh viên các trường mời giảng viên đến thỉnh giảng mới phải gánh chịu. Ngay cả hoạt động dạy và học ở trường mà những giảng viên đó có biên chế chính thức cũng ít nhiều ảnh hưởng. Qua bao nhiêu năm giảng dạy, một giảng viên của ĐH X vẫn chỉ có học vị cử nhân. Nhưng bù lại khi nhìn vào danh sách giảng viên của các lớp luyện thi ĐH thì tên ông lúc nào cũng dễ thấy.

Hậu quả là sau hàng chục năm, mỗi khi lên giảng đường với các sinh viên ĐH của mình, bao giờ ông cũng chỉ có một cuốn tài liệu được soạn sẵn. Càng ngày nó càng được phủ vàng thêm bởi khói bụi thời gian nhưng cách dạy của ông thì chưa bao giờ thay đổi. Vẫn đọc, đọc và đọc; sinh viên vẫn phải chép, chép và chép.

Những trường hợp như thế rất tiếc lại không phải là cá biệt. Vì quá “say mê” với sự nghiệp “dạy sô” của mình mà một giảng viên đã từng khiến sinh viên K20 ĐH X phải cười ra nước mắt. Một hôm, giảng viên này bước vào giảng đường nhưng công việc đầu tiên không phải là giảng bài mà là la rầy, nhắc nhở. Tôn trọng thầy, cả lớp vẫn im phăng phắc lắng nghe.

Đến lúc không còn chịu nổi, lớp trưởng mới đứng dậy cho thầy hay rằng đây là lớp K20 chứ không phải là lớp nào đó mà từ đầu giờ thầy đã “bé cái nhầm”! Thì ra giảng viên nọ đã không hề nhớ rằng mình sẽ dạy lớp nào, không cần biết sẽ dạy ai...

Thỉnh giảng là một hoạt động giáo dục hết sức bình thường ở tất cả các trường ĐH trong và ngoài nước. Đó cũng là một hoạt động cần thiết để các giảng viên có cơ hội trao đổi, nâng cao trình độ chuyên môn.

Thế nhưng, nếu lạm dụng quá mức, thậm chí xem đó như một công cụ thì chắc chắn không thể không ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học ở bậc ĐH hiện nay.