Ông Dương Quang Phái - Ảnh: NAM TRẦN

Ông Dương Quang Phái - nguyên vụ trưởng Vụ 3 Ủy ban Kiểm tra (UBKT) trung ương, nguyên thư ký của ông Trần Kiên (bí thư Trung ương Đảng, chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra trung ương từ 1982-1991) - chia sẻ với Tuổi Trẻ nhân kỷ niệm 70 năm ngày thành lập UBKT trung ương.

* Gần đây các thông báo kết luận của UBKT trung ương đều được công bố công khai, ông đánh giá thế nào về điều này?

- Thời kỳ trước đây, UBKT trung ương có phát hiện vi phạm nhưng không công bố. Nhiều lắm. Xử lý khai trừ Đảng, cách chức cả bí thư, chủ tịch các tỉnh.

Nay chủ trương của Đảng công khai kết luận của UBKT trung ương cho thấy sự tiến bộ rất lớn về vấn đề dân chủ trong Đảng, trong xã hội. Việc công khai tạo sức lan tỏa lớn, củng cố được lòng tin của nhân dân. Đảng nói chống tham nhũng, nhưng dân cũng cần thấy được Đảng đã làm được gì, nên phải công khai cho dân biết.

Việc công bố kết luận của UBKT trung ương sẽ thôi thúc cả xã hội vào cuộc chống tham nhũng.

Vừa rồi UBKT trung ương làm một sự việc từ dưới lên trên chứ không bị cắt khúc, nếu cắt khúc, chia đoạn cho từng cơ quan, từng cấp làm sẽ không triệt để. 

Như vụ ông Đinh La Thăng, bắt đầu từ Trịnh Xuân Thanh. Trong vụ án này UBKT đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an, bổ sung, hỗ trợ nhau. UBKT trung ương như người lính mở toang cửa để các cơ quan khác vào cuộc điều tra. 

Sau khi UBKT có kết luận về Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng, các cơ quan điều tra vào làm triệt để, kể cả khi Trịnh Xuân Thanh chạy ra nước ngoài.

Trịnh Xuân Thanh - nguyên chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc PVC - tại phiên xét xử của TAND TP Hà Nội ngày 8-1 trong vụ án cố ý làm trái, tham ô tài sản tại Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng công ty cổ phần Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC) - Ảnh: TTXVN

* UBKT trung ương vào cuộc kiểm tra thời gian qua đều liên quan đến nhiều cán bộ cấp cao, vậy cán bộ kiểm tra chịu sức ép thế nào, thưa ông?

- UBKT khi làm chịu sức ép rất lớn, dù nguyên tắc tổ chức Đảng, đảng viên phải chịu sự kiểm tra của Đảng. Nhưng nhiều vụ việc UBKT trung ương vào cuộc đều có sự che chắn, gây áp lực, nếu cán bộ kiểm tra không đủ bản lĩnh, không dám làm.

Như vụ xảy ra ở một tỉnh Bắc Trung Bộ, khi đó do vị giám đốc công an tỉnh đứng ra che chắn. Khi tôi vào kiểm tra, giám đốc công an tỉnh tuyên bố đường đi lại hẹp lắm, không bảo đảm an toàn cho cán bộ UBKT trung ương. Khi đó ở tỉnh này rất phức tạp, có sự câu kết giữa giám đốc công an tỉnh với một số vị ở trung ương. Họ chống đối kinh khủng, qua nhiều đời không làm được. 

Khi biết được thông tin có cơ quan dự kiến rút giám đốc công an tỉnh này ra trung ương và phong quân hàm tướng, nên UBKT thấy rằng người như vậy cất nhắc lên nguy hại cho đất nước, nên mới vào cuộc kiểm tra. Vụ việc được làm quyết liệt, chỉ ra nhiều sai phạm của vị này và cuối cùng chúng tôi kiến nghị cách chức giám đốc công an tỉnh của vị này.

* Vì sao UBKT trung ương thường tham gia những vụ sai phạm nghiêm trọng của cán bộ cấp cao trước khi cơ quan điều tra vào cuộc chính thức, thưa ông?

- Nghiệp vụ cơ quan điều tra rất giỏi, nhưng bản lĩnh, ý chí là chuyện khác. Và trong mối quan hệ chằng chịt của cán bộ cấp cao, cán bộ điều tra không biết thái độ của thủ trưởng thế nào. Ý chí của các ủy viên UBKT, mà trước tiên là của chủ nhiệm UBKT, là quan trọng.

Tóm lại ý chí người đứng đầu là quan trọng. Hoạt động của UBKT thể hiện ý chí giữ gìn kỷ luật của Đảng, người đứng đầu không quyết tâm thì không làm được. Hoạt động kiểm tra không bao giờ dễ, nhưng nếu quyết tâm vì lợi ích quốc gia sẽ làm được.

Ông Dương Quang Phái: Hoạt động kiểm tra không bao giờ dễ, nhưng nếu quyết tâm vì lợi ích quốc gia sẽ làm được - Ảnh: NAM TRẦN

* Làm kiểm tra, việc bị gây sức ép, mua chuộc là có, vậy theo ông, cán bộ kiểm tra cần làm gì để giữ mình?

- Khi thực hiện kiểm tra đối với tổ chức không khó, nhưng đối với cá nhân người đứng đầu, cán bộ là hết sức khó khăn. Vì họ có mối quan hệ chằng chịt. Chức vụ càng lớn mối quan hệ càng rộng và có quyền chi phối nhiều tổ chức, cán bộ cấp dưới. Khi làm việc với những đảng viên làm lãnh đạo, có cái khó là họ có quyền lực trực tiếp, có quan hệ thân với cấp trên, nên cán bộ cấp dưới không dám hé mồm.

Khó khăn thứ hai là cán bộ lãnh đạo bị kiểm tra có nhiều vật chất, thậm chí rất nhiều tiền, sẵn sàng dùng tiền để mua chuộc. Khó khăn thứ ba là đối tượng thẩm tra họ không dám nói. 

Ba cái khó khăn này cán bộ kiểm tra phải đấu tranh cân não, vượt qua được ba khó khăn này mới làm kiểm tra được. Còn không, sẽ chọn cách dễ làm, làm sẽ hời hợt, không hiệu quả.

Ngoài mua chuộc bằng tiền bạc, cán bộ kiểm tra còn dễ bị đánh bẫy, đe dọa. Nên phải có bản lĩnh, có dũng khí thì mới làm được.

Ủy ban Kiểm tra có thêm 'vũ khí' để chống tham nhũng

TTO - Ông Vũ Quốc Hùng - nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra trung ương, giải thích sâu thêm về "Quy định trách nhiệm và thẩm quyền của Ủy ban kiểm tra trong công tác phòng, chống tham nhũng". Theo ông, đây là vũ khí sắc bén.