Phóng to

Bà Võ Thị Thu Hà với vườn cam vàng lá - Ảnh: Q.Anh

TT - Cam sành là một trong những loại trái đặc sản cho hiệu quả cao nhất hiện nay tại Vĩnh Long, hiện có trên 4.500ha cam cho thu nhập từ 55-80 triệu đồng/ha/năm - cũng là một trong rất ít loại trái cây có thương hiệu của Vĩnh Long cũng như của ĐBSCL.

Song bên cạnh vị ngọt ngào, không ít nhà vườn lại đang nợ nần chồng chất, lao đao khốn khó vì những vườn cam xơ xác.

Anh Huỳnh Công Phong, người trồng 5 công cam sành ở ấp Phạm Thị Mến, xã Trà Côn (Trà Ôn), cho biết: “Hiện nay 5 công cam sành của gia đình tôi mỗi năm chỉ còn thu hoạch được 10-15 triệu đồng. Gần 80% số cây trong vườn đã bị nhuốm bệnh vàng lá, thối rễ làm giảm năng suất, chất lượng trái và chết dần, chết mòn...

Từ năm 1995-2000, tôi đã từng trồng được cam sành ngọt ngào. Lúc đó, trung bình mỗi năm tôi bán được 250 triệu đồng. Đài truyền hình, báo chí đến quay phim, chụp ảnh đưa tin về điển hình trồng cam hiệu quả...”.

Giờ đây anh Phong cho biết phần lớn số người trồng cam ở xã Trà Côn đều lâm vào cảnh nợ nần, cầm sổ đỏ tại ngân hàng.

Kỹ sư Nguyễn Duy Thinh, trưởng Trạm bảo vệ thực vật Trà Ôn - một trong hai huyện nhiều cam sành nhất tỉnh Vĩnh Long, cho biết tất cả 13 xã đều có cam bị vàng lá, gây thiệt hại nặng, năng suất và chất lượng giảm mạnh. Những năm 2000-2003 bắt đầu rộ lên nhà nhà trồng cam thì tới năm 2004-2005 bắt đầu… cam chết.

Ở huyện cam Tam Bình, kỹ sư Thanh Tuyền cũng cho biết hiện có trên 420ha (gần 1/4 diện tích cam toàn huyện) đang bị vàng lá. Tuy nhiên, theo các kỹ sư, đây chỉ mới là điều tra bước đầu, con số thực tế còn nhiều hơn.

Kỹ sư Nguyễn Văn Nẫm, trưởng Phòng Nông nghiệp - địa chính huyện Tam Bình, cho rằng trong các năm qua nông dân Tam Bình trồng cam đại trà, trồng không đảm bảo kỹ thuật và mua giống từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó hầu hết là cây trôi nổi, không sạch bệnh.

Theo kỹ sư Duy Thinh, “đất ruộng mà chỉ đắp mô cao vài 3 tấc, lâu ngày dẽ dặt chỉ còn chừng… 2 tấc, rễ lúc nào cũng ngâm trong nước làm sao không thối? Nông dân lại quen trồng thật dày (1x1,5m) khiến đất tăng thêm độ ẩm, gây thối rễ”.

Kỹ sư Phúc cũng lý giải “nông dân lên liếp đắp mô sơ sài không đúng kỹ thuật, lại ít có biện pháp cải tạo đất như bón vôi, bón phân chuồng, phân hữu cơ, đất không tơi xốp, thiếu không khí trong đất nên rễ cây không thể hô hấp được”.

Anh Nguyễn Văn Bé Hai, người có 3 công cam sành, từng nếm đủ vị chua ngọt của cây cam sành, cho biết “cái chết” là nông dân mình thấy ai làm gì ngon ăn là ùn ùn làm theo kiểu phong trào. Ngay cả cây cam giống cũng mua theo hình thức trôi nổi hoặc thấy vườn cam ai trúng, có bán giống thì đến đó mua về trồng.

Trồng đúng kỹ thuật, dùng phân hữu cơ bón cho cam theo mô hình “cây cam và con dê” đó là mô hình của chủ vườn cam Nguyễn Đại Nghiệp ở xã Loan Mỹ. Với 40 công cam, trong đó có phân nửa đang cho trái đã kết hợp nuôi dê để lấy phân dê ủ cho hoai bón lại vườn cam.

Các kỹ sư chuyên ngành cũng cho rằng để khắc phục, trước nhất là phải bón phân hữu cơ, tạo điều kiện cho mặt đất thông thoáng, nhất là sau mùa mưa. Kỹ sư Tuyền rất bức xúc: “Dân không hề bón phân hữu cơ, cũng không bón vôi. Mặc dù nếu bón vôi khoảng 50kg/công/năm cũng sẽ giúp nâng độ pH, giảm chua, giúp cây hấp thụ phân tốt hơn”.

Thực tế cho thấy những vườn cây chăm sóc bằng phân hữu cơ cho trái ngon, cây lại rất bền, cả chục năm vẫn tươi xanh, như vườn ông Ba Quân, Hai Hù (Tam Bình).