Đã lâu rồi, kịch bản Người mẹ và thanh gươm của nhà thơ Phan Vũ mới trở lại trên sân khấu.

Phan Vũ: Từ Hà Nội phố đến Người mẹ và thanh gươm

Phan Vũ được biết đến là người đa tài. Ông không chỉ là nhà thơ, nhà viết kịch, diễn viên mà còn là đạo diễn, họa sĩ.

Ông chính là người tạo ra những vần thơ để nhạc sĩ Phú Quang đầy cảm hứng viết nên ca khúc Em ơi, Hà Nội phố!.

Vì vậy khi nghe kịch bản của ông được dàn dựng thành vở cải lương, không ít người ngoại đạo ngạc nhiên và tò mò, có người còn bất ngờ khi biết Phan Vũ có viết kịch.

Người mẹ và thanh gươm là câu chuyện trải dài suốt hơn 30 năm trời, từ thời chiến đến thời bình, trong một gia đình ở dãy phố dọc theo sông Hậu.

Người cha theo cách mạng, nhưng trớ trêu thay người con lại ở phía bên kia. Họ thuộc gia tộc Trần Trung có đường kiếm gia truyền nổi tiếng và sở hữu thanh gươm cổ hiếm có từ thời cha ông theo Quang Trung Nguyễn Huệ đánh giặc.

Thanh gươm ở đây không chỉ có giá trị về mặt xưa cũ mà còn mang ý nghĩa trao truyền tinh thần của gia tộc: Không chịu sống hèn, sống nhục, mà phải nêu cao tinh thần vì nước vì dân.

Truyền thống của gia tộc và sự phân rẽ trong gia đình, giữa lý tưởng của cha và con khiến mâu thuẫn đã xảy ra. Họ phải giải quyết như thế nào giữa hiếu đạo, giữa những vấn đề lớn của đất nước và con đường của mỗi người? Bước vào câu chuyện của vở chính là lúc khán giả đi tìm lời đáp đó.

Những phận người từ cuộc chiến

Ông Diệp Tính, phụ trách Đoàn cải lương Tây Đô, cho Tuổi Trẻ Online biết Người mẹ và thanh gươm là vở được dựng trong kế hoạch năm của đoàn.

Ông nói khi đi tìm kịch bản, đoàn có nhờ NSND Trần Ngọc Giàu tư vấn, ông Giàu đã giới thiệu Người mẹ và thanh gươm (chuyển thể cải lương: Ngô Linh, trợ lý đạo diễn: Quốc Khánh).

"Chúng tôi nhận thấy kịch bản rất hay, giàu ý nghĩa, nói về hòa bình, sự hòa hợp dân tộc, vở cũng đề cập đến hình ảnh cao đẹp của người Mẹ Việt Nam anh hùng. Lời văn của chú Phan Vũ rất hay, sắc bén. Vì những lý do đó nên đoàn đã chọn kịch bản này để dàn dựng" - ông Tính nói về lý do dựng vở.

Đạo diễn Trần Ngọc Giàu thông tin thêm Người mẹ và thanh gươm được tác giả Phan Vũ viết ở những năm sau 1975. Ông cho rằng thời điểm đó mà Phan Vũ mạnh dạn viết đề tài này là rất giỏi, bản lĩnh.

Kịch bản đã từng được Nhà hát kịch Việt Nam dàn dựng, sinh viên Trường đại học Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM cũng có vài lần làm vở tốt nghiệp.

Khi làm lại, ông Giàu khai thác mạnh, làm đầy hơn tâm lý nhân vật, lý giải chiến tranh đã gây ra những điều trớ trêu.

Người mẹ và thanh gươm chỉ có 5 nhân vật, bối cảnh không đổi suốt vở. Đó là không gian bên trong ngôi nhà của bà Tư. Thiết lập vở như thế khiến Người mẹ và thanh gươm mang tính tự sự rất cao.

Gần như không có cảnh hành động, những cuộc nổ súng hay khói lửa chiến tranh. Gói trong căn nhà ấy chính là điều kiện để vở soi chiếu vào những phận người.

Biết bao mái nhà miền Nam trong cuộc chiến mà chồng vợ, anh em có thể thuộc hai chiến tuyến. Trong từng mái nhà đó chất chứa biết bao nỗi niềm, biết bao trăn trở. Và như thế vở không chỉ là chuyện của nhà bà Tư, mà chính là câu chuyện của một giai đoạn, một thời loạn lạc không thể quên.

Cảnh trí vở diễn thực hiện thông minh và tạo được chiều sâu. Vách ván mỏng khi tắt đèn thu gọn trong nhà, nhưng khi đánh đèn sẽ thấy được ẩn hiện phía sau là một khu vườn miền Tây quen thuộc, khiến không gian vở được mở rộng biên độ, kể được nhiều câu chuyện thú vị hơn.

Vở ít nhân vật và mang tính tự sự nên đòi hỏi lực diễn của diễn viên rất lớn. Các nghệ sĩ trong vở có giọng ca tốt và phần ca rất nhiều, phù hợp với những ai mê nghe ca. Bà mẹ là nhân vật có nội tâm phức tạp khi phải luôn đau đáu vì có đứa con ở phía bên kia, khi phải đứng giữa chồng và con.

Có lẽ đây là nhân vật khó với diễn viên Hồng Giang, nên đòi hỏi cô phải nỗ lực nhiều hơn nữa để vai diễn sâu sắc hơn, có những chuyển biến tâm lý thật thuyết phục người xem, đẩy mạnh cảm xúc của khán giả.

Khán giả đến rạp thưởng thức vở cải lương cách mạng kinh điển Người ven đô

Tối 27-4, nhiều khán giả đã đến Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang để thưởng thức Người ven đô, một vở cải lương cách mạng kinh điển.