Phóng to

Bàn tay bị thoái hóa khớp ngón tay, có ngón nổi cục cứng như xương - Ảnh: N.C.T.

Dĩ nhiên không phải bệnh lý bàn tay chỉ xảy ra ở phụ nữ, đàn ông cũng có thể bị ảnh hưởng nhưng với tần suất thấp hơn. Sau đây là những bệnh lý hay gặp trên bàn tay phụ nữ cần được lưu ý, để nếu gặp thì đi khám sớm nhằm tránh các biến chứng đáng tiếc.

Ngón tay bật

Đây là tình trạng viêm bao gân gập ngón tay mà các ngón hay gặp là ngón trỏ, ngón giữa và ngón đeo nhẫn. Những bệnh nhân trên 40 tuổi, có tiền căn tiểu đường, viêm khớp dạng thấp hay bị. Triệu chứng lâm sàng điển hình là bệnh nhân than đau, đặc biệt vùng nếp gấp xa của gan bàn tay và ngón tay bị kẹt khi duỗi ra.

Cơn đau thường vào sáng sớm lúc thức dậy và giảm dần trong ngày. Khi khám sẽ thấy có nốt gây đau có thể sờ được ở vùng nếp gấp xa gan bàn tay (tức ở đường chỉ tay gần ngón tay). Càng về sau khi nốt phát triển, bệnh nhân sẽ khó khăn khi cử động ngón tay, đôi khi nặng tới mức không thể gập ngón tay vào.

Điều trị bắt đầu bằng cách nẹp cho khớp bàn đốt duỗi trong 10-14 ngày và dùng thuốc kháng viêm giảm đau không corticoid hoặc chích corticoid vào màng gân. Nếu không bớt có thể chích lại sau 3-4 tuần. Nếu không bớt nữa có thể phải dùng đến phẫu thuật giải phóng gân khỏi ròng rọc bằng cách cắt một phần hay hoàn toàn ròng rọc.

Đây là bệnh lý chẩn đoán dựa trên hỏi bệnh sử và khám lâm sàng, không cần thiết phải siêu âm hay chụp hình.

Viêm màng gân duỗi - dạng ngón cái hay bệnh deQuervain

DeQuervain là loại bệnh lý hay gặp ở phụ nữ. Bệnh có tên viêm màng gân cổ tay hay là viêm hẹp màng gân, còn tên gọi phổ biến hơn trong giới chấn thương chỉnh hình là viêm màng gân của deQuervain (deQuervain’s tenosynovitis). Bệnh do tình trạng kích thích hay sưng gân bên phía ngón cái của cổ tay.

Bệnh nhân thường mô tả tình trạng sưng và đau phía mặt ngoài cổ tay, nhất là khi cử động ngón cái hoặc khi nắm bàn tay lại. Khi khám, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân gấp ngón tay cái trong các ngón tay còn lại và bẻ cổ tay về phía bên trong (tức là bên xương trụ) sẽ gây cơn đau ngay tại chỗ sưng. Thường với các triệu chứng và khám như trên đủ để chẩn đoán bệnh, nhưng đôi khi bạn sẽ được chỉ định chụp phim X-quang cổ tay để loại trừ các nguyên nhân khác như bệnh lý xương, canxi hóa gân bị viêm...

Về điều trị bao gồm uống thuốc, cho ngón cái nghỉ ngơi, đôi khi phải làm nẹp bột bất động ngón cái và cổ tay. Tiếp theo có thể tiêm corticoid tại chỗ nếu biện pháp đầu thất bại. Có thể tiêm tối đa ba lần, mỗi lần cách nhau tối thiểu 7-10 ngày, nếu không hết có thể phẫu thuật.

Thoái hóa khớp ngón tay

Mỗi sáng sớm khi thức dậy hay khi để bàn tay nghỉ ngơi lâu (chẳng hạn sau khi ngủ trưa), người bệnh thường bị cứng các ngón tay. Một số có thể mô tả tình trạng tê nhưng thực chất là khó cử động khớp ngón tay. Tuy nhiên sau khi cử động một thời gian ngắn các ngón tay hoạt động bình thường. Một số bị hạn chế cử động ngón tay vì đau hoặc khó cử động. Một số khác có nổi những cục cứng như xương ở gần khớp liên đốt gần hay xa...

Đây là bệnh lý toàn thân, một số khớp khác cũng bị như gối, vai, háng. Khớp bị biến dạng rất sớm và gây đau đớn cho bệnh nhân, gây tàn phế sớm nếu không có sự điều trị hỗ trợ nâng đỡ. Bệnh có yếu tố gen và không thể chữa hết. Việc điều trị bao gồm kháng viêm giảm đau toàn thân hay tại chỗ, kèm theo các biện pháp vật lý trị liệu nâng đỡ chống biến dạng khớp. Có thể thay khớp khi bệnh quá nặng.

Riêng về bệnh lý thoái hóa khớp ngón tay, việc điều trị bao gồm thuốc, nẹp bất động khớp nếu quá đau. Tình trạng cứng khớp buổi sáng hay sau khi ngủ trưa dậy có thể cải thiện bằng việc ngâm nước nóng, xoa bóp bằng các gel có hoạt chất kháng viêm. Có thể dùng thêm các thuốc chống thoái hóa khớp.

Hội chứng ống cổ tay

Hội chứng ống cổ tay là do thần kinh giữa bị chèn ép ở vùng cổ tay. Bệnh hay xảy ra trên người nữ ở tuổi trung niên, bị tiểu đường, làm việc tư thế cổ tay gập như đánh máy... Triệu chứng gồm tình trạng tê các đầu ngón tay ở ngón cái, ngón trỏ và nửa ngoài ngón đeo nhẫn là vùng do thần kinh giữa chi phối. Khi làm việc cổ tay ở thế gập nhiều như đánh máy, giặt quần áo sẽ làm tình trạng tê tay tăng lên. Một trong số triệu chứng để phát hiện (rất Việt Nam!) đó là chạy xe gắn máy một thời gian sẽ làm tay tê cứng khiến người bệnh phải dừng xe, cử động tay một lúc mới đỡ đau.

Về phần điều trị, khi bệnh còn nhẹ các bác sĩ hay dùng thuốc kháng viêm giảm đau nhằm mục đích giảm viêm và phù nề của sợi thần kinh, có thể kèm theo việc hạn chế cử động tay trong một thời gian. Nếu không bớt có thể dùng corticoide chích vào ống cổ tay và biện pháp cuối cùng là mổ cắt dây chằng ngang cổ tay để giải quyết triệt để nguyên nhân.

Một số chủ trương phẫu thuật ngay khi uống thuốc không bớt, vì một số nghiên cứu cho thấy tỉ lệ tái phát sau khi chích corticoide một năm là khá cao và vì những biến chứng nguy hiểm của việc chích corticoid tại chỗ. Không có sự vượt trội về kết quả giữa các phương pháp. Điều quan trọng là đừng nên để đến khi teo cơ rồi mới đi khám, vì kết quả điều trị rất kém và bàn tay sẽ bị mất chức năng.