Có cải thiện bước đầu về thu nhập

Ngày 26-8, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương công bố kết quả cuộc điều tra tiếp cận nguồn lực của hộ gia đình nông thôn Việt Nam giai đoạn 2012-2014 tại 12 địa phương.

Theo đó, thu nhập và điều kiện sống của người dân ở nông thôn đã được cải thiện, sự đa dạng hóa về lương thực thực phẩm đã tăng lên, tỉ lệ đói nghèo đã giảm, đặc biệt tại khu vực miền núi.

Nhiều chương trình và chính sách phát triển nông thôn đã được những thành tựu quan trọng, nhất là trong việc hỗ trợ người dân tiếp cận tốt hơn tới thị trường đầu vào cũng như thị trường đầu ra của sản xuất nông nghiệp và phi nông nghiệp. Việc tiếp cận tới các dịch vụ công như giáo dục, đào tạo nghề, y tế đã có nhiều tiến bộ. Người dân nông thôn đang ngày càng tham gia một cách tích cực hơn vào hoạt động của các mạng lưới xã hội.

Báo cáo cũng cho thấy hoạt động kinh tế của hộ gia đình nông thôn đã đa dạng hơn, tuy tỉ trọng thu nhập từ hoạt động sản xuất nông nghiệp đang giảm đi nhưng nông nghiệp vẫn đóng góp tỉ trọng cao tương đối, đặc biệt tại những tỉnh chậm chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Cơ hội về việc làm nông nghiệp và phi nông nghiệp là khác nhau giữa các tỉnh tại Việt Nam cũng như khác nhau giữa các nhóm dân cư trong nông thôn.

Các vấn đề cần khắc phục

Cùng với việc đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa là quá trình tái cơ cấu nền kinh tế và cơ cấu lại lực lượng lao động, do đó, sẽ có nhiều hơn lao động được rút ra khỏi nông nghiệp và khu vực nông thôn để di chuyển đến khu vực đô thị.

Kết quả điều tra cho thấy xu hướng này đang diễn ra trong giai đoạn 2012-2014. Phần đông người di cư là những người trẻ tuổi, điều này cho thấy nhu cầu lớn về đào tạo kỹ năng làm việc cũng như cung cấp các dịch vụ công cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu của người di cư. Bởi những khó khăn chính mà người di cư đang phải đối mặt là tiếp cận giáo dục, chăm sóc sức khỏe và các dịch vụ xã hội.

Báo cáo này cũng đưa ra những điểm cần lưu ý trong các khía cạnh khác nhau của xã hội nông thôn. Đó là tình trạng thu nhập bình quân tuy có tăng nhưng thực tế khoảng cách giàu nghèo dường như đang tăng lên.

Áp lực về môi trường vẫn đang là vấn đề trong nông thôn, trong đó tình trạng giải quyết vấn đề rác thải vẫn chưa có nhiều tiến bộ. Hơn nữa, người nông dân còn sử dụng nhiều hóa chất, phân bón hóa học vào canh tác nông nghiệp đang dấy lên lo ngại về vấn đề an toàn thực phẩm. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, điều kiện môi trường còn kém đặt ra yêu cầu hoàn thiện các chính sách quản lý tài nguyên chung.

Báo cáo cũng đánh giá doanh nghiệp của các gia đình hộ nông thôn còn gặp khó khăn, đặc biệt trong tiếp cận thị trường tín dụng và thị trường tiêu thụ sản phẩm. Đầu tư kinh doanh nông nghiệp và vào khu vực nông thôn đang đòi hỏi việc xây dựng và hoàn thiện một môi trường kinh doanh nông thôn thuận lợi hơn.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng đất sản xuất nông nghiệp vẫn còn rất manh mún dù đã thực hiện việc dồn điền, đổi thửa.