Sách do NXB Trẻ ấn hành - Ảnh: P.Vũ

Làm cách nào để bộ môn lịch sử trở nên hấp dẫn như chính lịch sử? 

Những câu hỏi đã không biết bao lần trở đi trở lại trên các diễn đàn giáo dục, văn hóa, hôm nay tìm được một câu trả lời mới: Nhân gian nằm nghiêng của cô gái tuổi 20 Đặng Hằng.

Viết theo thể loại xuyên không thời thượng, Đặng Hằng đưa một cặp trai gái trẻ của thế kỷ 21 xuyên qua sông núi, xuyên qua những làn nước sâu thẳm, xuyên qua khoảng thời gian 700 năm thăm thẳm để về lại thế kỷ 13, những ngày vua tôi nhà Trần cùng cả dân tộc bước vào cuộc kháng chiến vệ quốc trước giặc Nguyên Mông hùng mạnh.

Vua Trần Nhân Tôn, Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn, Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật, Hưng Nhượng vương Trần Quốc Tảng, Hoài Văn hầu Trần Quốc Toản, Chiêu Quốc vương Trần Ích Tắc, Công chúa An Tư, Yết Kiêu, Dã Tượng... hiện ra với tuổi trẻ hừng hực nhiệt huyết của mỗi người, những suy tính, lo toan việc nước, những đắn đo tình nhà và cả những say mê cháy bỏng của tình yêu.

Giọng văn mềm mại, nhiều đoạn tự sự như truyện ngôn tình, tác giả cho phép Huỳnh - nhân vật chính, có thể là hóa thân của chính mình - gặp gỡ các nhân vật, quan sát họ với con mắt của thế kỷ 21 và yêu thương họ với tình cảm miên viễn con người.

Cô gái ấy ý thức được mình đang chiêm ngắm lịch sử, ý thức được mình không được phép can thiệp dòng chảy lịch sử, nhưng lại cũng cho phép mình một lúc nào đó hành động theo mệnh lệnh của trái tim.

Kết thúc cuộc viễn du xuyên không, cô gái ấy tâm niệm: “Những năm tháng ấy, những câu chuyện này, Huỳnh sẽ còn kể mãi cho cháu con về dòng máu anh hùng thấm xuống ba tấc đất, về những con người giản dị và bình tâm dựng nên lịch sử đất nước này”.

Có thể đọc được trong ấy tấm lòng tha thiết với đất nước, khắc cốt ghi tâm công đức tiền nhân của chính tác giả.

Chưa đi sâu vào được những ngóc ngách, những hư cấu nối liền mạch truyện đôi khi như là để minh họa, giải nghĩa cho một câu, một đoạn đã được ghi lại trong Đại Việt sử ký toàn thư, sắp xếp đôi chỗ còn vụng về.

Nhưng nhân vật - cũng là tác giả - đã dẫn được người đọc dùng con mắt của mình để chứng kiến lịch sử. Ở đó không chỉ có cuộc chiến chống Nguyên Mông, đội quân Sát Thát mà còn có hội thề Đồng Cổ, có lễ đón tết cổ truyền, hội hát đối sắc bùa, có đám cưới nhà lang Mường... được miêu tả chi tiết tới từng nếp khăn, dải yếm chứng minh công phu nghiên cứu của tác giả.

Nếu coi tác phẩm này như một câu trả lời về việc tìm sử, hiểu sử của giới trẻ, các nhà văn hóa, giáo dục đã có thể thở phào: lịch sử vẫn sẽ luôn có cách để tiếp cận với thời đại bởi đó là những câu chuyện của con người, và nhất là khi đó là lịch sử tràn đầy tình yêu như lịch sử nước ta.