Phóng to

Hình ảnh kết quả chụp CT lồng ngực trước khi phẫu thuật cho thấy túi phình 5cm, chèn một nửa tim - Ảnh: Trí Hào

Người nhà bệnh nhi cho biết nửa năm gần đây bé ho nhiều, nằm nghiêng phải rất khó thở, nghe tiếng thở khò khè nhưng nằm nghiêng trái thì bình thường. Gia đình đưa bé đến một bệnh viện lớn ở TP.HCM khám. Kết quả chụp X-quang cho thấy bóng tim rất to. Bác sĩ nghĩ bé có khối u cạnh tim, đề nghị theo dõi. Người nhà đưa bé về bệnh viện tỉnh khám tiếp thì tại đây bác sĩ chẩn đoán có khối u cạnh tim và khối u này có khả năng thông với tim, chờ lớn mới mổ. Nhưng sau đó bé nằm ngửa không thở được, quá hoang mang, người nhà đưa bé nhập Bệnh viện Nhi Đồng 1.

Thế giới chỉ có 50 ca

Theo Bệnh viện Nhi Đồng 1, với trường hợp này, vấn đề khó khăn nhất là chẩn đoán. “Vì chúng tôi chưa gặp bệnh lý này bao giờ, thứ hai là khối u nằm cạnh tim nên phải có kinh nghiệm khi chẩn đoán. Lúc mới xem kết quả chụp X-quang, chúng tôi cũng thấy bóng tim rất to, có khối bên cạnh tim rất lớn nên nghĩ là u. Nhưng sau khi siêu âm tim thì xác định đây không phải u thông thường mà nó có nguồn gốc từ tim, thông với tim và chứa máu bên trong. Kết hợp với siêu âm thực quản thì thấy trong tim bệnh nhi có túi phình tiểu nhĩ trái, kích thước 5cm, bằng một nửa quả tim bệnh nhi và chèn 50% quả tim. Túi phình tiểu nhĩ trái này gây chèn lấn thành ngực trái và nhánh phế quản trái (khi nằm)” - bác sĩ Nguyễn Trí Hào (phó khoa tim mạch Bệnh viện Nhi Đồng 1) kể.

Bác sĩ Nguyễn Đức Tuấn (phó phòng kế hoạch tổng hợp, phẫu thuật viên tim mạch Bệnh viện Nhi Đồng 1) cho biết thêm: “Tại Việt Nam, tài liệu và sách vở không nói về trường hợp này nên ban đầu chúng tôi lúng túng. May mắn là khi lên Internet tìm những tài liệu về y khoa thì mới biết đó là bệnh túi phình tiểu nhĩ trái. Bệnh này cực kỳ hiếm gặp. Theo y văn báo cáo thì từ xưa đến thời điểm này, trên thế giới mới chỉ có 50 trường hợp. Với Bệnh viện Nhi Đồng 1, đây là ca đầu tiên”.

Bác sĩ Nguyễn Trí Hào khẳng định bệnh túi phình tiểu nhĩ trái rất hiếm gặp và thường xảy ra ở độ tuổi 20-30, rất ít gặp ở trẻ nhỏ - với trẻ chưa đầy hai tuổi rưỡi này là khá hi hữu. Nếu không mổ kịp thời, khi nhĩ trái giãn lớn sẽ có nguy cơ loạn nhịp tim, tạo huyết khối trong tim gây tắc mạch máu não, gây liệt và túi phình có khả năng bị vỡ bất cứ lúc nào. Ba nguy cơ trên đều gây tử vong bất cứ lúc nào. Êkip quyết định mổ. Bác sĩ Nguyễn Đức Tuấn là phẫu thuật viên chính.

Bài toán hóc búa về cách mổ

“Đây là ca mổ đầu tiên về bệnh lý này nên chúng tôi thật sự rất phân vân. Có hai cách mổ: một là mổ từ ngoài vào theo đường ngực bên trái để tiếp cận túi phình và cắt nó đi. Theo cách này thì kỹ thuật đơn giản, nhưng tim bệnh nhân vẫn đập, mổ rất khó vì không xác định được phần bình thường - bất thường, không kiểm soát được các mạch máu nuôi tim, đặc biệt là mạch máu nuôi nút xoang, điều này có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, hoặc hơn nữa là vỡ túi. Cách thứ hai phức tạp, khó khăn hơn là mổ từ đường ngực giữa đi vào lồng ngực và nhờ hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể hỗ trợ rồi cho tim ngừng đập. Sau đó thám sát những vị trí bất thường, bình thường để quyết định cần cắt bỏ chỗ nào” - bác sĩ Tuấn cho hay. Cuối cùng, êkip chọn giải pháp thứ hai, an toàn hơn dù cách mổ này phức tạp hơn. Ca mổ bắt đầu từ 9g, đến 12g thì kết thúc. Êkip mổ đã cắt bỏ toàn bộ phần túi phình và tạo hình lại nhĩ trái thành công.

Theo êkip mổ, nguyên nhân của bệnh lý này ở một trẻ còn quá nhỏ như bé S. có thể do bẩm sinh. Túi phình lớn nhanh quá nên bệnh nhi có triệu chứng sớm hơn. Ở những trường hợp khác trên thế giới, có thể túi phình này lớn từ từ, đến 20-30 tuổi người bệnh mới có triệu chứng. Bác sĩ Tuấn nói: “Đây chỉ là giả thuyết vì bệnh này hiếm gặp nên rất khó nói về nguyên nhân. Chúng tôi suy luận bé bị bẩm sinh vì khi đem thành cơ tim (phần bị cắt bỏ) đi xét nghiệm thì cơ tim trên đó biến dạng, cấu trúc cơ tim thay đổi rất nhiều và có xu hướng thoái hóa, mất đi chức năng của cơ tim nên mỏng dần. Khi tim bóp, áp lực rất lớn, nó sẽ bị giãn dần và to ra”.

Một dấu hiệu tốt cho bệnh nhi là xét nghiệm thì phần mô tim còn lại bình thường. Bé S. có thể nằm ngửa, nằm nghiêng phải nghiêng trái bình thường. Bốn ngày sau ca phẫu thuật, bé S. đã khỏe mạnh và được xuất viện về nhà.