Đó là thắc mắc của Lê Vân Anh (27 tuổi, ngụ TP Thủ Đức, TP.HCM) khi lướt mạng xã hội Threads một hồi.

"Người khoe lương 100 triệu đồng, người mới ra trường thì 50 triệu, người thì chồng mới chuyển 300 triệu tiêu vặt. Nhiều người "phông bạt" quá, tôi hoang mang luôn", cô nàng tưng tửng tếu táo.

Ngay cả bạn bè, đồng nghiệp của Vân Anh cũng nhiễm thói "phông bạt" chứ không chỉ là những con người xa lạ trên mạng.

Kiếm 200 triệu/tháng, vừa làm vừa chơi?

"Mình kiếm 200 triệu đồng/tháng, vẫn ngủ nghỉ ngày 8 tiếng, 2 tiếng chơi game, 2 tiếng xem phim. Còn lại vừa làm vừa chơi. Nhưng thành quả 4 - 5 năm rồi, giờ cứ bán đều đều...", chàng trai Xuân chia sẻ. Tuy nhiên vào trang cá nhân anh chàng không thấy thông tin gì rõ ràng.

Trả lời Xuân, một cô gái cho rằng bạn trẻ thu nhập như vậy là có nhưng không phải ai cũng nói thật. "Thường người kiếm được nhiều tiền rất ngại người khác biết. Còn ai cái gì cũng flex (khoe khoang) thì nửa tin nửa ngờ thôi".

Không khoe thu nhập nhưng Diễm Phương (27 tuổi, nhân viên kinh doanh ở quận 3) lại khoe lối sống slay (sang chảnh). Facebook cô toàn hình lung linh, ăn tối trên tòa nhà cao nhất, ngồi cà phê view sông và xài túi hiệu hàng chục triệu đồng/chiếc.

Phương thường khuyên nhóm bạn tập thể thao, "như tui sáng nào cũng yoga một tiếng, chiều lại chạy bộ". Nhưng bạn bè phát hiện cô thức 1h, 2h khuya, sáng dậy trễ và ngày càng phát tướng.

Trong hình, cô dùng ứng dụng bóp eo, bóp mặt... nên người ta thường bình luận khen dáng đẹp. Còn tiền bạc, do lương chỉ khoảng 15 triệu đồng tiêu xài không đủ, cô thường nhắn mượn bạn bè kiểu xoay vòng.

Thói "phông bạt" không chỉ có ở người đã đi làm. Được đánh giá có gu ăn mặc nhưng Duy Trường (sinh viên năm cuối một trường ĐH ở TP Thủ Đức) kể hồi mới lên TP dè dặt lắm, còn bị chê kém sang. "Lúc đó tôi cũng cười hà hà thôi, còn ngây thơ không quan tâm gì", anh nói.

Bước ngoặt khiến anh thay đổi là thời điểm quen bạn gái kém 1 tuổi: "Chuyện hơi tế nhị nhưng cổ là người TP, ăn mặc thời trang lắm. Mình hẹn hò toàn ở chỗ sang sang chứ đâu ngồi quán cóc. Mà vô đó tự phải biết ăn mặc sao cho người ta đừng cười".

Người yêu dẫn đi sắm đồ, tiền quần áo đôi lúc khiến Trường toát mồ hôi hột. Trước đây anh chủ yếu mua trên mạng, cao lắm 300.000 đồng/món. Đi với người yêu, hiếm có lần nào anh thanh toán dưới 1 triệu.

"Mà công nhận mặc mấy bộ đó vừa vặn, đẹp hơn hẳn, nhiều người khen tôi có gu ăn mặc hơn. Chỉ có điều tốn nhiều tiền quá. Trước kia tiền làm thêm tôi ăn uống thoải mái, giờ phải nhín nâng cấp bản thân một tí".

Mỗi tháng bố mẹ gửi 4 triệu đồng, cộng tiền làm thêm khoảng 3 triệu nhưng không đủ xài dù Trường ở ký túc xá, chi phí ít hơn ở trọ.

Anh còn đổ tiền vào các buổi hẹn. Nếu cà phê, cặp đôi này đến chỗ nổi tiếng hoặc nơi yên tĩnh, view đẹp, tốn 300.000 - 400.000 đồng/lần. Trong khi ngày lên lớp, anh uống cà phê 15.000 đồng, đĩa cơm "kịch kim" cũng chỉ 30.000 đồng.

Trường ngao ngán: "Dịp 20-10 mình muốn khoe lên mạng cho mọi người thấy người yêu nên hẹn đi ăn pizza ở quận 3. Đặt bàn trước hết gần triệu rưỡi, thêm bó hoa 400.000 đồng. Đứt gần tháng lương làm thêm".

Anh không quên chụp đăng bữa ăn, khoe bạn bè. Được khen sang, biết chiều người yêu nên Trường càng thích "phông bạt". Nhiều thời điểm dắt người yêu đi ăn sang rồi anh ăn mì gói cả tuần.

Đăng status khoe nửa vời, ai hiểu sao hiểu

Có biệt danh "chiến thần bóc seal (lớp dán niêm phong sản phẩm mới)", Thanh Tuyết (24 tuổi, ngụ Gò Vấp) thường khoe hình ảnh "đập hộp" điện thoại, laptop mới và trang sức đắt tiền.

Trò chuyện với chúng tôi, cô tưng tửng tiết lộ chỉ 1/3 trong đó là đồ của mình. Còn lại đa số ảnh mạng hoặc đi mua sắm cùng bạn bè. Tuyết dùng iPhone 14 pro max, song nếu lướt bài cô đăng không khó để thấy ảnh đập hộp phiên bản mới nhất.

Trang cá nhân Tuyết chẳng khác nào tín đồ công nghệ cao cấp với thiết bị mới toanh: đồng hồ thông minh, Macbook, tai nghe... Hay chụp sống ảo ở góc làm việc trên cửa hàng vì được dùng máy xịn, còn bên ngoài cô chỉ xài dòng thường.

Bí quyết "phông bạt" của Tuyết là không trình bày nhiều, mỗi bài đăng chỉ chèn một biểu tượng cảm xúc hoặc câu "Tự thưởng cho bản thân". Nhiều người bình luận ngưỡng mộ, cô thả tim, không giải thích.

Theo thạc sĩ tâm lý Vương Nguyễn Toàn Thiện - giám đốc chuyên môn Trung tâm tâm lý Lumos, dưới góc nhìn tâm sinh lý, văn hóa xã hội, lối sống "phông bạt" khoe khoang được xem là hệ quả nhiều yếu tố kết hợp.

Về mặt sinh lý, nhận sự chú ý và tán dương, não bộ tiết dopamine tạo cảm giác hưng phấn, khiến cá nhân dễ cảm thấy "nghiện" và muốn lặp lại hành vi khoe khoang để duy trì cảm giác này.

Dựa vào tác nhân bên ngoài như "like" và bình luận tích cực, họ dễ rơi vào cảm giác trống trải khi những nguồn củng cố này biến mất, từ đó càng phải tìm sự bù đắp - ghi nhận từ bên ngoài.

Theo ThS Thiện, môi trường hiện đại, đặc biệt là sự phổ biến của truyền thông và mạng xã hội đã dựng lên chuẩn mực thành công, hình ảnh lý tưởng thiên về tiêu dùng và vật chất. Giá trị cá nhân dường như đo lường bằng những thành quả và hình ảnh tượng trưng cho sự thành đạt.

Vì vậy "phông bạt" không chỉ là hành vi cá nhân mà còn chịu tác động mạnh từ các chuẩn mực xã hội đương đại.

Ở góc độ tâm lý cá nhân, "phông bạt" có thể hiểu là cách bù đắp cho những cảm giác tự ti hoặc thiếu thốn cảm xúc trong tiềm thức. Những bạn này dễ cảm thấy mình không có giá trị nếu không xây dựng hình ảnh lý tưởng.

Sự công nhận từ người ngoài qua các hành vi "phông bạt" có thể giúp họ cảm thấy tạm thời an toàn hơn, khẳng định mình; bù đắp những "thiếu hụt" hình ảnh bản thân, bù đắp sự ghi nhận (mặc dù không bao giờ đủ) từ bên ngoài, mà rất có thể lúc nhỏ họ nhận chưa đủ đầy.

"Lâu dài, họ có thể dần phụ thuộc sự xác nhận từ bên ngoài, mất kết nối chân thực về cảm xúc, tâm lý, nhu cầu... với chính bản thân", anh Thiện chia sẻ.

Ở các bạn trẻ này, "phông bạt" có thể được kích hoạt từ các mối quan hệ gia đình. Trong gia đình tiêu chuẩn cao hoặc xu hướng kỳ vọng xã hội hóa mạnh mẽ, các bạn dễ bị ảnh hưởng bởi nhu cầu duy trì hình ảnh mà gia đình mong đợi.

Điều này có thể dẫn đến cảm giác áp lực từ nhỏ về việc "đạt chuẩn" và tạo dựng hình ảnh gia đình lý tưởng. Họ dễ áp dụng cách này ra xã hội, biến nó thành một phần hình ảnh cá nhân, ngay cả khi vượt quá năng lực.

(còn tiếp)

Trộm toàn quần áo hàng hiệu để 'phông bạt' trên mạng

Cặp đôi này đã thực hiện hàng loạt vụ trộm quần áo trong suốt ba tháng để có đồ chụp hình 'sống ảo', xây dựng lối sống 'phông bạt'.