Bệnh nhân bị nhiễm nấm đen gây nhiễm trùng toàn bộ vùng xoang và mắt được điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai - Ảnh: BVCC

Đa số các bệnh nhân đều có bệnh nền và trong tình trạng nhiễm trùng nặng, có các tổn thương nhiễm nấm ăn từ xoang lan lên xương hàm, ổ mắt, hệ thần kinh…

PGS.TS Đỗ Duy Cường - giám đốc Trung tâm bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai - cho biết nấm đen là một bệnh nhiễm trùng mới nổi do bào tử nấm có tên gọi là Mucormycetes gây ra.

Nhóm nấm Mucor tạo ra hàng triệu bào tử lơ lửng trong không khí và thường phát triển vào mùa hè và mùa thu. 

Những bào tử này khi tiếp xúc với bề mặt ẩm ướt, có các chất hữu cơ thối rữa (lá cây, gỗ mục nát, phân động vật hoặc đất) chúng bắt đầu nảy mầm và tạo ra sợi nấm.

Nấm xâm nhập vào cơ thể khi người bệnh hít phải bào tử nấm từ không khí, từ đó gây nhiễm trùng phổi, não hoặc xoang. Nấm cũng có thể xâm nhập qua da ở những vết cắt, vết xước, vết cào, vết bỏng và một số tổn thương da khác.

Bác sĩ Cường cho biết nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh là người từng mắc COVID-19; người mắc bệnh đái tháo đường type 2, đặc biệt là có tình trạng nhiễm toan ceton; người mắc bệnh ung thư, cấy ghép tạng, cấy ghép tế bào, sử dụng Corticoid kéo dài; người có tình trạng suy giảm miễn dịch, nhiễm HIV; người bị chấn thương da do phẫu thuật, bỏng, trẻ sinh non, nhẹ cân và suy dinh dưỡng…

Về dấu hiệu đặc trưng, bác sĩ Cường cho hay bệnh nhiễm nấm đen có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và bộ phận cơ thể. 

Các triệu chứng phụ thuộc vào tình trạng nhiễm trùng nơi nấm phát triển, nấm có thể dẫn đến mũi bị hoại tử thâm đen hoặc đổi màu, đau mặt, đau vùng xoang lan lên mắt, đau đầu, đau ngực, khó thở và ho ra máu...

Bệnh nấm đen gây ra 5 dạng bệnh như sau:

- Nhiễm trùng xoang và não: Nhóm nguy cơ cao dễ nhiễm nấm nhất là bệnh nhân đái tháo đường không kiểm soát, người ghép thận. 

Các dấu hiệu của dạng bệnh này như sốt, đau đầu, đau xoang hoặc nghẹt mũi; sưng mặt một bên; tổn thương màu đen ở phía trên bên trong miệng hoặc trên sống mũi.

- Viêm phổi với các dấu hiệu: Khó thở hoặc thở gấp; tức ngực; sốt cao trên 38 độ C, ho ra máu.

- Nhiễm trùng da và niêm mạc: Thường gặp ở người không bị suy giảm miễn dịch với các dấu hiệu đau vùng mặt, sau đó xuất hiện một nốt phỏng trên da, dần dẫn tới loét da hoặc nhiễm trùng da. 

Sau đó, nấm xâm lấn vào mũi xoang, quanh gò má, giữa mắt và môi. Lâu dần tổn thương da bị nhiễm bệnh chuyển sang màu đen, sưng tấy, hoại tử.

- Nhiễm trùng đường tiêu hóa: Thường ở trẻ em, đặc biệt trẻ sinh non và nhẹ cân dưới 1 tháng tuổi với các dấu hiệu: buồn nôn và nôn, đau bụng hoặc đau dạ dày, xuất huyết dạ dày.

- Nhiễm nấm đen Nucormycosis lan tỏa: Bệnh thường xảy ra ở những bệnh nhân đã mắc bệnh mạn tính. 

Nhiễm trùng lan tỏa thường ảnh hưởng nhất đến não, hệ thần kinh trung ương gây tình trạng như hôn mê hoặc rối loạn ý thức. 

Các dấu hiệu có thể gặp là sưng mí mắt dưới hoặc trên (hoặc cả hai), chảy mủ ra khỏi mắt; tê liệt các cơ mí mắt, bệnh diễn tiến nặng hoặc kéo dài, toàn thân suy sụp.

Về việc điều trị cho bệnh nhân nhiễm nấm đen, bác sĩ Cường thông tin hiện nay Bộ Y tế mới chỉ có hướng dẫn chung cho các bệnh nhân nhiễm nấm, chưa có hướng dẫn dành riêng cho bệnh nhân nhiễm nấm đen.

"Khó khăn nữa trong điều trị là hết giai đoạn tấn công, bệnh nhân khó có thể tìm được thuốc cho giai đoạn duy trì, đó là thuốc Posaconazol hoặc Isavuconazol. 

Đây là các thuốc khó tìm tại thị trường Việt Nam và rất đắt tiền nên bệnh nhân thường bỏ thuốc, không tuân thủ điều trị. 

Do đó bệnh dễ bị tái phát, nấm có thể ăn sâu thêm và tổn thương nặng nề hơn. Đó là nguyên nhân dẫn đến tỉ lệ tử vong cao cho nhóm bệnh này", bác sĩ cho biết.

'Hoại tử xương hàm mặt là bệnh lý ít gặp, không phải bệnh lạ'

TTO - Đây là kết luận của hội đồng chuyên môn với hơn 16 chuyên gia hàng đầu về răng hàm mặt của TP.HCM, Hà Nội sau cuộc họp xác định nguyên nhân gây ra bệnh hoại tử xương hàm mặt trên bệnh nhân sau nhiễm COVID-19.