Phóng to

Ngày mới vào nghề, chúng tôi rất thích học mổ. Chúng tôi thường mua mắt heo tập khâu, tập thao tác. Nhưng mắt heo to hơn mắt người và vì để lâu, giác mạc bị đục, dày lên, không quan sát rõ bên trong nên chủ yếu là tập kỹ năng. Còn cảm nhận được mắt thật, mắt người thì phải chờ xin mắt của bệnh nhân chết vô thừa nhận bằng cách xi-nhan trước với các anh chị nhà xác, họ sẽ gọi. Và vì tập mổ trên kính hiển vi phẫu thuật nên chúng tôi phải lấy cả mắt đem lên khoa chứ không mổ trên xác được.

Có một đêm tôi đang trực thì được báo có mắt. Ngày ấy tôi mới ra trường nên chỉ ham muốn đạt được mục đích của mình, ít quan tâm đến thân phận người cho mắt. Chỉ biết anh ta là một xác vô thừa nhận, bệnh viện định đưa mắt của anh cho trường y ngâm formol để sinh viên học giải phẫu. Vậy mà không hiểu sao, tôi vẫn nâng niu con mắt như trứng mỏng, gói ghém cẩn thận rồi đặt lên bàn mổ như đang mổ một mắt sống vậy. Khoảng một tiếng sau, con mắt đã bị khâu ngang khâu dọc, bới móc tan tành. Không như mắt heo, xong là chúng tôi bỏ thùng rác, con mắt này như còn đang sống nên tôi không dám. Có điều gì đó rất thiêng liêng nhắc nhở tôi phải biết cám ơn người đã cho tôi mắt. Tôi gói nó vào một miếng gạc rồi đi nằm. Sáng hôm sau dậy sớm, tôi âm thầm đem nó xuống vườn. Chọn chỗ cao nhất dưới gốc cây dầu, tôi đào đất chôn nó xuống rồi cắm một nén nhang và thành tâm nói lời tạ ơn.

Đêm trực nào phải bỏ một con mắt bệnh nhân đã bị coi là xui rồi. Vậy mà đêm nay, tôi đã phải tiếp nhận ba bệnh nhân bỏ mắt. Ba người, mỗi người một hoàn cảnh, một tính cách, một hình hài, những suy nghĩ khác nhau nhưng lại gặp nhau đêm nay, cùng chung số phận: mất mắt!

Bệnh nhân đầu tiên của tôi là anh B., một công nhân mới vào làm cho xí nghiệp xây dựng. Anh đang cưa sắt thì mâm cưa bị vỡ chém vào mắt phải. Anh bụm mắt gọi xe ôm chạy thẳng đến phòng cấp cứu của bệnh viện. Sau khi được giải thích phải múc bỏ vì mắt đã vỡ nát, anh tỏ ra hợp tác tốt, không quá buồn rầu hay thất vọng. Trên bàn mổ, anh bảo rằng người ta có số. Tôi hỏi anh có dự cảm gì trước khi bị tai nạn này không? Anh nhớ lại trước tai nạn một tuần, anh nằm mơ thấy mình chết, nhưng anh theo đạo Phật, sống hiền lành nên đáng ra phải chết thì anh chỉ mất một mắt thôi. Lúc bị mâm cưa chém vào đầu, anh tưởng đầu đã chẻ làm đôi rồi. Tôi lại thắc mắc không biết đó có phải là công việc hàng ngày của anh không? Anh thú thật, đó là công việc của người bạn nhưng thấy người đó làm ngứa mắt quá nên anh giành làm cho tốt hơn!

Bệnh nhân thứ hai là anh Đ., một nông dân trẻ mới 23 tuổi. Hiền lành, chân chất, tôn trọng lề luật, cái gì không phải anh không thể để trong lòng. Anh giữ ao cá, khi phát hiện người hàng xóm có ý định chích trộm cá, lời qua tiếng lại vẫn chưa giải quyết được vấn đề, gia đình kia rất hung dữ, từng có tiền án tiền sự nên họ ngại tiếp xúc với công an. Tuy vậy, anh vẫn kiên quyết lên đồn báo công an. Vừa ra khỏi đồn, họ đánh lén vào mặt, anh bị vỡ nát mắt trái. Anh không than vãn gì vì nghĩ rằng người ta có số và cái số của anh là như vậy đó.

Bệnh nhân cuối cùng là anh V., một tài xế xe tải, anh vào viện lúc 2 giờ sáng. Đẹp trai, phong độ, trên mình và tay có xăm hình thú. Anh bị đánh trong một cuộc xô xát ở quán nước ven đường. Vết thương rộng, ở vị trí nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến mắt còn lại nên chúng tôi quyết định múc bỏ mắt. Khi được giải thích như vậy, anh ngơ ngác hỏi: "Nghe nói ngành y phát triển lắm mà không cứu được mắt tôi à?". Tôi giải thích chỉ một số lĩnh vực phát triển thôi, như phẫu thuật đục thủy tinh thể rất tiến bộ nhưng vẫn có những trường hợp y học bó tay, nhất là chấn thương. Anh xẹp lép như bong bóng xì hơi, đành phải ký cam kết mổ. Khi lên phòng mổ, thấy anh có vẻ kích động không nằm yên, tôi hỏi “anh sợ à?”. Anh lặng người, nói qua hơi thở: “Không sợ mà ân hận”. “Lúc đó anh nóng quá hả?”. Vẫn lặng lẽ anh tự sự: “Ừ, nóng quá nên mất một con mắt, uổng quá!”. Chính tôi cũng xúc động vì những tâm tình quá ư dễ thương lại được thổ lộ bởi một người bặm trợn và kiêu hãnh như anh. Trong lúc mổ, tôi an ủi anh rằng sau khi vết thương lành, chỉ cần đặt mắt giả là lại đẹp như thường.

Trong ba bệnh nhân của tôi chỉ có anh thể hiện cảm xúc mãnh mẽ nhất, còn hai người kia có vẻ chấp nhận số phận hơn. Ngay hôm sau anh lên cơn kích động, la hét chửi bới dữ dội trong phòng bệnh. Chúng tôi cho thuốc an thần và dặn vợ anh phải luôn ở bên anh trong lúc này. Thấy vợ chồng họ thương yêu nhau, chúng tôi cũng yên tâm.

Vậy mà những ngày sau anh không la hét nữa mà đi bới thùng rác! Một hình ảnh thật lạ lùng như trong phim khoa học viễn tưởng: Một bệnh nhân mắt, một tay ôm mắt đã được băng bó trắng toanh, một tay lục tìm trong những thùng rác... Khi có người hỏi thì anh bảo tìm ví tiền. Tôi nhớ lại có lần bị tai nạn, dù nhẹ nhưng người tôi bị hụt hẫng chới với như đang rơi xuống vực. Có lẽ anh đang rơi vào tâm trạng ấy, ký ức tế bào nhắc anh nhớ đến con mắt đã mất nên anh phải đi tìm nó! Dù sao nó cũng đã đồng hành với anh hơn 30 năm, thân thiết, yêu quý biết chừng nào.

Khi cho cả ba bệnh nhân xuất viện, anh B. bảo có lẽ anh phải tìm một việc làm khác không cần dùng mắt nhiều. Anh có nhiều bạn bè nên họ có thể giúp anh tìm được một việc làm thích hợp. Anh Đ. sẽ tiếp tục nuôi cá, vì việc này không đòi hỏi phải nhìn chính xác lắm. Còn anh V. thật sự lo lắng, vì anh là trụ cột của gia đình, từ trước đến nay mọi người vẫn coi anh như cây tùng cây bách nên không ai nghĩ anh cũng cần chia sẻ gánh nặng cuộc sống như bất cứ người nào khác. Anh không có bạn thân, chỉ có bạn nhậu. Anh bối rối không biết có tiếp tục nghề tài xế được không!

Ba người. Ba tính cách. Họ đều mất một con mắt. Nhưng tôi không tin rằng họ sẽ thay đổi tính cách.

Quan Vân Trường (Quan Công) - một nhân vật chính trong Tam Quốc Chí, là một vị tướng tài, trên chiến trường ông thoắt ẩn thoắt hiện, đi ngang về dọc, tưởng như không kẻ thù nào có thể giết được ông. Nhưng ông cũng là người kiêu ngạo, sĩ diện, tự cao tự đại. Trong một trận thua cuối cùng của ông, phải mở đường máu để chạy, lẽ ra phải vượt bằng tiểu lộ như lời khuyên tùy tướng, nhưng vì tính cách kiêu hãnh, Quan Công cứ đại lộ mà đi, dù biết sẽ bị địch phục. Và quả vậy, ông bị lọt vào ổ phục kích, bị bắt và bị chặt đầu. Một cái chết bi thảm với một vị tướng lẫy lừng như ông. Còn Trương Phi là một mãnh tướng, nhưng vô mưu, tính tình lại cực kỳ nóng nảy, nên đã bị cấp dưới chặt đầu. Một cái chết hết sức vô duyên, nhưng nghĩ cho cùng cái chết vô duyên ấy ứng vào Trương Phi là chính xác.

Mỗi người một tính cách. Chính vì vậy cuộc sống mới phong phú, đa dạng, sinh động. Và tất nhiên mỗi người sẽ phải khổ, được sướng vì lối sống, tính cách của mình. Chúng ta chỉ trông chờ vào khoa học kỹ thuật hay một triết lý sống nào đó vẫn chưa đủ. Cần có một tấm lòng biết tôn trọng, cảm thông, giúp đỡ nhau, chúng ta mới tránh được những nỗi khổ do chính mình gây ra cho nhau.