Theo đó, có 3 nhóm nguyên nhân dẫn đến hành vi tái sử dụng ma túy ở người sau cai nghiện ma túy. Thứ nhất là nhóm nguyên nhân từ các hình ảnh trực quan (những người liên quan trong quá trình sử dụng ma túy, các đồ vật, dụng cụ sử dụng ma túy, các địa điểm từng sử dụng ma túy); tiếp đến là nhóm các cảm xúc; cuối cùng là nhóm tình huống và hành vi nguy cơ.

Viện Nghiên cứu Tâm lý người sử dụng ma tuý PSD (tiền thân là Trung tâm Nghiên cứu và Hỗ trợ tâm lý người nghiện ma tuý, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam) đã thực hiện khảo sát trên 1.300 học viên đang cai nghiện tại 7 Trung tâm Chữa bệnh Giáo dục và Lao động Xã hội thuộc 6 tỉnh thành phía Bắc. Kết quả nghiên cứu cho thấy có một mối liên hệ đặc biệt giữa 3 nhóm nguyên nhân trên với hành vi tái sử dụng ma túy của người nghiện. Trong đó việc nhớ lại “hình ảnh người bạn nghiện” có ảnh hưởng lớn nhất (chiếm 87,7%), tới hành vi tái sử dụng ma túy, tiếp theo là “đôi mắt”, “mùi của người bạn nghiện” là 31% và 45,5%.

Đối với đồ vật/dụng cụ "gợi nhớ" thì “giấy bạc thuốc lá” và “bơm kim tiêm” có mức ảnh hưởng là 32,7% và 68%; “quán nước hay ngồi với bạn nghiện”, “nơi mua bán ma túy” là 43,1% và 56,9%.

Bên cạnh đó, tái nghiện khi người nghiện rơi vào các cảm xúc tiêu cực như “bị kỳ thị /xa lánh là 52,7%”, “cảm thấy trầm uất/cô đơn là 43,2%”, “tức giận/ bực bội” là 38,2%, “mất niềm tin là 37,7%”. Ngoài ra, tái nghiên với các tình huống như: “gặp lại nhóm bạn cùng nghiện là 62,3%”, “bị bạn nghiện rủ rê dùng lại ma túy là 48,2%”, “khi sử dụng các chất kích thích là 47,7%”, nói chuyện với bạn bè về ma túy cũng đều kích thích ham muốn sử dụng ma túy đối với người nghiện.

Từ những kết quả nghiên cứu, theo PSD, cần sử dụng phương pháp trị liệu tâm lý nhằm giải quyết triệt để những nhóm nguyên nhân đó, giúp người nghiện có thể phòng chống tái nghiện một cách hiệu quả.

PSD cũng đang sử dụng phương pháp trị liệu tâm lý được chia làm 3 giai đoạn chính nhằm giảm sức hút của ma túy đến từ các tác nhân kích thích, giúp chủ thể có những kỹ năng cần thiết để vượt qua cơn thèm nhớ ma túy, quản lý sự căng thẳng tâm lý hiệu quả; và từ đó giúp chủ thể hình thành những dạng phản xạ mới, định hướng hành vi KHÔNG sử dụng ma túy.